Απειλή για το μέλλον η γήρανση του πληθυσμού

Και τούτο για να δηλώσει πόσο μεγάλη σημασία έχει για το μέλλον της Ευρώπης ο χειρισμός του μεταναστευτικού προβλήματος. Συνηθίζουμε να λέμε ότι η Ευρώπη αποτελεί τη Γηραιά Ήπειρο. Και πράγματι ο πληθυσμός της Ευρώπης παρουσιάζει συνεχώς υψηλότερο βαθμό ηλικιωμένων και μεγάλο βαθμό υπογεννητικότητας. Σε τελική ανάλυση αυτό σημαίνει ότι ο γηγενής ευρωπαϊκός πληθυσμός θα μειωθεί σημαντικά. Προ μηνός δόθηκαν τα αποτελέσματα της απογραφής του γερμανικού πληθυσμού. Το αποτέλεσμα έδειξε ότι ο γηγενής πληθυσμός της χώρας αυτής ήταν 80,2 εκατ. Και σύμφωνα με τις τάσεις που επικρατούν σήμερα στην ευρωπαϊκή κοινωνία και με την υπογεννητικότητα στη Γερμανία, υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός της θα μειώνεται συνεχώς και το 2060 θα φτάσει στα 66 εκατ. κατοίκους. Αυτό όμως δεν συμβαίνει μόνο στη Γερμανία. Σε όλη την Ευρώπη υπάρχει υπογεννητικότητα. Υπολογίζεται ότι ο μέσος όρος γεννήσεων στην τυπική οικογένεια σε όλη την Ευρώπη είναι 1,4 ανά οικογένεια. Αυτό σημαίνει ότι οι μισές ευρωπαϊκές οικογένειες έχουν ένα παιδί. Και τα αίτια που προκαλούν την υπογεννητικότητα είναι πάρα πολλά:

α) Η πολιτική λιτότητας που εφαρμόστηκε την τελευταία πενταετία σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης είχε αποτέλεσμα τη μείωση των γεννήσεων. Η λιτότητα σημαίνει υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου. Και στην περίπτωση αυτή, οι οικογένειες αποφεύγουν να αυξήσουν τα μέλη τους, γιατί αυτό συνεπάγεται και αύξηση των δαπανών.

β) Η άλλη αιτία της υπογεννητικότητας είναι το γεγονός ότι στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη αναγνωρίστηκε ο γάμος μεταξύ ομοφυλοφύλων. Και τα ζευγάρια αυτά, ως είναι γνωστό, δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν. Ακόμη και ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου έκανε έναν τέτοιο γάμο. Η τάση αυτή άρχισε να παρατηρείται και στην Ελλάδα τελευταία. Και

γ) Πρέπει να προσθέσουμε ότι οι συνθήκες της σύγχρονης ζωής φρενάρουν την πολυμελή οικογένεια. Οι μακροχρόνιες σπουδές των νέων, η αναζήτηση εργασίας και η μεγάλη ανεργία, η προσπάθεια μιας επιτυχούς σταδιοδρομίας, είναι εμπόδια για τη σύναψη γάμων, στις κατάλληλες ηλικίες. Έτσι, η οικογένεια περιορίζεται με ένα παιδί. Βέβαια υπάρχουν και άλλα δευτερεύοντα εμπόδια (συμβόλαιο συμβίωσης) τα οποία και αυτά περιορίζουν την τεκνοποίηση.

Οι παραπάνω λόγοι, που οδηγούν στη γήρανση του γηγενούς πληθυσμού της Ευρώπης, έχουν εξαναγκάσει ορισμένα κράτη σε πλούσιες παροχές, για την αύξηση της γεννητικότητας. Πολλά ευρωπαϊκά κράτη χορηγούν χρηματικές παροχές σε εργαζόμενες μητέρες, με στόχο την ενίσχυση της γεννητικότητας (Γερμανία, Σουηδία, Γαλλία κ.λπ.). Όμως, ο θεσμός αυτός, δυστυχώς, δεν επικρατεί σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Για τον λόγο αυτό, ο νέος πρόεδρος της Κομισιόν κ. Γιούνκερ αποφάσισε να αντιμετωπίσει το θέμα της ενίσχυσης της γεννητικότητας σε όλη την Ευρώπη, σε συνδυασμό με τη μεταναστευτική πολιτική. Ωστόσο, όσο η Ευρώπη γηράσκει, τόσο οι μουσουλμανικές χώρες αυξάνουν τον πληθυσμό τους. Οι χώρες αυτές έχουν πολυμελείς οικογένειες, παρά το χαμηλό τους βιοτικό επίπεδο. Γι’ αυτό και τα μεγαλύτερα πληθυσμιακά κέντρα βρίσκονται στην Ανατολή. Αυτό το πλεονάζον ανθρώπινο δυναμικό βρίσκει διέξοδο στη μετανάστευση. Και επειδή οι συνθήκες διαβίωσης των μεταναστών είναι ευνοϊκότερες στις χώρες υποδοχής, και συνεχώς εντείνεται η τάση αυτή, ο αριθμός των μεταναστών συνεχώς πληθαίνει. Προς το παρόν, ο πληθυσμός αυτός στην Ευρώπη είναι ακόμη μία μικρή μειοψηφία. Όμως, στα προσεχή χρόνια συνεχώς θα αυξάνεται και σε βάθος χρόνου δεν αποκλείεται να αποτελέσουν και την πλειοψηφία. Και αυτό πρέπει να θεωρηθεί σίγουρο, αν οι μετανάστες αυτοί μεταφέρουν και τις οικογένειές τους. Να γιατί το μεταναστευτικό πρόβλημα γίνεται πολυσύνθετο για την Ευρώπη και χρειάζεται μια σωστή και ενιαία αντιμετώπιση από όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Και τώρα ας ρίξουμε μια ματιά στις επιπτώσεις που προκαλεί η γήρανση του πληθυσμού στην Ευρώπη. Η πρώτη αρνητική επίπτωση παρατηρείται στον ρυθμό ανάπτυξης. Όταν ο περισσότερος πληθυσμός μιας χώρας βρίσκεται εκτός εργασίας λόγω συνταξιοδότησης, το κενό αυτό αναπληρώνεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό από μετανάστες, οι οποίοι ένα μέρος των αμοιβών τους το αποστέλλουν στις πατρίδες τους, στις οικογένειές τους. Αυτό σημαίνει ότι το εθνικό εισόδημα του κράτους (ΑΕΠ) που ανακοινώνεται είναι εικονικό, γιατί υπάρχει η εκροή χρημάτων από τους μετανάστες. Ο ρυθμός ανάπτυξης κατανέμεται μεταξύ γηγενών και μεταναστών. Και όταν στο μέλλον ο πληθυσμός αυτός αυξηθεί και κατακτήσει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγικής μηχανής της χώρας, τότε και το μεγαλύτερο ποσοστό του εθνικού εισοδήματος θα πηγαίνει στους μετανάστες και στις πατρίδες τους.

Η γήρανση του πληθυσμού έχει σημαντικές επιπτώσεις και στο ασφαλιστικό καθεστώς που επικρατεί σε μια χώρα. Δεν είναι ποτέ δυνατόν να σταθεί ένα σωστό ασφαλιστικό καθεστώς με πλήρεις παροχές, όταν ο αριθμός των εργαζομένων είναι μικρότερος από τον αριθμό των συνταξιούχων. Και όταν οι αποδοχές των εργαζομένων είναι κατώτερες από τις συντάξεις. Αυτά καταλήγουν σε περικοπές των συντάξεων για να φτάσουν οι συντάξεις κάποια στιγμή σε κατώτερο επίπεδο, από τον κατώτερο μισθό που αναγνωρίζει το κράτος. Και καθόσον αφορά τις ασφαλιστικές παροχές, όπως για παράδειγμα την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, συνεχώς θα περιορίζονται για την εξοικονόμηση πόρων που θα συμβάλλουν στη διατήρηση ενός υποτυπώδους ασφαλιστικού συστήματος. Αυτήν την πραγματικότητα ήδη τη ζούμε στην Ελλάδα. Η μετανάστευση, νόμιμη και λαθραία, ανθεί στη χώρα μας και αυτό σημαίνει ότι η «μαύρη εργασία» που δεν προσφέρει εισφορές στο ασφαλιστικό σύστημα είναι πολύ εκτεταμένη.

Όσο υπάρχει αυτή η κατάσταση οι συντάξεις θα μειώνονται και οι ασφαλιστικές παροχές ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης θα συρρικνώνονται. Αυτό δηλαδή είναι που ζούμε σήμερα στην Ελλάδα. Όμως στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι μετανάστες χωρίς κάρτα εργασίας δεν μπορούν να εργαστούν. Και το ασφαλιστικό σύστημα σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη είναι ακόμη ισχυρό.

Δυστυχώς, μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο της γήρανσης του ελληνικού πληθυσμού, θα κινηθεί και η αναθεώρηση της νομοθεσίας που διέπει το ασφαλιστικό καθεστώς της χώρας μας. Και σημειώνουμε ότι από το 2010, που παρουσίασε έξαρση η οικονομική κρίση στην Ελλάδα, έχουν ψηφιστεί και έχουν εκδοθεί περίπου 3.500 νόμοι και προεδρικά διατάγματα που αφορούν διάφορες ρυθμίσεις που αναφέρονται στο ασφαλιστικό σύστημα της Ελλάδας. Και μέσα σ’ αυτό το «πέλαγος» της νομοθεσίας κανείς δεν γνωρίζει τι ισχύει και τι έχει καταργηθεί. Και είναι σωστή η απόφαση της κυβέρνησης να καταρτίσει και να ψηφίσει στη Βουλή νόμο που να επιλύει όλα τα προβλήματα του ασφαλιστικού μας καθεστώτος προς τη σωστή, όμως, κατεύθυνση. Αυτή η πολυνομία είναι ίσως που επέφερε τη μείωση των εσόδων των ασφαλιστικών μας ταμείων.

Στις συνέπειες της γήρανσης και της έξαρσης της μετανάστευσης πρέπει να προσθέσουμε και τη μείωση των επενδύσεων. Λογικό και φυσικό είναι να μην αξιώνει κανείς και να μην περιμένει επενδύσεις από τους μετανάστες. Συνεπώς, όταν το ελληνικό ανθρώπινο δυναμικό μειώνεται και συνταξιοδοτείται, η μείωση των επενδύσεων είναι αναπόφευκτη. Δεδομένου ότι οι νέοι έχουν μεγάλη ανεργία στην Ελλάδα, κυρίως, και δεν υπάρχει η προϋπόθεση της δημιουργίας κεφαλαίου για επένδυση, η παραγωγική μηχανή δεν εμπλουτίζεται και δεν ανανεώνεται. Οπότε πέφτουμε σε μια κατάσταση σοβαρής μείωσης του τεχνολογικού επιπέδου της παραγωγής. Εκτός από τις παραπάνω αρνητικές επιπτώσεις, η γήρανση του γηγενούς πληθυσμού παρουσιάζει και έξαρση της φοροδιαφυγής (συνέπεια της μαύρης εργασίας). Και αυτό σημαίνει ότι το φορολογικό βάρος μετατίθεται στις πλάτες του γηγενούς πληθυσμού, που παρασύρεται και αυτός σε φοροδιαφυγή, προκειμένου να επιβιώσει. Έτσι και ο δημοσιονομικός τομέας παρουσιάζει έντονες ανισορροπίες που έχουν επίπτωση στις δαπάνες του κράτους και στις δανειακές του ανάγκες.

Από όλα όσα είπαμε παραπάνω προκύπτει ότι η μεταναστευτική πολιτική είναι ένας τομέας που συνδέεται στενά με το μέλλον των ευρωπαϊκών κρατών. Και για τον λόγο αυτό η ΕΕ και ο νέος πρόεδρος της Κομισιόν πολύ σωστά δημιούργησε το χαρτοφυλάκιο του Επιτρόπου Μετανάστευσης, το οποίο ανέθεσε στον κ. Αβραμόπουλο. Έτσι, ο έλληνας Επίτροπος αναλαμβάνει μεγάλη ευθύνη για τη συγκρότηση μιας ενιαίας μεταναστευτικής πολιτικής μέσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ. Λόγω της σοβαρότητας του θέματος αυτό δεν προσφέρεται για πολιτικούς ανταγωνισμούς μεταξύ των κομμάτων, γιατί αυτό είναι συνδεδεμένο άρρηκτα με το μέλλον της Ευρώπης.