Η Μεγάλη Βρετανία που κινδυνεύει να γίνει Μικρή
Την περιχαράκωση της Ρωσίας του Πούτιν και την προώθηση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς και την παρακολούθηση της ανησυχητικής ανόδου της Γερμανικής ηγεμονίας στην Ευρώπη, που συναγωνίζεται τη Μ. Βρετανία ως πρώτος στρατηγικός εταίρος των ΗΠΑ.
Τα πράγματα όμως στο εσωτερικό μέτωπο εξελίσσονται κατά τρόπο πολύ ανησυχητικό. Το δημοψήφισμα της 19ης Σεπτεμβρίου για την ανεξαρτησία της Σκωτίας, που εθεωρείτο μέχρι λίγες εβδομάδες πριν ότι δεν παρουσίαζε κανένα κίνδυνο και ότι το όχι στην ανεξαρτησία θα επικρατούσε, δεν παρουσιάζει πλέον καμιά βεβαιότητα για το όχι. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις έφερναν ως νικήτρια την πλευρά του ναι, γεγονός που πανικόβαλε κυριολεκτικά την Αγγλική πολιτική ηγεσία.
Κυβέρνηση και Αντιπολίτευση ενώθηκαν στις εκκλήσεις προς τον λαό της Σκωτίας για το όχι, επισείοντας ως μόνο όπλο το κοινό νόμισμα και τις επιπτώσεις, που θα είχε στην οικονομία της Σκωτίας. Συμφώνησαν επίσης ότι, εάν η Σκωτία ψηφίσει όχι, είναι έτοιμοι να της προσφέρουν μεγαλύτερη ακόμη αυτονομία και στα οικονομικά θέματα.
Η εκστρατεία της Αγγλικής ηγεσίας φαίνεται στις τελευταίες δημοσκοπήσεις να κερδίζει κάποιο έδαφος και να κλίνει την πλάστιγγα υπέρ του όχι με 53%. Είναι όμως πολύ πιθανό το ενδεχόμενο η 19η Σεπτεμβρίου ν’ αποδειχθεί ένα άλλο ορόσημο στη μακρά ιστορία της Σκωτίας και να θέσει άρα τέρμα σε μια ένωση τριών αιώνων μεταξύ της Αγγλίας και της Σκωτίας.
Όσοι είδαν την περίφημη ταινία «Braveheart», θα έχουν μια ιδέα των σκληρών συγκρούσεων, που είχαν σημαδέψει στο παρελθόν τις σχέσεις μεταξύ Άγγλων και Σκώτων πριν από την ένωση των δύο βασιλείων τους. Οι Σκώτοι είναι λαός Κελτικής καταγωγής με πολύ έντονη την αίσθηση της χωριστής τους ταυτότητας. Το τείχος, που έκτισε το 120 μ.Χ. ο αυτοκράτωρ Αδριανός, για να οριοθετήσει και να υπερασπίσει τη Ρωμαϊκή τότε επαρχία «Βρετανία», συνέπιπτε περίπου με τα όρια του εδάφους της Σκωτίας. Η απομόνωση αυτή συνέβαλε, άλλωστε, στη διαφύλαξη της εθνικής συνοχής και ταυτότητας των Σκώτων.
Η ένωση μεταξύ των δύο βασιλείων, έθεσε τέρμα σε μια μακρά περίοδο συγκρούσεων, αναστατώσεων και εσωστρέφειας. Το Ηνωμένο Βασίλειο που προέκυψε ήταν πλέον απερίσπαστο να επιδοθεί στη μεγάλη αποικιακή περιπέτεια και στην οικοδόμηση της Βρετανικής αυτοκρατορίας, που είχε ως κινητήρα τη βιομηχανική επανάσταση. Η Σκωτία ήταν ενεργό μέρος αυτής της επαναστάσεως, όπως και των πολεμικών περιπετειών της αυτοκρατορίας, στις οποίες οι πολεμιστές ιδίως των οροπεδίων της Σκωτίας, έπαιζαν ρόλο επιλέκτων δυνάμεων.
Ενδεχόμενη αποχώρηση της Σκωτίας από την Ένωση, θα κατέφερε μεγάλο πλήγμα στη Μεγάλη Βρετανία. Θα μείωνε το έδαφός της περίπου στο μισό και σε σημαντικό βαθμό τον πληθυσμό της. Η Μ. Βρετανία θα έχανε την κυριαρχία στα κοιτάσματα της Βορείου Θαλάσσης, που τη βοήθησαν να ορθοποδήσει οικονομικά, κατά τα τελευταία τριάντα χρόνια. Η μείωση αυτή θα επηρέαζε το συνολικό γεωπολιτικό της εκτόπισμα και θα καθιστούσε ανέφικτο τον συναγωνισμό με τη Γερμανία αλλά ακόμη και τη Γαλλία στην Ευρώπη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα έμενε ανεπηρέαστη από μια τέτοια εξέλιξη. Η ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας σε μια χώρα-μέλος, έστω και αν η Μεγάλη Βρετανία είναι γνωστή για τον Ευρωσκεπτικισμό της, θ’ αποτελούσε ήττα για την ιδέα της Ευρωπαϊκής Ενώσεως ή ενδεικτικό αποτέλεσμα της υπερβολικής υποστηρίξεως από την Ευρωπαϊκή Ένωση της ιδέας των περιφερειών και της αυτονομίας τους. Θα αποδώσει κανείς την ενδεχόμενη ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας σε επίδραση της Ευρωπαϊκής ιδεολογίας για την αυτονομία των Περιφερειών. Η έμφαση όμως που δίνουν οι Βρυξέλλες στην πολιτική των περιφερειών, που υποκρύπτει μια ανομολόγητη πολιτική αποδυναμώσεως των εθνικών κρατών, υποθάλπει σε διάφορες χώρες αυτονομιστικές τάσεις. Δύο Ευρωπαϊκές χώρες, το Βέλγιο και η Ισπανία, είναι πιθανόν να επηρεασθούν κατά πολύ άμεσο τρόπο. Το πρώτο είναι γνωστό για τη συνεχή διαμάχη μεταξύ Βαλλώνων και Φλαμανδών, που εμπλέκει μεταξύ άλλων και την ίδια την πόλη των Βρυξελλών. Η Φλάνδρα, που είναι σήμερα η πλουσιότερη περιοχή και η επισπεύδουσα για διαχωρισμό, ενδέχεται να διεκδικήσει και για την περίπτωσή της δημοψήφισμα ανεξαρτησίας.
Η Ισπανία έχει ένα ανάλογο πρόβλημα, κυρίως με την Καταλωνία. Διατηρεί μέχρι τώρα μια δύσκολη ισορροπία, έχοντας παραχωρήσει σ’ αυτήν ευρύτατη αυτονομία. Η Μαδρίτη αρνείται όμως να δώσει το δικαίωμα του δημοψηφίσματος. Στην περίπτωση της Ισπανίας, δεν πρέπει επίσης να λησμονείται ότι η απόσχιση περιοχών από την Ισπανία ήταν μια από τις αιτίες του Εμφυλίου Πολέμου. Η Ισπανία έχει μικρότερο πρόβλημα επίσης με την περιοχή των Βάσκων.
Οι επιπτώσεις από ένα προηγούμενο ανεξαρτητοποιήσεως της Σκωτίας, θα επηρέαζαν και διάφορες χώρες εκτός Ευρώπης. Μια απ’ αυτές θα μπορούσε να είναι και η Τουρκία. Ο Ερντογάν σχεδιάζει να επιτύχει «λύση» του Κουρδικού προβλήματος της Τουρκίας, με αντιγραφή αφ’ ενός Ευρωπαϊκών προτύπων, όπως είναι η ευρύτατη αυτονομία και αποκέντρωση, κατά το παράδειγμα, π.χ., της Ισπανίας, και εφαρμογή μιας Ισλαμιστικής πολιτικής, που παραμερίζει την ιδέα του συνεκτικού εθνικού κράτους και θέτει ως κοινό παρονομαστή ενότητας το Ισλάμ.
Εάν η ευρύτατη αυτονομία και αποκέντρωση εξελιχθεί σε ανεξαρτησία στην Ευρώπη, με πρώτο παράδειγμα τη Σκωτία, ασφαλώς, η παραδειγματική της αξία θα μειωθεί και θα ενισχυθεί, αντιθέτως, η διεκδίκηση της ανεξαρτησίας.
Αναμένοντας, επομένως, το δημοψήφισμα και το αποτέλεσμά του, αναμετρά κανείς πού βρίσκεται σήμερα μια χώρα, που κατόρθωσε να οικοδομήσει τη μεγαλύτερη ίσως αυτοκρατορία του κόσμου, εφαρμόζοντας, μεταξύ άλλων, και τη γνωστή πολιτική του «διαίρει και βασίλευε». Η διαίρεση πλήττει σήμερα την ίδια. Ακόμη και αν υπερνικήσει το όχι στην ανεξαρτησία, η νίκη θα είναι προσωρινή. Η δυναμική που αναπτύχθηκε είναι πολύ δύσκολο να αναστραφεί και θα επιβάλει σε σύντομο χρόνο νέο δημοψήφισμα.