Η ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί να αντιμετωπιστεί

// Τι είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα;

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια αυτοάνοση νόσος, που προκαλεί φλεγμονή στις αρθρώσεις. Η φλεγμονή αυτή, αν δεν θεραπευτεί έγκαιρα, προκαλεί διαβρώσεις των αρθρώσεων, καταστροφή τους και μπορεί να οδηγήσει σε αναπηρία.

Αυτό πού συμβαίνει είναι, ότι το ανοσοποιητικό μας σύστημα -το οποίο υπάρχει για να μας προστατεύει από λοιμώξεις και καρκίνους- επιτίθεται στον εαυτό μας, στην προκειμένη περίπτωση στις αρθρώσεις μας.

Κατά πάσα πιθανότητα στο ανοσοποιητικό σύστημα κάποιων ανθρώπων υπάρχει η προδιάθεση -εξαιτίας του γεννητικού υλικού- να επιτεθεί κάποια στιγμή σε ιστούς και όργανα του σώματος.

Η ευκαιρία όμως παρουσιάζεται, όταν υπάρξει έκθεση και σε κάποιον εξωγενή παράγοντα, ίσως κάποια τοξίνη ή κάποιον ιό.

Τουλάχιστον αυτή είναι μια από τις επικρατούσες θεωρίες, για το πώς ξεκινάει η νόσος. Πιθανότατα στο μέλλον θα μάθουμε περισσότερα για τα αίτια της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.

// Πότε θα πρέπει να υποψιαστούν οι ασθενείς, ότι μπορεί να πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα και να επισκεφτούν ρευματολόγο;

Πριν αναφέρω τα κυριότερα και πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, θα πρέπει να τονίσω ότι η έναρξη της νόσου μπορεί να διαφέρει πάρα πολύ από
ασθενή σε ασθενή.

Πολλές φορές τα συμπτώματα είναι τόσο άτυπα, που μπορεί να προβληματίσουν και έμπειρους ρευματολόγους.

Συνήθως υπάρχει πόνος και οίδημα (πρήξιμο) σε μία η περισσότερες αρθρώσεις των άκρων. Πολλές φορές ο ασθενής νιώθει πόνο και αντιλαμβάνεται οίδημα σε αρκετές αρθρώσεις σχεδόν ταυτόχρονα, όπως στους καρπούς, τις αρθρώσεις του χεριών ή των ποδιών.

Δεν σπανίζουν όμως οι περιπτώσεις που μόνο μία άρθρωση μπορεί να επηρρεαστεί, όπως για παράδειγμα ένα γόνατο.

Αυτό που είναι συχνά χαρακτηριστικό, είναι ότι τα συμπτώματα είναι χειρότερα το πρωί και βελτιώνονται στη διάρκεια της ημέρας. Οι
ασθενείς παραπονούνται ότι αισθάνονται παρατεταμένη δυσκαμψία,
αφού ξυπνήσουν, και ότι οι αρθρώσεις τους «λύνονται» μετά από κάποιο διάστημα.

Σε γενικές γραμμές, οι περισσότεροι ασθενείς με μια κλασική ρευματοειδή αρθρίτιδα αργά ή γρήγορα θα δουν κάποιο ρευματολόγο. Η επίσκεψη στο ρευματολόγο καθυστερεί όμως στις πιο άτυπες μορφές,
όπως για παράδειγμα όταν μόνο μία άρθρωση έχει επηρεαστεί.

Πολύ συχνά παιδιά με νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα αργούν να διαγνωστούν, επειδή δεν μπορούν ίσως να εκφράσουν τα συμπτώματα τους ή επειδή ο πόνος στις αρθρώσεις τους αποδίδεται σε τραυματισμούς κατά το παιχνίδι και τον αθλητισμό.

Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις, που η αρθρίτιδα μπορεί να παρουσιαστεί με εικόνα συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα για να αναφέρω ένα άλλο παράδειγμα.

Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει πυρετός, μεγάλη καταβολή και τα όποια συμπτώματα από τις αρθρώσεις μπορεί να παραβλεφθούν.

Σε άλλες αυτοάνοσες αρθρίτιδες που επηρεάζουν τη σπονδυλική στήλη, όπως για παράδειγμα στην αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα ή την ψωριασική αρθρίτιδα, οι ασθενείς αργούν ακόμη περισσότερο να δουν κάποιο ρευματολόγο.

Σ’ αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει πόνος στη μέση, στους γλουτούς ή στη ράχη και οι ασθενείς μπορεί να θεραπεύονται μόνο με απλά αντιφλεγμονώδη, να κάνουν φυσιοθεραπεία χωρίς όφελος, πριν κάποιος ορθοπαιδικός -στον οποίο συνήθως απευθύνονται αρχικά- υποψιαστεί ότι πρόκειται για κάποιο ρευματολογικό νόσημα.

// Πόση σημασία έχει η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας;

Τεράστια. Η βλάβη στις αρθρώσεις μπορεί να αρχίσει αμέσως και όπως ίσως ξέρετε τα φάρμακα ενώ εμποδίζουν τη δημιουργία νέων διαβρώσεων δεν μπορούν να αναστρέψουν οποιαδήποτε βλάβη έχει ήδη υπάρξει.

Έχει συζητηθεί εκτεταμμένα η έννοια του «window of opportunity», το οποίο στα ελληνικά θα μεταφράζονταν ελεύθερα ως «η αρχική ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί».

Η ευκαιρία δηλαδή να θεραπεύσει κανείς τη νόσο νωρίς, έτσι ώστε οι βλάβες μακροχρόνια να είναι ελάχιστες ή και μηδαμινές. Ασθενείς που θεραπεύονται άμεσα, στοχευμένα και επιθετικά θα εξελιχθούν πολύ καλύτερα μακροπρόθεσμα – πιθανότατα με μηδενική βλάβη στις αρθρώσεις τους.

// Είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα θεραπεύσιμη;

Απολύτως. Είμαστε τυχεροί, διότι εν έτει 2014 υπάρχει μια πλειάδα φαρμάκων για τη θεραπεία της νόσου.

Πάνω από τους μισούς ασθενείς απαντούν στα λεγόμενα παραδοσιακά φάρμακα (όπως η μεθοτρεξάτη) και οι εναπομείναντες μπορεί να χρειαστούν κάποιον από τους λεγόμενους βιολογικούς παράγοντες.

Ο στόχος της θεραπείας είναι η λεγόμενη ύφεση, δηλαδή η κατάσταση στην οποία δεν υπάρχει φλεγμονή, πόνος, βλάβη στις αρθρώσεις, και δεν υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα μείωσης της λειτουργικότητας και της κινητικότητας των ασθενών.

// Πόσο ασφαλή είναι αυτά τα φάρμακα;

Τα παραδοσιακά φάρμακα χρησιμοποιούνται για αρκετές δεκαετίες τώρα. Ο πρώτος βιολογικός παράγοντας ανακαλύφθηκε σχεδόν μια εικοσαετία πριν.

Τα φάρμακα αυτά, όπως και όλα τα φάρμακα, δεν εγκρίθηκαν ως θεραπεία ελαφρά τη καρδία. Προηγήθηκαν τυχαιοποιημένες μελέτες πριν εγκριθούν. Μετά την έγκριση τους έχουν χορηγηθεί σε χιλιάδες ασθενείς ανά τον κόσμο και το ότι είναι ασφαλή έχει εμπεδωθεί χωρίς αμφιβολία. Φυσικά είναι φάρμακα και μπορεί να έχουν παρενέργειες κάποιες φορές, όπως όλα τα φάρμακα άλλωστε. Με την κατάλληλη εποπτεία από τον ρευματολόγο οι ασθενείς δεν θα πρέπει να ανησυχούν για την ασφάλειά τους.

// Παρά την επιστροφή σας στην Ελλάδα διατηρείτε τη θέση σας στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης. Υπάρχουν διαφορές στη φροντίδα των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα στην Ελλάδα εν συγκρίσει με τις Ηνωμένες Πολιτείες;

Στην Ελλάδα υπάρχει υψηλότατο επίπεδο στη ρευματολογία. Εντούτοις, μία προφανής και εντυπωσιακή διαφορά έγκειται στο πώς αντιμετωπίζουν οι ασθενείς την αρρώστια τους και τα φάρμακα για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Η ανακοίνωση της διάγνωσης από το γιατρό προκαλεί συχνά υπερβολικό τρόμο και πολλές φορές αδικαιολόγητη απογοήτευση.

Επίσης, οι ασθενείς είναι αρκετά συχνά δύσπιστοι για την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων -και των παραδοσιακών και των βιολογικών- και πολλές φορές καχύποπτοι ως προς την τοξικότητα και την εν γένει ασφάλειά τους.

Πολλές φορές πριν έρθουν στο ιατρείο μου έχουν δοκιμάσει μη συμβατικές θεραπευτικές μεθόδους, που όχι μόνο δεν βοηθούν, αλλά μπορεί να κάνουν και κακό.

Αντιθέτως, οι ασθενείς στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι συνήθως πιο
εξοικειωμένοι με τη φύση της ασθένειας και λιγότερο φοβικοί με τα φάρμακα. Είναι ενήμεροι ότι η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια πλήρως αντιμετωπίσιμη κατάσταση, που με τη σωστή θεραπεία θα διασφαλίσει μια απολύτως φυσιολογική ζωή.

Είναι απαιτητικοί με τη θεραπεία τους επειδή γνωρίζουν ότι αν δεν θεραπευτούν επιθετικά και έγκαιρα, μπορεί να αντιμετωπίσουν προβλήματα λειτουργικότητας και κινητικότητας.

// Ποια πιστεύετε ότι είναι τα αίτια της κατάστασης που περιγράφετε;

Πιστεύω ότι η διαφορά οφείλεται στην έλλειψη σωστής ενημέρωσης κυρίως. Θεωρώ ότι πρέπει οι ρευματολόγοι με τη βοήθεια και των Μέσων Ενημέρωσης να επιμορφώσουμε το ευρύ κοινό.

Πρέπει να γίνει κτήμα ότι η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια απολύτως αντιμετωπίσιμη ασθένεια και ότι τα φάρμακα είναι όχι μόνο θαυματουργά, αλλά και ασφαλέστατα με τη σωστή ιατρική παρακολούθηση. Επίσης, θα βοηθούσε μια πιο ενεργή οργάνωση των ασθενών. Οι ομάδες ασθενών, στις οποίες θα μπορούσε να παραπεμφθεί ο ασθενής μόλις διαγνωστεί, θα τον βοηθούσαν να ξεπεράσει το αρχικό σοκ της διάγνωσης, που είναι φυσιολογικό να υπάρχει σε κάποιον βαθμό.

Εκεί θα γνώριζε συνανθρώπους με το ίδιο πρόβλημα, που έχουν μια άκρως φυσιολογική, παραγωγική και ευτυχισμένη ζωή. Ο ασθενής θα συνειδητοποιούσε ότι άνθρωποι με ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορεί να είναι επιτυχημένοι καριερίστες, οικογενειάρχες, αθλητές. Πραγματικά νομίζω ότι σ’ αυτά τα γκρουπ αναπτύσσεται μια εντυπωσιακή αλληλεγγύη και πρέπει να στηριχθούν και να αναπτυχθούν και στη χώρα μας.