Τούρκικο παζάρι υψηλού ρίσκου

Με το Κομπανί να πέφτει συνοικία τη συνοικία στα χέρια των φανατικών, 600 ηλικιωμένους εγκλωβισμένους στην πόλη και 10.000 αμάχους καθηλωμένους ανάμεσα στην πόλη και το σύνορο με την Τουρκία, τα τουρκικά τανκ στοιχίζονται και οι στρατιώτες τους παρακολουθούν από τα υψώματα τη μάχη ως χολιγουντιανό υπερθέαμα. Την ίδια στιγμή οι δυνάμεις ασφαλείας δεν αφήνουν κούρδους εθελοντές από όλη την Τουρκία και δυνάμεις του ΡΚΚ να περάσουν το σύνορο και η τουρκική κυβέρνηση αρνείται να επιτρέψει σε δυνάμεις των σύριων Κούρδων αλλά και των Κούρδων του Βορείου Ιράκ να χρησιμοποιήσουν διάδρομο μέσα από τα τουρκικά εδάφη για να φτάσουν στη μαρτυρική πόλη. Τέλος η Τουρκία όχι μόνο αρνείται η ίδια να προμηθεύσει τις κουρδικές δυνάμεις με εφόδια και βαρύ στρατιωτικό εξοπλισμό, αλλά δεν επιτρέπει και στους δυτικούς συμμάχους της να ενισχύσουν με οπλισμό τους Κούρδους της Συρίας.

Η εκτίμηση του αμερικανικού επιτελείου είναι ότι η πόλη θα πέσει στα χέρια των τζιχαντιστών, καθώς οι τελευταίοι έχουν στα χέρια τους βαρύ οπλισμό και άρματα μάχης τελευταίας τεχνολογίας, λάφυρα από τις συγκρούσεις τους με τον συριακό και τον ιρακινό στρατό, στα οποία οι ελαφρά οπλισμένες κουρδικές δυνάμεις δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν. Τα από αέρος χτυπήματα δεν αρκούν, καθώς οι τζιχαντιστές έχουν αναπροσαρμόσει τη στρατηγική τους. Επιπλέον για τους στρατιωτικούς σχεδιαστές του συνασπισμού το Κομπανί αποτελεί έναν μικρής σημασίας στόχο που αποτελεί περισπασμό από την κύρια προτεραιότητα, τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις και τις κεντρικές δομές του ΙΚ στο σουνιτικό κομμάτι της Συρίας.

Την ίδια στιγμή σε διαδηλώσεις και ταραχές σε όλη την Τουρκία από τον ξεσηκωμό του κουρδικού πληθυσμού κατά της κυβέρνησης μετριούνται ήδη δεκάδες νεκροί καθώς το τουρκικό παρακράτος έχει κινητοποιήσει τις ομάδες των ακραίων κούρδων ισλαμιστών στα νοτιοανατολικά της χώρας (που οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες δημιούργησαν και στήριξαν κατά του ΡΚΚ εδώ και δεκαετίες), αλλά και ισλαμιστές και γκρίζους λύκους στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα.

Τα κουρδικά καντόνια στη Βόρεια Συρία

Με το ξέσπαμα της εξέγερσης κατά του Άσαντ το 2012 οι Κούρδοι της Συρίας, που στην πλειοψηφία τους τάσσονται με το αδερφό κόμμα του ΡΚΚ, το PYD (Κουρδικό δημοκρατικό ενωτικό κόμμα), διακήρυξαν την ανεξαρτησία τους και σχημάτισαν τρία καντόνια στη Βόρεια Συρία. Οι δυνάμεις του Άσαντ δεν κινήθηκαν εναντίον τους αλλά ούτε και οι κουρδικές δυνάμεις επιτέθηκαν στο καθεστώς. Πολλοί ερμήνευσαν αυτή τη στάση του Άσαντ ως τιμωρητική απέναντι στην Τουρκία, αλλά το κουρδικό κίνημα, και ιδιαίτερα το ΡΚΚ, είχε διαχρονικούς δεσμούς με τη Δαμασκό. Εξάλλου ο ίδιος ο Οτσαλάν είχε καταφύγει στο Κομπανί για χρόνια μέχρι που το καθεστώς Άσαντ, υπό την πίεση της Τουρκίας που απειλούσε με πόλεμο, του ζήτησε να αποχωρήσει από τη χώρα το 1998.

Τα κουρδικά καντόνια έχουν οργανωθεί με όρους αυτονομίας και θεσμούς λαϊκής διακυβέρνησης με ισόρροπη αντιπροσώπευση όλων των εθνικών ομάδων που ζουν στην περιοχή και των γυναικών. Φιλοδοξία των Κούρδων της Συρίας είναι να εκδιώξουν από τις ενδιάμεσες περιοχές τους ισλαμιστές του ΙΚ και άλλες ομάδες προκειμένου να δημιουργήσουν στη Βόρεια Συρία έναν συνεχή διάδρομο υπό την κατοχή τους, από τα σύνορα με το Ιρακινό Κουρδιστάν ως την Αφρίν, ο οποίος θα μπορούσε να αποτελέσει και τον προάγγελο της εξόδου ενός κουρδικού κράτους προς τη Μεσόγειο. Το πιο αδύναμο από τα τρία καντόνια είναι αυτό του Κομπανί που βρίσκεται στο κέντρο και είναι από τις τρεις πλευρές κυκλωμένο από εδάφη των τζιχαντιστών και στην πλάτη του έχει το τουρκοσυριακό σύνορο. Το ΙΚ επιχειρεί συνεχώς εδώ και έναν χρόνο με κάθε μέσο προκειμένου να καταλάβει το Κομπανί.

Η στρατηγική της Άγκυρας απέναντι στον κουρδικό παράγοντα

Ο Ερντογάν ακολούθησε μια στρατηγική απέναντι στο κουρδικό στοιχείο που στόχο είχε να εκμεταλλευτεί τις εσωτερικές έριδες προκειμένου να αποδυναμώσει το ΡΚΚ και τις διεκδικήσεις του έναντι της Τουρκίας. Κεντρική στην προσπάθειά του ήταν η προσέγγιση με την ηγεσία της κουρδικής αυτόνομης διοίκησης του Βορείου Ιράκ και τον Μασούντ Μπαρζανί. Η Άγκυρα προσέφερε διέξοδο στην Ιρμπίλ στη δύσκολη διαμάχη της με την κεντρική ιρακινή κυβέρνηση για τα πετρέλαια του Βορρά της χώρας. Τούρκοι επιχειρηματίες επένδυσαν εκατομμύρια δολάρια στην πρωτεύουσα του «ιρακινού Κουρδιστάν» και κατασκεύασαν αγωγό για τη μεταφορά του πετρελαίου των Κούρδων μέσω της Τουρκίας προς τη Μεσόγειο. Το πλήγμα για τη Βαγδάτη ήταν ιδιαίτερα ισχυρό και η Ιρμπίλ δέθηκε έκτοτε στο τουρκικό άρμα.

Μετά τη συριακή εξέγερση και την αυτονόμηση των κουρδικών περιοχών το 2012 η κυβέρνηση Ερντογάν ξεκίνησε την προσπάθεια για τις ειρηνευτικές συνομιλίες με το ΡΚΚ προσπαθώντας να προλάβει τη δημιουργία τετελεσμένων υπέρ ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στη Συρία. Την ίδια στιγμή ενίσχυσε με κάθε μέσο τους ισλαμιστές αντάρτες στη Συρία, είτε ανήκαν στην Αλ Κάιντα είτε στο ΙΚ, οι οποίοι σε αντάλλαγμα επιτίθονταν εναντίον των Κούρδων. Γι’ αυτό και η πλειοψηφία του κουρδικού στοιχείου υποπτεύεται ότι πίσω από τις επιθέσεις κατά του Κομπανί βρίσκεται στην πραγματικότητα η Άγκυρα.

Σήμερα η Τουρκία αφήνει στη μοίρα του το Κομπανί προσπαθώντας, μεταξύ άλλων, να αποδείξει στο ΡΚΚ και στους Κούρδους της Συρίας ότι δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς τη στήριξή της. Οι όροι που έθεσε σε μυστική συνάντηση με αντιπροσωπεία Κούρδων της Συρίας προκειμένου να επιτρέψει να περάσουν εφόδια και μαχητές από τα σύνορά της ήταν να κόψουν κάθε δεσμό με το καθεστώς Άσαντ, να διαλύσουν τα καντόνια τους και να ενταχθούν οι δυνάμεις τους στις ομάδες της συριακής αντιπολίτευσης. Να πάψουν δηλαδή να υπάρχουν σε οποιοδήποτε καθεστώς αυτονομίας στο εσωτερικό της Συρίας. Τελικός της στόχος είναι να βάλει το ΡΚΚ σε αδιέξοδο, καθώς οι κουρδικές δυνάμεις πολεμώντας κατά των ισλαμιστών σε Ιράκ και Συρία θα είναι δύσκολο να ανοίξουν και τρίτο μέτωπο ξανά στην Τουρκία.

Αυτό όμως που ίσως δεν υπολογίζει η Άγκυρα είναι ότι έτσι βάζει δυναμίτη σε όλη τη μέχρι σήμερα στρατηγική της: Από τη μία κινδυνεύει να ξεκινήσει ξανά ο εμφύλιος στο εσωτερικό της, ίσως όχι στα βουνά της Ανατολίας, αλλά πλέον στα κέντρα των μεγαλύτερων πόλεων της, και από την άλλη η πτώση του Κομπανί θα ενισχύσει δραματικά τους δεσμούς ανάμεσα στους κουρδικούς πληθυσμούς και ηγεσίες στην περιοχή. Ήδη, μετά τη διάσωση των Γεζίντι, για τον μέσο πολίτη του ιρακινού Κουρδιστάν οι Κούρδοι της Συρίας και το ΡΚΚ θεωρούνται αδέρφια και προστάτες.

Ο Ερντογάν και οι Αμερικάνοι

Ο Ερντογάν όμως εκβιάζει και την Ουάσινγκτον. Προκειμένου να επιτρέψει τη χρήση του Ιντσιρλίκ, να κλείσει -πραγματικά- τα σύνορά του στους ισλαμιστές και να συμμετάσχει με στρατεύματα ακόμη και σε ανθρωπιστικές αποστολές ζητάει, κατ’ αρχάς, να αλλάξει η στόχευση όλης της επιχείρησης και να στραφεί και κατά του καθεστώτος Άσαντ. Ζητά επίσης τη δημιουργία ουδέτερης ζώνης στη Βόρειο Συρία (εκεί που σήμερα υπάρχουν οι αυτόνομες κουρδικές περιοχές), την οποία θα επιτηρούν διεθνή στρατεύματα υπό τουρκική διοίκηση και τη δημιουργία ζώνης απαγόρευσης πτήσεων. Η στάση του αυτή περιορίζει δραματικά το αξιόμαχο της συμμαχίας κατά των τζιχαντιστών και δημιουργεί εσωτερικά προβλήματα σε όλα τα σουνιτικά κράτη που συμμετέχουν και φαίνονται να στηρίζουν τις επιθέσεις της Δύσης κατά «αδελφών σουνιτών» χωρίς να έχουν ζητήσει τίποτε σε αντάλλαγμα. Προς το παρόν οι Αμερικάνοι και οι υπόλοιποι Δυτικοί κάνουν ό,τι μπορούν για να μη διαταράξουν τις ισορροπίες και προσπαθούν να βρουν άκρη με την Άγκυρα, καθώς θεωρούν την Τουρκία απαραίτητη. Φτάνουν ακόμη και στο σημείο να απολογείται ο αμερικανός αντιπρόεδρος για δηλώσεις του σχετικά με τη στήριξη της Τουρκίας στους τζιχαντιστές. Αν όμως οι Τούρκοι εξακολουθήσουν να είναι το μόνιμο και σταθερό πρόβλημα της Δύσης, δεν θα αργήσει ο χρόνος που θα ξεκινήσουν οι ανασχεδιασμοί και οι κινήσεις για την εξισορρόπηση της κατάστασης. Και αυτοί δεν θα είναι ούτε προς το συμφέρον του Ερντογάν, αλλά και ούτε προς το συμφέρον της Τουρκίας της ίδιας.