Διά χειρός…

ΕΧΕΙ ΑΥΡΙΟ ΤΟ ΠΑΣΟΚ;

Από το αφιέρωμα του «Βήματος» με τίτλο «Σαράντα χρόνια μετά»

Αρνείται τον εαυτό του

… του Γιώργη Γιατρομανωλάκη, καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέα:

«Το σημερινό ΠαΣοΚ (όσο έχει μείνει) δεν δείχνει απλώς το θλιβερό τέλος των οραμάτων της αλλαγής – δείχνει, για άλλη μια φορά, τις συνεχώς διαψευσμένες ελπίδες μας. Το ΠαΣοΚ “μιμήθηκε” αρχικά το ΕΑΜ και κατόπιν άρχισε (ιδιαίτερα μετά τον θάνατο του Ανδρέα) να μιμείται τον εαυτό του. Σήμερα μιμείται τον εαυτό του και συνάμα αρνείται τον εαυτό του. Πρόκειται για μια opposition in imitando (όπως λέμε στη φιλολογία), όπου ένας νεότερος συγγραφέας ομολογεί πως μιμείται κάποιον παλαιότερο ενώ την ίδια στιγμή δείχνει να αντιτίθεται σε ό,τι μιμήθηκε! Αυτό το φαινόμενο της μίμησης και ενταυτώ της απόρριψης του προτύπου εμφανίζεται και στη νοητή ιδεολογική και ιδεοληπτική συνέχεια του ΠαΣοΚ, δηλαδή στον ΣΥΡΙΖΑ. Επαναλαμβάνουμε περασμένα τσιτάτα, αλλά δεν έχουμε καμία σχέση με αυτούς που τα πρωτοδιατύπωσαν».

***

Ακύρωσε το γενετικό του μοντέλο…

… του Μιχάλη Σπουρδαλάκη, καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών:

«Η αλήθεια για το μέλλον του ΠαΣοΚ: Το ριζοσπαστικό κίνημα που ξεκίνησε με μια αυθαίρετη και υπερβολική επιφύλαξη απέναντι στη σοσιαλδημοκρατία, στη συνέχεια συμπορεύθηκε με αυτό το ιστορικό ρεύμα της Αριστεράς και τελικά υιοθέτησε τις δραματικές μεταλλάξεις του, όπως αυτές εκφράστηκαν από τα μεγάλα κόμματα της σοσιαλδημοκρατίας. Μεταλλάξεις που χαρακτηρίστηκαν από τη διολίσθησή τους στην ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού και δυστυχώς εσχάτως σε εκείνη του νεοσυντηρητισμού. Υπʼ αυτή την έννοια το ΠαΣοΚ ακύρωσε το γενετικό του μοντέλο και το μόνο που έχει απομείνει είναι η ελπίδα συμμετοχής σε κυβερνητικά σχήματα που υλοποιούν δεδομένες νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Αυτή δυστυχώς είναι η πικρή αλήθεια όχι μόνο για το ΠαΣοΚ αλλά για όλη τη λεγόμενη Κεντροαριστερά εντός και εκτός συνόρων: το βάθος και η ποιότητα της καπιταλιστικής κρίσης ακυρώνουν τη νομιμοποιητική βάση της στρατηγικής του και συρρικνώνουν την εκλογική του αποτελεσματικότητα, γεγονός που δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από ποτάμια, γέφυρες και ελιές. Έτσι το μέλλον του ΠαΣοΚ φαίνεται να είναι συνυφασμένο με την καταφυγή στο αγοραίο κράτος. Είναι το μόνο που του απομένει και άλλωστε είναι το μόνο που ξέρει να διαχειρίζεται πολύ καλά, ακόμη και ως μικρομέτοχος μιας κυβερνητικής συμμαχίας με αβέβαιο μέλλον».

***

Αργοπεθαίνει από το 2010

… του Χαρίδημου Κ. Τσούκα, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Warwick:

«Το ΠαΣοΚ ζει σήμερα με τις αναμνήσεις του χθες. Όπως κάθε αυτοεξυπηρετική νομενκλατούρα, η ηγετική του ομάδα πασχίζει να μη χάσει τα προνόμιά της.

Η πορεία του ΠαΣοΚ προς την ασημαντότητα είναι αναπότρεπτη. Η πιθανή μεταμφίεσή του σε ένα άλλο πολιτικό σχήμα συνιστά οργανωτική κοπτοραπτική, προκειμένου να διατηρήσουν την πολιτική τους σταδιοδρομία οι προεστοί του. Δεν μπορεί να προβεί σε “αλλαγή παραδείγματος” (paradigm shift) γιατί αυτό προϋποθέτει ένα ορθολογικό πλαίσιο λειτουργίας (που δεν υπάρχει) και συνεπάγεται αλλαγή ηγετικής ομάδας (αδύνατον). Η ριζοσπαστική αλλαγή του κόμματος θα ήταν εφικτή αν η ηγετική ομάδα μπορούσε να αναχθεί στο μετα-επίπεδο για να δει τον εαυτό της ως αμερόληπτος παρατηρητής. Τότε όμως θα έβλεπε μια δυσάρεστη εικόνα, οπότε προτιμά να μην τη δει. Η απόκρυψη, η απώθηση και η υποκρισία είναι οι προτιμώμενες στρατηγικές της.

Η ριζική αλλαγή σε παρηκμασμένους οργανισμούς σπάνια έρχεται εκ των ένδον. Τα κοινωνικά συστήματα έχουν την τάση να αναπαράγουν τον εαυτό τους. Τα ανταγωνιστικά start-ups κομίζουν το καινούργιο. Στο οικοσύστημα του ριζοσπαστικού κέντρου, το ΠαΣοΚ ήταν ένα τέτοιο start-up το 1974. Αργοπεθαίνει από το 2010».

***

Δέσμιο της ΝΔ

… του Αλέξη Καλοκαιρινού, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Κρήτης:

«Στην παρούσα φάση το ΠαΣοΚ βρίσκεται δέσμιο στη συγκυβέρνηση με τη ΝΔ. Όσο επιπλέον διαρκέσει αυτή η συγκυβέρνηση δεν θα μπορέσει να αναπτύξει μια διακριτή φυσιογνωμία που να του δίνει ανοδική εκλογική δυναμική.

Συνεπώς ο ρεαλιστικός εκλογικός στόχος για το ΠαΣοΚ είναι η διάσωσή του με ποσοστά μεταξύ των δύο τελευταίων αναμετρήσεων. Θα είναι καλό να τον πετύχει χωρίς να κάψει το χαρτί της “Δημοκρατικής Προοδευτικής Παράταξης”, για την οποία δεν υπάρχουν σήμερα οι ουσιαστικές πολιτικές προϋποθέσεις.

Ωστόσο το ΠαΣοΚ οφείλει να παρουσιαστεί στις επόμενες εκλογές με σαφώς οριοθετημένο κυβερνητικό πρόγραμμα, στη βάση του οποίου θα δεχθεί ή θα αρνηθεί τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση, χωρίς να αποκλείει εκ των προτέρων τη συνεργασία με όποιον λάβει την εντολή σχηματισμού της.

Είναι πιθανόν ότι η χώρα θα περάσει από πολιτικούς κλυδωνισμούς. Η προληπτική φοβική αντίδραση όμως απέναντι στο μέλλον απλώς εμπεδώνει συντηρητικά αντανακλαστικά και εγκλωβίζει την Κεντροαριστερά σε μια καθοδική σπείρα. Όσοι δεν βλέπουν πέρα από τη συγκυβέρνηση του ΠαΣοΚ με τη ΝΔ αρνούνται είτε το μέλλον της Κεντροαριστεράς είτε τον ρόλο του ΠαΣοΚ ως συντελεστή αυτού του μέλλοντος. Πράγματι, το δεύτερο ενδεχόμενο είναι λιγότερο δραματικό από το πρώτο, αν παραμερίσουμε τη φόρτιση της Ιστορίας».

***

Ο Ανδρέας ΑΛΛΑΞΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

… του ελληνοαμερικανού ιστορικού Σπύρου Δραΐνα, οργανωμένου στο ΠΑΚ από το 1969, βιογράφου του Ανδρέα Παπανδρέου:

«Ο Ανδρέας Παπανδρέου εισέβαλε στην πολιτική σκηνή ως μεταρρυθμιστής και πέτυχε κατά πολύ νʼ αλλάξει την Ελλάδα. Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι, αν δεν επηρεάζει την κρίση μας η σημερινή δύσκολη οικονομική συγκυρία, πρέπει νʼ αναγνωρίσουμε ότι το ΠαΣοΚ κατέλιπε ένα στοιχειώδες κοινωνικό κράτος, ότι επέφερε μια ισονομία καταργώντας πολύχρονες διακρίσεις και ότι στήριξε πράγματι τους μη προνομιούχους Έλληνες».