Τουρκική «πειρατεία» στην ΑΟΖ της Κύπρου
Με πειρατικές κινήσεις η Τουρκία επιχειρεί να επιβάλλει τετελεσμένα σε μια από τις πιο επικίνδυνες για την Κύπρο εξελίξεις μετά την ανακήρυξη του ψευδοκράτους, εκμεταλλευόμενη τη γενική αταξία που επικρατεί σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και στη Μ. Ανατολή.
Ο Ερντογάν, που βρίσκεται σε σύγκρουση σχεδόν με όλους τους γείτονες αλλά και με την Ουάσινγκτον, αδιαφορεί πλήρως για το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας ακόμη εστίας έντασης στην Κύπρο. Οι Αμερικανοί, έξαλλου, που έχουν μια ιδιαίτερα δύσκολη σχέση με τον τούρκο Πρόεδρο, ενώ σε επίπεδο ακόμη και του αντιπροέδρου Τ. Μπάιντεν είναι υποστηρικτικοί προς τη Λευκωσία, είναι αμφίβολο εάν μπορούν να αποτρέψουν μια κλιμάκωση των τουρκικών προκλήσεων.
Γιατί μπορεί η Ουάσινγκτον να αναγνωρίζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου στην ΑΟΖ, αλλά αυτό έχει θεωρητική σημασία μόνο εάν δεν συνδυαστεί με συγκεκριμένα μέτρα που θα εμποδίσουν την έμπρακτη αμφισβήτησή τους από την Τουρκία. Με την έκδοση της τουρκικής NAVTEX (οδηγίας προς ναυτιλλομένους), η Τουρκία ουσιαστικά δεσμεύει από τις 20 Οκτωβρίου μέχρι τις 30 Δεκεμβρίου μεγάλες περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ στο νότιο τμήμα του νησιού, που επικαλύπτουν ακόμη και τα οικόπεδα εκείνα της Κυπριακής Δημοκρατίας στα οποία έχουν ξεκινήσει οι έρευνες από την ENI / KOGAS με την εγκατάσταση στο οικόπεδο 9 του πλωτού γεωτρύπανου SAIPEM10000.
Δεν είναι τυχαίο ότι ταυτόχρονα με την έκδοση της NAVTEX η Τουρκία, μέσω του Γενικού Επιτελείου της, ανακοίνωσε ότι πολεμικά σκάφη της, που περιπολούν στην Ανατολική Μεσόγειο στο πλαίσιο της «αντιτρομοκρατικής» επιχείρησης «Μεσογειακή Ασπίδα», παρακολουθούν καθημερινά τις δραστηριότητες του συγκεκριμένου πλωτού γεωτρύπανου, αν και δεν έχει επιχειρηθεί μέχρι στιγμής η παρενόχλησή του.
Δεν είναι η πρώτη φορά που τουρκικό ερευνητικό σκάφος «εισβάλει» στην ΑΟΖ της Κύπρου. Το 2011 το γνωστό «Πίρι Ρέις» είχε πραγματοποιήσει έρευνες νότια της Κύπρου εντός της Κυπριακής ΑΟΖ και μάλιστα σε μικρή απόσταση από τη γεώτρηση στο κοίτασμα Αφροδίτη. Οι περιορισμένες δυνατότητες του «παλιού» τουρκικού σκάφους καθιστούσαν περισσότερο συμβολική την παρουσία του στην κυπριακή ΑΟΖ.Τώρα όμως οι τεχνικές δυνατότητες που έχει το «Barbaros» και φυσικά η δυνατότητα της Τουρκίας -σχετικά σύντομα- να αποκτήσει δικό της πλωτό γεωτρύπανο και πλατφόρμα για την πραγματοποίηση γεωτρήσεων, αναβαθμίζουν την τουρκική πρόκληση.
Φυσικά σημαντικό είναι και το στοιχείο του χρόνου, καθώς το 2011 μόλις άρχιζαν οι δοκιμαστικές γεωτρήσεις στο οικόπεδο 12, ενώ τώρα στο συγκεκριμένο οικόπεδο προσχωρούν οι εργασίες για την τελική γεώτρηση που θα φέρει στις αγορές το πρώτο κυπριακό φυσικό αέριο μέχρι το 2018, ενώ με γοργούς ρυθμούς προσχωρούν οι δοκιμαστικές γεωτρήσεις και στο οικόπεδο 9.
Οι κινήσεις της Τουρκίας ήταν σχετικά προβλέψιμες, καθώς από καιρό έχουμε προειδοποιήσει ότι βασικός στόχος της είναι να επιβάλλει λύση μέσω της οποίας θα μπορέσει να υφαρπάξει έστω και με όχημα τους Τουρκοκύπριους το φυσικό αέριο της Κύπρου.
Η πρόκληση της Τουρκίας εκδηλώθηκε μάλιστα τέσσερις ημέρες πριν φθάσει στο νησί ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ κ. Άιντα για την έναρξη της δεύτερης φάσης της διαδικασίας των συνομιλιών, όπου θα άρχιζε η ουσιαστική συζήτηση των κεφαλαίων του Κυπριακού και ενώ είχε αναγνωρισθεί (και από τον Ν. Αναστασιάδη) το δικαίωμα του εκπροσώπου του ΟΗΕ να υποβάλλει «γεφυρωτικές προτάσεις», οι οποίες, όσο και να το αρνείται η κυπριακή κυβέρνηση, οδηγούν κατευθείαν στην «επάρατη» επιδιαιτησία.
Η Άγκυρα, μέσω του Έρογλου, έχει φέρει σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση τον Ν. Αναστασιάδη, καθώς προωθεί σταθερά θέσεις που παραπέμπουν σε ακραία συνομοσπονδία, κάτι που επιβεβαίωσε πλήρως ο ίδιος ο Ερντογάν κατά την επίσκεψή του στα Κατεχόμενα αμέσως μετά την ανάληψη της Προεδρίας.
Ο κ. Αναστασιάδης φάνηκε να μην έχει πολλές επιλογές πέραν της απόφασης για αναστολή συμμετοχής της ελληνοκυπριακής πλευράς και του ίδιου από τις συνομιλίες και σε διαβήματα προς τον ΟΗΕ, την ΕΕ αλλά και σε Ουάσινγκτον και Μόσχα.
Η Μόσχα, ξαφνιάζοντας πολλούς, ανταποκρίθηκε στις εκκλήσεις της Λευκωσίας και με καθαρό τρόπο ζήτησε να σταματήσουν οι απειλές και οι προκλήσεις εναντίον των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου και μάλιστα, όπως έγινε γνωστό, έγιναν και διαβήματα από τη Μόσχα προς την Τουρκία για το ζήτημα αυτό. Η Ουάσινγκτον εξέφρασε την ικανοποιητική μεν θέση της (παρά τις προβληματικά τονισμένες αναφορές για διαμοιρασμό του φυσικού αερίου στην προοπτική λύσης), αλλά μένει να αποδειχθεί στην πράξη αν θα ασκήσει την οποιαδήποτε πίεση προς την Άγκυρα – και εάν η πίεση αυτή θα είναι αποτελεσματική.
Σε ό,τι αφορά την ΕΕ, υπάρχουν αναφορές στις τουρκικές προκλήσεις στην Έκθεση Προόδου της Τουρκίας που δημοσιοποίησε η Κομισιόν, αλλά είναι προφανές ότι τα εργαλεία που προσέφερε επί σειρά ετών η ΕΕ, ώστε να ασκούνται πιέσεις στην Τουρκία με «όπλο» τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, δεν είναι πλέον αποτελεσματικά.
Η Τουρκία απαιτεί «λεύκη επιταγή» στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις και ελάχιστα ενδιαφέρεται για την πλήρη ένταξη στην ΕΕ.
Πάντως, μετά τις τελευταίες εξελίξεις, ο κ. Αναστασιάδης και η κυπριακή κυβέρνηση αναμένεται να βρεθούν σε δύσκολη θέση, καθώς θα υπάρξει πίεση για επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ενώ η απειλή του «Barbaros» για είσοδό του στην κυπριακή ΑΟΖ θα παραμένει και οι τουρκικές φρεγάτες θα περιπολούν γύρω από το πλωτό γεωτρύπανο της ENI / KOGAS.
Έτσι, τα μάτια όλων είναι στραμμένα στο δρομολόγιο του τουρκικού ερευνητικού σκάφους, καθώς όσο παραμένει στην περιοχή -και μέχρι τις 30 Δεκεμβρίου- η Λευκωσία θα ζει υπό την καθημερινή απειλή για έμπρακτη επιβολή τετελεσμένων εις βάρος κρίσιμων κυριαρχικών δικαιωμάτων της…
Κωνσταντίνος Τσάκαλος