Συμμαχία ακόμη και με τον «διάβολο» σε Ιράκ και Συρία

Το γεγονός είναι ότι οι Αμερικανοί στο Κάρντιφ δε συνάντησαν μεγάλη προθυμία ανάμεσα στους συμμάχους τους, με εξαίρεση τη Βρετανία. Στο περιθώριο της διάσκεψης έγιναν συναντήσεις διπλωματών και αξιωματούχων από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Πολωνία, την Ιταλία, τον Καναδά, την Αυστραλία και την Τουρκία, στην προσπάθεια να βρεθεί κοινή γραμμή δράσης απέναντι στην απειλή των τζιχαντιστών. Πέραν όμως των ρίψεων ανθρωπιστικής βοήθειας και της αποστολής στρατιωτικού εξοπλισμού στους Κούρδους, που ήδη έχουν δρομολογηθεί, ήταν δύσκολη η συμφωνία. Οι Αμερικανοί ζητούν στρατιωτική υποστήριξη για τη νέα ιρακινή κυβέρνηση και συμμετοχή στους αεροπορικούς βομβαρδισμούς κατά του ΙΚ στο Ιράκ. Το σχέδιό τους για τη χώρα έχει ένα πολιτικό και ένα στρατιωτικό κομμάτι: Προσδοκούν ότι η νέα κυβέρνηση του Χαϊντάρ Αλ Αμπάντι θα φέρει κοντά σουνίτες και σιίτες στερώντας το ΙΚ από την υποστήριξη σημαντικού μέρους του ντόπιου σουνιτικού πληθυσμού, ενώ στο πεδίο της μάχης ένας συνασπισμός από τους Κούρδους του Βορείου Ιράκ, παραστρατιωτικές ομάδες σιιτών, τον στρατό της κεντρικής ιρακινής κυβέρνησης και ιρανικών δυνάμεων, υποστηριζόμενο από αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, θα κατατροπώσει το ΙΚ. Όμως, μέχρι σήμερα, η συμμαχία αυτή των πρώην εχθρών έχει καταφέρει να διώξει τους τζιχαντιστές μόνο από εδάφη με σιιτικό ή κουρδικό πληθυσμό. Στις περιοχές όπου υπάρχει σουνιτική πλειοψηφία τα αποτελέσματα είναι μέχρι σήμερα απογοητευτικά.

Και ενώ τα ερωτήματα για τη στρατηγική που οι ΗΠΑ προκρίνουν στο Ιράκ είναι πολλά, στο συριακό μέτωπο η Ουάσινγκτον δεν έχει ακόμη σχέδιο να προτείνει. Γιατί ενώ στο Ιράκ υπάρχουν ντόπιες στρατιωτικές δυνάμεις να φέρουν σε πέρας τις απαιτούμενες επιχειρήσεις και να ανακαταλάβουν τα εδάφη των τζιχαντιστών, στη Συρία η Δύση, με τα σημερινά δεδομένα, δεν έχει επιλογές. Οι δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης, τις οποίες υποστηρίζουν με ζέση οι ίδιοι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ που εξέθρεψαν το ΙΚ (Κατάρ, Τουρκία και Σαουδική Αραβία), δεν έχουν τη δυνατότητα να ανταπεξέλθουν στρατιωτικά. Πέραν αυτού, η «μετριοπάθειά» τους πείθει πολύ λίγους, αφού η συμπάθεια ή ταύτιση με φανατικούς ισλαμιστές είναι δεδομένη. Επιπλέον, στην περίπτωση της Συρίας, η συμμετοχή των Ευρωπαίων σε αεροπορικές επιδρομές σκοντάφτει στη διεθνή νομοθεσία.

Αν όμως οι τζιχαντιστές δεν χτυπηθούν στη Συρία, την καρδιά της «επικράτειάς» τους, στον πυρήνα τους, στη Ράκα με τις πετρελαιοπηγές, όπου το Ισλαμικό Κράτος θεριεύει και παίρνει σάρκα και οστά, δεν θα αντιμετωπιστούν ποτέ ριζικά. Και εκεί η μόνη δύναμη που μπορεί να αντιμετωπίσει το ΙΚ είναι οι δυνάμεις που πολεμούν στο πλευρό του Άσαντ.

Το μέλλον του συριακού εμφυλίου

Ο γρίφος αυτός μπορεί να λυθεί μόνο με μια συμφωνία με αυτούς που κρατούν τον Άσαντ ζωντανό. Την Τεχεράνη, τη Μόσχα και το Πεκίνο, έτσι ώστε να υπάρξει μια «νέα» διάδοχη κατάσταση στη Δαμασκό που θα δώσει τη δυνατότητα να σωθούν τα προσχήματα. Η επιρροή Ιρανών, Ρώσων και Κινέζων στη Συρία, όπως και η επιβίωση των ντόπιων παραγόντων και πληθυσμών που έχουν συστρατευθεί με το καθεστώς του Άσαντ θα εξασφαλισθεί ταυτόχρονα με το μοίρασμα κάποιας εξουσίας σε όσες δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης κριθούν ικανά μετριοπαθείς, ώστε, τουλάχιστον, να δοθεί η εντύπωση ότι στη Δαμασκό «άλλαξαν τα πράγματα» και υπήρχε κάποιος λόγος για τον εφιαλτικό εμφύλιο.

Η προσέγγιση των ΗΠΑ με την Τεχεράνη στο Ιράκ και η ιστορική επίσκεψη του ιρανού υπουργού Εξωτερικών στη Σαουδική Αραβία, που προδιαγράφει μια, έστω περιστασιακή, αρχή συνεργασίας ανάμεσα στους δύο αντιτιθέμενους πόλους του ισλαμικού κόσμου, προλειαίνουν το έδαφος προς αυτήν την κατεύθυνση. Μένει η κατάληξη σε οριστική συμφωνία ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία στο ζήτημα της Ουκρανίας, με θύματα τους Ουκρανούς κατά πάσα περίπτωση, ώστε να ξεκινήσουν οι πραγματικές διαπραγματεύσεις στο Συριακό και να δρομολογηθεί μια κάποια «λύση».

Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Κουβέιτ, Τουρκία: αυτοί που έθρεψαν το ΙΚ

Κρίσιμος παράγοντας για την όποια λύση στον εμφύλιο της Συρίας είναι η συμφωνία των γειτονικών σουνιτικών κρατών, ιδιαίτερα των υποστηρικτών των ισλαμιστών ανταρτών που σε μεγάλο βαθμό προκάλεσαν το συριακό εμφύλιο και, με βεβαιότητα, δημιούργησαν το τέρας του ΙΚ.

Η Σαουδική Αραβία διαχρονικά χρησιμοποίησε τα πλούτη από το πετρέλαιο για να στηρίξει παγκόσμια τη δική της, ακραία και πολεμική, εκδοχή του Ισλάμ κόντρα στις μέχρι τότε επικρατούσες και κατά πολύ μετριοπαθέστερες ερμηνείες του ισλαμικού νόμου. Και ενώ μυστικές υπηρεσίες και ιδιώτες από τις χώρες του Κόλπου συνεχίζουν να στηρίζουν οικονομικά τους τζιχαντιστές, η ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, που αντιλαμβάνεται ότι μέσα στους επόμενους στόχους του ΙΚ είναι η καθεστωτική αλλαγή στο Ριάντ, καλεί τη Δύση να τη σώσει από το τέρας που η ίδια δημιούργησε.

Η Τουρκία, που με 49 ομήρους στα χέρια του ΙΚ δηλώνει ότι έχει περιορισμένα περιθώρια κινήσεων, είναι η χώρα που προσέφερε, επί σειρά ετών, ασφαλή διάδρομο στους τζιχαντιστές μαχητές και στα οικονομικά κεφάλαια του Κόλπου που κατευθύνονταν προς τη Συρία και κράτησε το σύνορό της διάτρητο προσφέροντάς τους ασφαλές καταφύγιο. Επιπρόσθετα είναι η κύρια δίοδος μέσω της οποίας πωλείται, λαθραία, το πετρέλαιο από τις πετρελαιοπηγές της Ράκα που το ΙΚ έχει στην κατοχή του. Δεδομένες είναι οι αγαστές σχέσεις του κύκλου του Ερντογάν με σαουδάραβες επιχειρηματίες χρηματοδότες της Αλ Καίντα και του ΙΚ και αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ένα 15-20% των οπαδών του ΑΚΡ είναι φιλικά διακείμενο απέναντι στους τζιχαντιστές. Με το ΙΚ πολεμούν χιλιάδες τούρκοι εθελοντές, ενώ σημαντικά ποσά υπέρ του συγκεντρώνουν έρανοι στην Τουρκία.

Ευρωπαίοι τζιχαντιστές: η πραγματική και άμεση απειλή για τη Δύση

Το πιο κρίσιμο και άμεσο ζήτημα ασφαλείας όμως, τόσο για τη Δύση όσο και για τη Ρωσία και την Κίνα, είναι οι ξένοι εθελοντές που πολεμούν με το ΙΚ. Οι εθελοντές αυτοί, στην πλειοψηφία τους μουσουλμάνοι από την Ευρώπη, τη Ρωσία και τον Καύκασο, αλλά και από τις επαρχίες των Ουιγούρων στην Κίνα, είναι οι σκληρότεροι και φανατικότεροι στο πεδίο της μάχης και αναλαμβάνουν κατά κύριο λόγο τις επιθέσεις αυτοκτονίας. Είναι μια πηγή συνεχούς ανανέωσης των δυνάμεων του ΙΚ και αύξησης του κύρους του διεθνώς. Πέρα από την περίπτωση καταπιεσμένων εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων (Κίνα, Καύκασος), στην περίπτωση των ευρωπαίων μουσουλμάνων καταλυτικό παράγοντα έχει παίξει η επιτυχημένη και ελκυστική παρουσία του ΙΚ στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η γκετοποίηση μέρους των μουσουλμάνων που μετανάστευσαν στην Ευρώπη ως φτηνή εργατική δύναμη, η αναζήτηση ταυτότητας από νέους ευρωπαίους μουσουλμάνους και οι δυτικές επεμβάσεις σε Αφγανιστάν και Ιράκ. Κρίσιμο για την Ευρώπη είναι το πώς θα αντιμετωπιστούν οι πρώην μουσουλμάνοι έφηβοι, νυν πεπειραμένοι τζιχαντιστές που επιστρέφουν στις χώρες τους και πώς θα σταματήσει η ροή εθελοντών προς τη Συρία και το Ιράκ και η περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση των μουσουλμάνων στην Ευρώπη.