Ο Πάλμερστον, η εθνική συναίνεση και οι (ανύπαρκτες) μαγικές συνταγές

Τα συμφέροντά μας είναι αιώνια και διαρκή και τα συμφέροντα αυτά είναι καθήκον μας να υποστηρίζουμε». Με άλλα λόγια, ούτε οι συμμαχίες ούτε οι εχθροί είναι αιώνιοι και διαρκείς. Μόνο τα συμφέροντα των κρατών είναι αιώνια.

Η παραπάνω τοποθέτηση του Πάλμερστον είναι διαχρονική. Ίσχυε πάντα και εξακολουθεί να ισχύει. Έχει όμως και διδακτική ισχύ.

Δυστυχώς, στη χώρα μας δεν έχει γίνει τούτο απόλυτα αντιληπτό. Δεν είναι λίγες οι φορές που μάταια περιμένουμε την έκφραση συμπάθειας και έμπρακτης συνδρομής τρίτων, «φίλων» ή «συμμάχων» που, τάχα αναγνωρίζοντας το μέγεθος της πολιτισμικής μας συμβολής στην ιστορική εξέλιξη της ανθρωπότητας, θα προστρέξουν άμεσα να μας συμπαρασταθούν και να βοηθήσουν έμπρακτα στην επίλυση των σοβαρών προβλημάτων που η χώρα ενίοτε ή και συχνότερα αντιμετωπίζει.

Βοήθεια, βέβαια, που δεν έρχεται. Και αν καμιά φορά έλθει, δεν παρέχεται ανιδιοτελώς. Συνοδεύεται πάντα από προϋποθέσεις, δυσβάσταχτους όρους και εξαρτήσεις, που κατοχυρώνουν τα συμφέροντα αυτών που «μεγάθυμα» την παρέχουν.

Η πρόσφατη, αλλά και η απώτερη Ιστορία το επιβεβαιώνει. Τα παραδείγματα πάμπολλα.

Πολλές φορές, μάλιστα, περιμένουμε τον από μηχανής Θεό, που συνήθως δεν έρχεται. Άλλες, πάλι, πιστεύουμε ότι οι τρίτοι «πρέπει» να μας διασώσουν. Γιατί το δικαιούμαστε. Δεν αρκεί όμως αυτό. Τα εθνικά δίκαια προστατεύονται πιο αποτελεσματικά από τους ίδιους τους λαούς. Το είδαμε εξάλλου σε στιγμές που η Ελλάδα μεγαλούργησε.

Άλλες φορές, πάλι, τείνουμε ευήκοον ους σε αδικαιολόγητα καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις, που όλοι μας ευάρεστα ακούμε, αφού μας δημιουργούν συναίσθημα επίπλαστης αισιοδοξίας.

Κι έτσι, εγκλωβιζόμαστε σε μια εικόνα που δεν είναι κολακευτική και δεν μας αντιπροσωπεύει. Δίνουμε άδικα την εντύπωση ενός λαού που δεν είναι ικανοποιημένος, είναι διαρκώς θυμωμένος, αφού δεν μπορεί να διασφαλίσει, απειλούμενος, τα δίκαια αιτήματά του, ενώ αποφεύγει να πάρει την τύχη στα χέρια του και να βρει λύσεις.

Διαχρονικοί, εν προκειμένω, είναι και οι στίχοι της δέκατης στροφής του Ύμνου εις την ελευθερία, του
Εθνικού μας Ύμνου, του Διονυσίου Σολωμού:

«Μοναχή το δρόμο επήρες,
Εξανάλθες μοναχή.
Δεν είν’ εύκολες οι θύρες,
Εάν η χρεία τες κουρταλεί».

Έχουμε, άραγε, οι νεοέλληνες αντιληφθεί τη σημασία και τη βαρύτητα των στίχων αυτών;

Φοβόμαστε πως όχι. Γιατί, πώς αλλιώς εξηγείται ότι πολλές φορές εύκολα παραιτούμεθα σκληρών προσπαθειών και δύσκολων αποφάσεων που απαιτούνται για τη διαχείριση κρίσιμων θεμάτων και απευθυνόμαστε σε τρίτους για βοήθεια;

Το φαινόμενο, βέβαια, δεν είναι τωρινό. Πολλοί από τους κατά καιρούς ηγέτες μας, αφού εξαντλούσαν την αμφισβητούμενη αποτελεσματικότητά τους στην εξεύρεση λύσεων, προσέτρεχαν στις ευρωπαϊκές αυλές παλαιότερα, στις πρωτεύουσες ισχύος αργότερα, προκειμένου να εξασφαλίσουν συνδρομές και βοήθεια.

Είναι αλήθεια, οι χώρες δεν μπορούν να πορεύονται μόνες τους. Έχουν ανάγκη από φίλους και συμμάχους. Δεν πρέπει όμως ποτέ να υπερτιμούν τη συμβολή τους και να εφησυχάζουν, πιστεύοντας αναιτίως ότι η σωτηρία είναι εξασφαλισμένη. Εφησυχασμοί ουδέποτε ωφέλησαν τα κράτη.

Μοιρολατρία και αναβλητικότητα, υπό το πρόσχημα ότι θα έλθει «άνωθεν» και «έξωθεν» η πολυπόθητη βοήθεια, που θα επιλύσει με μιας και διά μαγείας όλα τα προβλήματα, δεν έχουν θέση στην πολιτική των σύγχρονων κρατών.

Η παρούσα συγκυρία που ζούμε είναι από τις πιο ζοφερές που γνώρισε η μεταπολεμική Ελλάδα, που βλέπει τη δραματική συρρίκνωση των ελπίδων της για το αύριο. Η βαθιά ύφεση στην οικονομία, το δραματικό χρέος, ο εφιάλτης της ανεργίας, δεν προδικάζουν εύκολες αποφάσεις. Ο λαός ασφυκτιά.

Αλλά και ο γειτονικός μας περίγυρο, εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας.

Στην Ανατολική Μεσόγειο επικρατεί ένταση. Οι αμφισβητήσεις της εθνικής μας κυριαρχίας από τον εξ ανατολών γείτονα, οι παραβάσεις και παραβιάσεις του εναέριου χώρου μας, οι «αβλαβείς» διελεύσεις από τα χωρικά μας ύδατα και οι απαράδεκτες θέσεις στο μειονοτικό, εξακολουθούν να τροφοδοτούν κλίμα αδιαλλαξίας από την Άγκυρα. Η τελευταία συντηρεί επίσης κλίμα αδιαλλαξίας και συνεχώς απειλεί την Κυπριακή Δημοκρατία, που ασκεί το καθ’ όλα νόμιμο δικαίωμά της να εκμεταλλεύεται τους φυσικούς της πόρους.

Η συνεχιζόμενη επίσης αδιαλλαξία και πολιτική προκλήσεων εις βάρος μας από τα Σκόπια, οι σχέσεις μας με την Αλβανία, εξακολουθούν και αυτά να αποτελούν ανοιχτά μέτωπα της εξωτερικής μας πολιτικής.

Το εύλογο ερώτημα που γεννάται είναι πώς μπορούμε να πορευτούμε με αισιοδοξία προς το μέλλον. Πώς μπορούμε μόνοι μας να δημιουργήσουμε ένα δυναμικό και αυτόφωτο παρόν, που θα μας εξασφάλιζε την επιτυχή ανταπόκρισή μας στις σημερινές προκλήσεις;

Μαγικές λύσεις και συνταγές ασφαλώς δεν υπάρχουν. Ουδείς θα προστρέξει να μας βοηθήσει έμπρακτα και αποτελεσματικά, αν δεν έχει προωθήσει εις το έπακρον τα δικά του συμφέροντα, θεόσταλτες παρεμβάσεις δεν υπάρχουν. Τούτο πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό. Πρέπει όλοι να πιστέψουμε στις δικές μας δυνάμεις, που ουδέποτε πρέπει να υποτιμώνται.

Όλα τα κρίσιμα ζητήματα που μας απασχολούν, είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό, δεν λύνονται αναμένοντας παρεμβατικές κινήσεις τρίτων «φίλων». Ούτε αναμένοντας από μηχανής Θεούς. Λύνονται με στήριξη των εθνικών δυνάμεων, με σύνεση, θάρρος, αποφασιστικότητα, πίστη στο δίκαιο, σε βάθος επίγνωση του διεθνούς περιβάλλοντος, συνέπεια, μη υποχωρητικότητα και αποφυγή εκπομπής φοβικών συνδρόμων. Και, βασικά, πιστεύοντας στις δικές μας δυνάμεις. Οι χώρες που ευημερούν, βασίζονται κυρίως στις δυνάμεις τους. Και το έθνος μας διαθέτει απόθεμα δυνάμεων.

Δεν αρκούν λοιπόν οι άνευ αντικρίσματος εξαγγελίες, τα ανεδαφικά παχιά λόγια και οι μάταιες εκφωνήσεις «φιλιππικών» για να πορευτούμε προς το μέλλον με αισιοδοξία. Μόνο η επίτευξη εθνικής συναίνεσης μπορεί να εξασφαλίσει την αποτελεσματική διαχείριση των κρίσιμων ζητημάτων, την ομαλή λειτουργία των θεσμών και την αποφυγή ευτελισμού τους.

Τα μεγάλα κόμματα, δηλαδή αυτά που αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο κομμάτι των ελλήνων ψηφοφόρων, πρέπει να τολμήσουν και να αναλάβουν τη σχετική πρωτοβουλία. Προϋπόθεση όμως απαραίτητη και κυριαρχικής σημασίας αποτελεί η εγκατάλειψη των προσωποπαγών πολιτικών και των κομματικών σκοπιμοτήτων. Κομματικά και προσωπικά συμφέροντα δεν έχουν θέση σε αγώνες επιβίωσης.

Το πεδίο για την επίτευξη εθνικής συναίνεσης είναι ευρύ.

Δεν παραγνωρίζουμε, βέβαια, τη δυσκολία του όλου εγχειρήματος. Πρέπει όμως κάποτε να το αποτολμήσουμε. Περισσότερο από ποτέ είναι τώρα απαραίτητη η έντονη συλλογική προσπάθεια, τόσο των πολιτικών ταγών μας όσο και του λαού, μέσα σε πλαίσια εθνικής ομοψυχίας και ενότητας.

Έτσι απλά μπορούμε να βρούμε τη λύση και να ξεφύγουμε από τα αδιέξοδα.

Τα απλά, όμως, ενίοτε, είναι και τα πιο δύσκολα.

Το παρελθόν έχει δείξει πως η χώρα μπορεί να μεγαλουργήσει στηριζόμενη στις δυνάμεις της. Μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν.