Εντός ή εκτός ΝΑΤΟ; – Ένα ανεπίκαιρο θέμα
Οι εργασίες του Συνεδρίου επικεντρώθηκαν, κυρίως, στο Ιρακινό και την ανάσχεση των τζιχαντιστών. Ακολούθησε σε προτεραιότητα το Ουκρανικό, με βερμπαλιστικές απειλές κατά της Ρωσίας για αντίποινα, αν απειληθεί έμπρακτα η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, μιας χώρας μη μέλους του ΝΑΤΟ. Από τις πλέον μαχητικές φωνές κατά της Μόσχας, η Πολωνία και οι τρεις βαλτικές χώρες Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία, οι οποίες διακατέχονται από φοβικά σύνδρομα έναντι της Ρωσίας λόγω του σοβιετικού των παρελθόντος. Οι βαλτικές χώρες και για τον πρόσθετο λόγο της ύπαρξης στις επικράτειες των ρωσόφωνων πληθυσμών που είτε προϋπήρχαν είτε εγκαταστάθηκαν κατά τη σοβιετική περίοδο της ιστορίας των.
Η τελευταία Σύνοδος επανέφερε στη χώρα μας, με αντιπαραθέσεις στη Βουλή, το ερώτημα του ρόλου του ΝΑΤΟ στις μέρες μας και εάν, υπό το φως των αλλαγών που έχουν συντελεσθεί στην Ευρώπη και τον κόσμο, είναι αναγκαία η ύπαρξή του. Το θέμα είχε τεθεί και επισήμως λίγο μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας από τον τότε υπουργό Εξωτερικών Β. Κοζίρεφ σε παρέμβασή του στον Οργανισμό για τη Συνεργασία και την Ασφάλεια στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), ο οποίος είχε προτείνει τη δημιουργία ενός νέου Μοντέλου Ασφαλείας (Security model) με βάση τον παραπάνω Οργανισμό και εξυπακουόμενη διάλυση του ΝΑΤΟ, αφού το αντίπαλο δέος -Σύμφωνο Βαρσοβίας- είχε παύσει να υφίσταται. Καμία ευρωπαϊκή χώρα, εντός ή εκτός ΝΑΤΟ, δεν υποστήριξε τη θέση αυτή. Μετά πολύμηνες συζητήσεις σε επίπεδο Μονίμων Αντιπροσώπων (πρέσβεων), η ρωσική πρόταση κατέληξε με την υιοθέτηση ενός γενικόλογου κειμένου που επιβεβαίωναν απλά τις αρχές του Οργανισμού με ορισμένες προσθήκες.
Πόσο ρεαλιστική είναι μία συζήτηση σήμερα για διάλυση του ΝΑΤΟ η ακόμη έξοδο της Ελλάδας από τη Συμμαχία; Ανέκαθεν οι αμυντικές συμμαχίες, που συνήθως τελούν υπό την ηγεμονία μιας ισχυρής χώρας, λειτουργούσαν και πολιτικά ως αποτρεπτικοί και σταθεροποιητικοί συνασπισμοί. Η έξοδος από αυτούς δεν ήταν πάντοτε εύκολη υπόθεση. Η Ελλάδα, υπό το κράτος της οργής του ελληνικού λαού κατά του ΝΑΤΟ, που δεν έπραξε τίποτα για να εμποδίσει την τουρκική εισβολή στην Κύπρο (1974), αλλά και την εξυπηρέτηση, προφανώς, σκοπιμοτήτων εσωτερικής πολιτικής, αποφάσισε την έξοδο από το αμυντικό σκέλος της Συμμαχίας κατά το πρότυπο της Γαλλίας του Ντε Γκολ. Ήταν μία από τις πλέον ασύνετες πράξεις της τότε κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή. Η Άγκυρα, επωφελούμενη του ελληνικού κενού ή και παροτρυνόμενη, ήγειρε αμέσως θέμα ανάληψης του επιχειρησιακού ελέγχου του εναερίου και θαλασσίου χώρου στο Αιγαίο. Η συνέχεια είναι γνωστή. Η Αθήνα εκλιπαρούσε την επιστροφή που συντελέστηκε, όχι όμως και με πλήρη αποκατάσταση του Status quo ante. Έκτοτε χρονολογούνται ένα μεγάλο μέρος των παράνομων τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο. Ασφαλώς και κάποια στιγμή θα τεθεί θέμα περαιτέρω ύπαρξης του ΝΑΤΟ. Προς το παρόν ο πολιτικός αυτός ορίζοντας φαίνεται να είναι μακρινός. Αλλά και αν εγερθεί το θέμα, η Ελλάδα για τους παραπάνω, αλλά και άλλους ουσιώδεις λόγους (Σκόπια κ.ά.), πρέπει να είναι από τις τελευταίες χώρες που θα το εγείρει. Η συμμετοχή ασφαλώς σε μία Συμμαχία έχει και μειονεκτήματα. Αλλά και δικαιώματα. Η απουσία βλάπτει. Όπως λέει μία γαλλική ρήση, ο απουσιάζων έχει πάντα άδικο.