Ο Ομπάμα εμπλέκει τις ΗΠΑ στον συριακό εμφύλιο

Ο Ομπάμα, που στόχευε στην απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν και το Ιράκ και στον περιορισμό του ρόλου της Ουάσινγκτον στη Μέση Ανατολή, γίνεται, με την απόφασή του να βομβαρδίσει θέσεις του ΙΚ (Ισλαμικού Κράτους) στη Συρία, ο Πρόεδρος που εμπλέκει τις ΗΠΑ στη μαύρη τρύπα του συριακού εμφυλίου.

Το σχέδιο που ο αμερικανός Πρόεδρος εξήγγειλε την Τετάρτη για την εξάλειψη του ΙΚ έχει ορίζοντα τουλάχιστον τριών ετών και έξι κύριους άξονες: Τη σημαντική επέκταση των βομβαρδισμών στο εσωτερικό του Ιράκ, την επανεκπαίδευση και τον εξοπλισμό του Ιρακινού Στρατού και των μαχητών της αυτόνομης κουρδικής περιοχής του Βόρειου Ιράκ, το ξεκίνημα βομβαρδισμών στις θέσεις και στις υποδομές που έχει καταλάβει το ΙΚ στη Συρία, την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των «μετριοπαθών» σύρων ανταρτών, την ενεργοποίηση και τη συμμετοχή των συμμάχων των ΗΠΑ σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή και, τέλος, τη μη συμμετοχή σε ευρεία κλίμακα αμερικανικών στρατευμάτων και τη μη συνεργασία με το καθεστώς Άσαντ και το Ιράν.

Διεθνείς και ενδοαμερικανικές αντιδράσεις

Από όσα ανεπισήμως λέγονται πίσω από κλειστές πόρτες επισήμων, όπως και από όσα αναφέρθηκαν σε ΜΜΕ σε Αμερική, Ευρώπη και Μέση Ανατολή, φαίνεται ότι σχεδόν κανείς δεν είναι ευχαριστημένος με τον Πρόεδρο Ομπάμα και οι περισσότεροι βρίσκουν τις εξαγγελίες του μεσοβέζικες και τη στρατηγική που επιλέγει τουλάχιστον προβληματική. Στις ΗΠΑ οι διαφωνίες ξεκινούν από το ότι, ανάγοντας το ΙΚ σε κύριο στόχο και αντίπαλο των ΗΠΑ στην περιοχή, του χαρίζει αυξημένο στάτους και διεθνή επιρροή που δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα, και φτάνουν μέχρι το ότι σύρεται από τους ιέρακες της Ουάσινγκτον σε μια αμφιβόλου αποτελέσματος και μεγάλου κόστους στρατιωτική εμπλοκή σε ένα ζήτημα που πρέπει να λυθεί με πολιτικά και όχι με στρατιωτικά μέσα. Πολλοί τον εγκαλούν ότι το σχέδιό του δεν έχει ξεκάθαρους στόχους, αλλά είναι νεφελώδες, ενώ σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι, αντίθετα με ό,τι υποστηρίζει ο ίδιος και το επιτελείο του, δεν τον καλύπτει η εξουσιοδότηση που είχε παράσχει το Κογκρέσο στον Πρόεδρο Μπους το 2011 για τον πόλεμο κατά της Αλ Κάιντα και χρειάζεται να ζητήσει, εκ νέου, την έγκριση της Αμερικανικής Βουλής.

Στην Ευρώπη, ακόμη και στην πιστή και αφοσιωμένη σύμμαχο Βρετανία, και παρά την υποστήριξη που παρέχει ο πρωθυπουργός Κάμερον, υπάρχουν σημαντικές επιφυλάξεις για τη συμμετοχή του Λονδίνου σε αεροπορικούς βομβαρδισμούς στη Συρία. Οι περισσότεροι ευρωπαίοι σύμμαχοι θεωρούν ότι τους δεσμεύει η διεθνής νομοθεσία και δεν είναι διατεθειμένοι να εμπλακούν στον συριακό εμφύλιο. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην περίπτωση του Ιράκ, όπου υπάρχει πρόσκληση από την ιρακινή κυβέρνηση και πολλοί έχουν ήδη στείλει εφόδια και εξοπλισμό στον Ιρακινό Στρατό και στους κούρδους μαχητές και το ενδεχόμενο της συμμετοχής στους αεροπορικούς βομβαρδισμούς παραμένει ανοικτό.

Ρωσία και Κίνα, οι δύο πιστοί και διαχρονικοί υποστηρικτές του καθεστώτος Άσαντ, εξέφρασαν την απόλυτη διαφωνία τους σε κάθε επέμβαση στη Συρία χωρίς τη συνεργασία με την «επίσημη» συριακή κυβέρνηση, σε διαφορετικούς τόνους παρ’ όλα αυτά. Πολύ περισσότερο έντονη και σε περισσότερα φόρουμ ήταν η αντίδραση της Μόσχας, που χαρακτήρισε «πράξη επίθεσης» και «χονδροειδή παραβίαση του διεθνούς δικαίου» τους πιθανούς αμερικανικούς βομβαρδισμούς στη Συρία χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της Δαμασκού και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Αντίθετα, σε χαμηλότερους τόνους, αλλά το ίδιο σαφής, ήταν η κινεζική αντίδραση, όπου τονίστηκε ότι στη διεθνή μάχη εναντίον της τρομοκρατίας «το διεθνές δίκαιο πρέπει να γίνεται σεβαστό και η κυριαρχία, η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα των χωρών πρέπει να γίνονται επίσης σεβαστές».

Σε όλους τους σημαντικούς παίκτες της Μέσης Ανατολής είναι μεγάλη η ανησυχία αλλά και η επιφύλαξη για τη συμμετοχή στην αμερικανική «εκστρατεία». Παρότι στη συνάντηση που έγινε την Πέμπτη στην Τζέντα, με την παρουσία του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Κέρι και των ομολόγων του από τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ, την Τουρκία, τον Λίβανο και την Ιορδανία, όλες οι χώρες, εκτός της Τουρκίας, που δεν υπέγραψε το κοινό ανακοινωθέν, δήλωσαν την υποστήριξή τους στον αγώνα κατά του ΙΚ και δέχθηκαν να συμμετάσχουν, οι επίσημες διατυπώσεις ήταν πολύ προσεκτικές και πουθενά δεν ήταν ξεκάθαρο ποια ακριβώς θα είναι η συμμετοχή των αράβων συμμάχων των ΗΠΑ. Όπως πολλοί δυτικοί αξιωματούχοι παρατηρούν, τόσο η Τουρκία όσο και οι άραβες γείτονες της Συρίας και του Ιράκ είναι τρομοκρατημένοι από την εξάπλωση του ΙΚ, αλλά περιμένουν από τους Αμερικανούς να κάνουν τη βρώμικη δουλειά γι’ αυτούς.

Το μέτωπο της Συρίας

Αντίθετα, σε πολλές αραβικές πρωτεύουσες κατηγορούν τους Αμερικανούς πως, παρότι έχουν την κύρια ευθύνη για τις σημερινές εξελίξεις, δεν είναι διατεθειμένοι να βάλουν στρατεύματα στο έδαφος και ψάχνουν κάποιον άλλο να πολεμήσει γι’ αυτούς.

Το δεδομένο είναι ότι, ακόμη κι αν η στρατηγική του Προέδρου Ομπάμα έχει κάποια πιθανότητα να λειτουργήσει στο Ιράκ, στη Συρία με την απουσία κάποιας ντόπιας δύναμης, εκτός του καθεστώτος Άσαντ, που να μπορεί να καταλάβει και να κρατήσει τα εδάφη που πιθανόν θα κερδηθούν από το ΙΚ, το μέλλον φαίνεται αδιέξοδο. Πολλοί υποστηρίζουν ότι, προκειμένου να έχει νόημα η όποια επέμβαση των Αμερικανών στη Συρία, θα πρέπει πρώτα να επιτευχθεί συμφωνία με Ρώσους, Κινέζους και Ιρανούς, και να έχει δρομολογηθεί η επόμενη μέρα στη Δαμασκό. Αν όμως δοθεί η εντύπωση ότι οι ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή συντάσσονται με τους σιίτες (Ιράν – Χεζμπολάχ), κατά των σουνιτών, τόσο στην ηγεσία των αράβων συμμάχων των ΗΠΑ όσο και στους σουνιτικούς πληθυσμούς στο Ιράκ και στη Συρία που προς το παρόν είτε ανέχονται είτε στηρίζουν το ΙΚ (χωρίς όμως να έχουν κατηγορηματικά τεθεί στο πλευρό του), τότε οι εξελίξεις θα είναι δύσκολες και δυσάρεστες.

Η Τουρκία τραβάει για μία ακόμη φορά το χαλί

Παρότι διαχρονικός σύμμαχος των ΗΠΑ, που έχει επωφεληθεί τα μέγιστα από την αμερικανική υποστήριξη, η Άγκυρα για μία ακόμη φορά τραβά το χαλί κάτω από τα πόδια των Αμερικανών. Με την, για πολλούς, πρόφαση των 43 τούρκων ομήρων που κρατά το ΙΚ μετά την επίθεση στη Μοσούλη, η κυβέρνηση Ερντογάν παίρνει τις αποστάσεις της από τα σχέδια της Ουάσινγκτον τονίζοντας ότι θα παράσχει μόνο υποστήριξη σε ανθρωπιστικές επιχειρήσεις. Πέραν του μένους του Προέδρου, πλέον, Ερντογάν κατά Αμερικανών και Ευρωπαίων για τη στάση που κράτησαν κατά τις ταραχές του καλοκαιριού στην Τουρκία, οι τούρκοι αξιωματούχοι φοβούνται πολύ τη δυνατότητα που έχει το ΙΚ να προκαλέσει τεράστια αναταραχή στην Τουρκία. Η Άγκυρα, όταν άφηνε το σύνορό της με τη Συρία ανοικτό και παρείχε κάθε δυνατή υποστήριξη στους τζιχαντιστές που πολεμούν στη γειτονική χώρα, δεν πήρε σοβαρά υπόψη της την εξάπλωση του δικτύου τους στην ίδια την Τουρκία. Το ΙΚ έχει ήδη στρατολογήσει χιλιάδες εθελοντές από τα υποβαθμισμένα προάστια της Κωνσταντινούπολης και τη συντηρητική Ανατολία, και καθημερινά ο αριθμός αυτός αυξάνεται. Γνώστες της κατάστασης υποστηρίζουν ότι η νέα κυβέρνηση στην Άγκυρα έχει σηκώσει τα χέρια ψηλά βλέποντας την πολιτική της στη Μέση Ανατολή να καταρρέει, με τεράστιο, πιθανόν, μελλοντικό κόστος για την ίδια την Τουρκία, και ελπίζει να βρεθεί κάποιος άλλος να της λύσει με κάποιο τρόπο το πρόβλημα.