Οι υπεύθυνοι της διάλυσης και απαξίωσης του ΠΑΣΟΚ
Παρούσα, σύσσωμη, η «Αγία Τριάδα», Γ. Παπανδρέου – Ε. Βενιζέλος – Κ. Σημίτης, ο καθένας με τον δικό του ρόλο και τις δικές του προσωπικές πολιτικές επιδιώξεις, να αλληλοκατηγορούνται, να αποδοκιμάζονται, να εξαπολύουν απειλές και βαριά υπονοούμενα.
Κι όλα αυτά με πρόφαση την επέτειο των 40 χρόνων από την 3η του Σεπτέμβρη του 1974. Γιατί στην πραγματικότητα οι δύο αυτές «εκδηλώσεις» δεν αποτελούσαν παρά το πολιτικό «μνημόσυνο» του ΠΑΣΟΚ, αφού σήμερα το πάλαι ποτέ πολιτικοϊδεολογικά ηγεμονικό ΠΑΣΟΚ έχει πλήρως απαξιωθεί, έχει οριστικά εγκαταλειφθεί από την πανίσχυρη κοινωνική συμμαχία που το στήριζε και έχει μετατραπεί σε κυβερνητικό «συμπλήρωμα» της ακροδεξιάς ΝΔ, σε πιστό υπηρέτη και διαχειριστή των μνημονιακών πολιτικών.
Κι όμως κανένας από τους τρεις (πρώην και νυν) προέδρους του ΠΑΣΟΚ, κανένας από τους δύο πρώην πρωθυπουργούς -αλλά ούτε βεβαίως ο σημερινός αντιπρόεδρος της κυβέρνησης- δεν είχε το θάρρος και την εντιμότητα να μιλήσει αυτοκριτικά, ΝΑ ΕΞΗΓΗΣΕΙ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΟΡΟΥΣ το πώς και το γιατί το ΠΑΣΟΚ οδηγήθηκε στην κατάρρευση και στην πλήρη απαξίωση.
Και οι τρεις τους, αλλά και οι ηγετικές ομάδες που τους περιστοίχιζαν και τους περιστοιχίζουν ακόμα, επικαλούνται ιστορικές νομοτέλειες. Το ΠΑΣΟΚ δεν οδηγήθηκε στο σημερινό κατάντημα από δικά τους λάθη και δικές τους συνειδητές επιλογές, αλλά υπήρξε, κατ’ αυτούς, «θύμα της Ιστορίας» και προσήλθε αναγκαστικά στο «θυσιαστήριο» προκειμένου να σωθεί η χώρα.
Μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του Ανατολικού Συνασπισμού -που συμβολοποιήθηκε με την πτώση του τείχους του Βερολίνου- ο νεοφιλελευθερισμός (που ήδη είχε «νομιμοποιηθεί» οικονομικά, πολιτικά και ιδεολογικά από το δίδυμο Θάτσερ – Ρίγκαν κατά τη δεκαετία του 1980) επικράτησε πλήρως. Η επικράτησή του αυτή μάλιστα δεν εξαντλήθηκε στην πλήρη επιβολή των μηχανισμών του ανταγωνισμού στην οικονομία, αλλά οι υποστηρικτές του τον επέβαλαν ως έναν νέο τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας και των θεσμών της, ως έναν νέο τρόπο σκέψης και ερμηνείας του κόσμου.
Στην Ελλάδα, φορέας της νέας αυτής νεοφιλελεύθερης στρατηγικής αναδείχθηκε το ΠΑΣΟΚ του Κ. Σημίτη και η έννοια του «εκσυγχρονισμού» αποτέλεσε το πολιτικοϊδεολογικό προκάλυμμα της νεοφιλελεύθερης κοσμοαντίληψης.
Ασφαλώς κανένας δεν μπορεί να αρνηθεί το γεγονός ότι η ΕΕ με τη συνθήκη του Μάαστριχτ (αλλά και με τις επόμενες συνθήκες) είχε αποδεχθεί την κυριαρχία του νεοφιλελεύθερου προτύπου. Όμως κάθε χώρα έχει χρέος να διαμορφώνει τη στρατηγική της και να αναδιατάσσει το παραγωγικό και το θεσμικοκοινωνικό της δυναμικό με τέτοιον τρόπο ώστε να αποτρέψει τις ακραίες συνέπειες του απηνούς ανταγωνισμού.
Οι πολιτικές ευθύνες των ηγεσιών
Στη χώρα μας, όμως, οι «πόρτες ήταν ορθάνοιχτες» και ο Κ. Σημίτης «έτοιμος από καιρό» για να υπηρετήσει τη νέα στρατηγική. Πρώτο, και ίσως το σοβαρότερο, λάθος η βεβιασμένη είσοδος στην ΟΝΕ, χωρίς να έχει προϋπάρξει καμία σοβαρή προσπάθεια αναδιάρθρωσης της παραγωγικής δομής και του θεσμικού πλαισίου, με αποτέλεσμα μέσα σε λίγα χρόνια να βρεθεί η χώρα «εκτός τροχιάς». Να θυμηθούμε μόνο ότι με την υιοθέτηση του ευρώ ο πραγματικός πληθωρισμός τινάχθηκε πάνω από το 30% λόγω της ασύδοτης κερδοσκοπίας που ακολούθησε. Πέραν αυτού, το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ κατέστη όμηρος της διαπλοκής και παραχώρησε ένα σοβαρό τμήμα των πολιτικών-κυβερνητικών αποφάσεων στα συστημικά συμφέροντα, που σήμερα κυριαρχούν.
Το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ, προκειμένου να νομιμοποιηθεί από τα συμφέροντα αυτά «απετάξατο» το παραδοσιακό ΠΑΣΟΚ, τον ιδρυτή του, τις θεμελιώδεις αρχές και μετατράπηκε σε πολιτικό και κομματικό «εργαλείο» των κυρίαρχων οικονομικών συμφερόντων. Η υπόθεση του Χρηματιστηρίου, το σκάνδαλο της Ζήμενς, αλλά και ο ορυμαγδός των σκανδάλων και των υποθέσεων διαφθοράς που σημάδεψαν τη δεύτερη τετραετία διακυβέρνησης του εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ αποδεικνύουν ότι για το ΠΑΣΟΚ, από το 1996 ήδη, είχε δρομολογηθεί η τροχιά της πλήρους ενσωμάτωσής του στο σύστημα. Τα όσα συμβαίνουν σήμερα είναι οι τελευταίες πράξεις αυτού του «πολιτικού δράματος». Ο Γ. Παπανδρέου παρέδωσε τη χώρα στο ΔΝΤ και στη χρηματοπιστωτική ολιγαρχία χωρίς καμιά αντίδραση, χωρίς καμιά αντίσταση από το ΠΑΣΟΚ, από τα πολιτικά στελέχη του, από την οργάνωσή του.
Το ΠΑΣΟΚ είχε ήδη εκφυλιστεί πολιτικά. Η είσοδος στο Μνημόνιο και η υπαγωγή της χώρας στην ξένη οικονομικοπολιτική κυριαρχία υπάκουε -σύμφωνα με τον Γ. Παπανδρέου και τους επιτελείς του- σε μια άλλη αδήριτη νομοτέλεια: Στην πολιτική της «επάρατης Δεξιάς», με την οποία μετά από λίγους μήνες ήρθε το ΠΑΣΟΚ να συγκυβερνήσει, ενώ ήδη από την άνοιξη του 2012 ο ίδιος ο Γ. Παπανδρέου καλούσε τον Αντ. Σαμαρά να αναλάβει την πρωθυπουργία.
Για τον Ε. Βενιζέλο τα πράγματα ήταν, και είναι, πιο απλά: Ο πρώτος στόχος «ζωής», η προεδρία του ΠΑΣΟΚ, επιτεύχθηκε αφού λίγο καιρό πριν ο ίδιος φρόντισε για την αποπομπή του Γ. Παπανδρέου από την πρωθυπουργία όταν ο τελευταίος διέπραξε το «ιστορικό ατόπημα» να ζητήσει δημοψήφισμα προκειμένου να πετύχει την προσωπική «νομιμοποίησή» του.
Ο Ε. Βενιζέλος και η ομάδα του εκτίμησαν ότι το ΠΑΣΟΚ δεν διέθετε πλέον προϋποθέσεις πολιτικής και κοινωνικής αυτονομίας και ότι μπορούσε να επιβιώσει μόνο ως συμπληρωματικό στοιχείο μιας μνημονιακής συγκυβέρνησης με τη ΝΔ. Αυτή η επιλογή άλλωστε εξασφάλισε και στον ίδιο τη θέση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης.
Όμως, η πορεία κατάρρευσης συνεχίστηκε και οι συνθήκες πολιτικής επιβίωσης του Ε. Βενιζέλου και του εναπομείναντος μνημονιακού-στελεχιακού δυναμικού του ΠΑΣΟΚ είναι σήμερα οριακές. Ο Ε. Βενιζέλος επιδιώκει γι’ αυτό να επιβιβαστεί σ’ ένα άλλο «όχημα» επιβίωσης. Το ΠΑΣΟΚ κατέστη γι’ αυτόν βάρος, γι’ αυτό και το «αποσύρει» από το πολιτικό σκηνικό εφευρίσκοντας το (ανύπαρκτο) σχήμα της δημοκρατικής παράταξης.
Χωρίς, συμπερασματικά, να αγνοούμε τη βαρύνουσα σημασία των ιστορικών εξελίξεων και των ριζικών μετασχηματισμών που επηρέασαν την Ευρώπη αλλά και ολόκληρο τον κόσμο, εν τούτοις σε κάθε χώρα ο ρόλος των πολιτικών υποκειμένων, η παραγωγική και θεσμική της συγκρότηση, η ιστορική της κουλτούρα, διαδραμάτισαν τον δικό τους βαρύνοντα ρόλο.
Στη χώρα μας, δυστυχώς, δεν υπήρξαν κανενός είδους αντιστάσεις. Το ΠΑΣΟΚ, βασικό θεμέλιο του πολιτικού μας συστήματος, με ηγεμονικό πολιτικοϊδεολογικό ρόλο, μετατράπηκε σε «όχημα» του νεοφιλελευθερισμού, σε «καθαρτήριο» του συστήματος των οικονομικών συμφερόντων. Όμως, γι’ αυτήν την τραγική για τη χώρα και το ΠΑΣΟΚ εξέλιξη υπάρχουν συγκεκριμένοι πολιτικοί υπεύθυνοι, πολιτικοί ένοχοι, που θα πρέπει να απολογηθούν στον ελληνικό λαό αλλά και στην ίδια την Ιστορία.