Αξιοποίηση των κοιτασμάτων αερίου της Κύπρου: μια δύσκολη απόφαση

Ο τρόπος, όμως, που οι ποσότητες θα φτάσουν στις αγορές, όπως και η χρονική στιγμή διάθεσης, παραμένουν αβέβαια.

Μέχρι σήμερα, μέσα από τις αδειοδοτικές διαδικασίες έχουν δοθεί το οικόπεδο 12 στην κοινοπραξία Noble Energy (70%), Delek Drilling (15%) και Avner Oil (15%), τα οικόπεδα 10 και 11 στην Total και τα οικόπεδα 2, 3 και 9 στην κοινοπραξία ENI (80%) και Kogas (20%). Οι δοκιμαστικές γεωτρήσεις που έγιναν στο κοίτασμα Αφροδίτη (εντός του οικοπέδου 12) εκτίμησαν τις ποσότητες του κοιτάσματος στα 140 δισ. κυβικά μέτρα αερίου, χαμηλότερα από τα 200 δισ. κυβικά μέτρα που αρχικά αναμενόταν. Η κοινοπραξία ENI-Kogas έχει ανακοινώσει ότι η πρώτη δοκιμαστική γεώτρηση θα γίνει στο τέλος του 2014 ενώ η Total εντός του 2015. Οι δοκιμαστικές γεωτρήσεις χρειάζονται περίπου 12 με 24 μήνες για να δώσουν μια σαφή εικόνα.

Στο μνημόνιο επιβεβαιώνεται η βούληση της κυπριακής κυβέρνησης να υποστηρίξει ως βέλτιστη λύση την κατασκευή μονάδας υγροποίησης αερίου στο λιμάνι του Βασιλικού, στρατηγικός στόχος της οποίας είναι να μετατρέψει το νησί σε κόμβο ενεργειακών υποδομών, οι οποίες θα προσφέρουν πρόσβαση των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου σε μακρινές αγορές με μεγάλη ζήτηση, όπως αυτές της Ανατολικής Ασίας. Με το εν λόγω σχέδιο, η κυπριακή κυβέρνηση αισιοδοξεί να δώσει λύση στη δοκιμαζόμενη, από την κρίση που χτύπησε το τραπεζικό σύστημα το 2013, οικονομία της.

Καθώς η ασφάλεια εφοδιασμού έχει αναδειχθεί σε κυρίαρχο θέμα στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εν μέσω της ρωσοουκρανικής κρίσης, οι προοπτικές που γεννά η αξιοποίηση των κυπριακών κοιτασμάτων έχουν στρέψει την προσοχή της εκεί.

Ανάμεσα στις εναλλακτικές αξιοποίησης των κοιτασμάτων, η μονάδα υγροποίησης του Βασιλικού είναι η επιλογή που υποστηρίζεται σθεναρά από την κυπριακή κυβέρνηση. Αν προχωρήσει αυτή η επιλογή, θα δοθεί η δυνατότητα για ευρείας κλίμακας εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της ευρύτερης περιοχής, ανοίγοντας την πόρτα στα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου σε μακρινές αγορές όπως αυτές της Ανατολικής Ασίας, που μέχρι πρότινος προσέφεραν ελκυστικές τιμές. Όμως, από μόνο του το απόθεμα του κοιτάσματος της Αφροδίτης δεν επαρκεί για την τροφοδοσία μιας τέτοιου μεγέθους μονάδας υγροποίησης. Χρειάζονται τουλάχιστον 340 δισ. κυβικά μέτρα για να είναι βιώσιμη. Αυτό θα ήταν εφικτό αν η μονάδα του Βασιλικού τροφοδοτούταν από κοινού από το γειτονικό ισραηλινό κοίτασμα του Λεβιάθαν (με αποθέματα περί τα 600 δισ. κυβικά μέτρα). Όμως, το Ισραήλ είναι στη διαδικασία καθορισμού του φορολογικού πλαισίου εξαγωγών αερίου, η οποία ενδέχεται να καθυστερήσει. Αυτό δυσχεραίνει την προοπτική συνεκμετάλλευσης των δύο γειτονικών κοιτασμάτων μέσω μονάδας υγροποίησης στο Βασιλικό.

Εναλλακτικά, υπάρχει η δυνατότητα της υπεράκτιας πλατφόρμας υγροποίησης, που είναι λύση οικονομικά βιώσιμη ακόμα και αν το κοίτασμα της Αφροδίτης αποτελέσει τη μοναδική πηγή τροφοδότησής της. Βέβαια, αν καλύψει και το γειτονικό Λεβιάθαν, μπορούν να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας. Έχει σημασία και για τις δύο επιλογές μονάδων υγροποίησης η χρονική στιγμή που θα τεθούν σε λειτουργία, γιατί το επόμενο διάστημα θα υπάρξει ανταγωνισμός από νέες μονάδες υγροποίησης, σε μικρότερο βαθμό της Αυστραλίας και σε μεγαλύτερο βαθμό των Ηνωμένων Πολιτειών.

Εναλλακτικά των μονάδων υγροποίησης, έχει προταθεί ο υποθαλάσσιος αγωγός East Med που θα ενώσει την Κύπρο με την Ελλάδα ενώ μέσω της Ιταλίας το αέριο θα προωθείται στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτή η επιλογή περιορίζει την πρόσβαση των εξαγόμενων ποσοτήτων μόνο στις αγορές των χωρών που θα περάσει και θα καταλήξει ο αγωγός. Ο αγωγός East Med καλείται να ανταγωνιστεί τον αγωγό TAP, με αζέρικο αέριο, που θα περάσει επίσης από την Ελλάδα και τον γειτονικό αγωγό South Stream, με ρώσικο αέριο, αν τελικά προχωρήσει, δεδομένου του προβληματισμού που υπάρχει στην Ευρώπη για τη Ρωσία. Ο αγωγός παρουσιάζει τεχνολογικές προκλήσεις καθώς θα πρέπει να διατρέξει υποθαλάσσια πάνω από 1.000 χιλιόμετρα, σε μεγάλα βάθη κυρίως. Παρόμοια επιλογή είναι ο υποθαλάσσιος αγωγός μέσω Τουρκίας που παρουσιάστηκε στα πλαίσια μιας μεγαλύτερης πολιτικής διαπραγμάτευσης για το Κυπριακό. Η επιλογή αυτή παρουσιάζει αντίστοιχες τεχνολογικές προκλήσεις λόγω των μεγάλων βαθών, ωστόσο δεν φαίνεται να είναι πολιτικά –κυρίως– βιώσιμη. Ανεξαρτήτως διαδρομής, οι ποσότητες του κοιτάσματος της Αφροδίτης δεν επαρκούν για να καταστήσουν τα έργα των αγωγών οικονομικά βιώσιμα. Δεδομένων των περιορισμένων αποθεμάτων του κοιτάσματος της Αφροδίτης, οι επιλογές γρήγορης αξιοποίησης του αερίου της Κύπρου προς το παρόν περιορίζονται στην υπεράκτια πλατφόρμα υγροποίησης. Εναλλακτικά, είχε νόημα για την Κύπρο να αναμείνει τα αποτελέσματα των δοκιμαστικών γεωτρήσεων από τα γειτονικά οικόπεδα και αφού επιβεβαιωθούν τα επιπλέον αποθέματα να μπορέσει να συνεκτιμήσει και άλλες λύσεις. Το τελευταίο όμως θα καθυστερήσει 5-10 χρόνια την έναρξη της εμπορικής διάθεσης των ποσοτήτων. Η επόμενη διετία θα είναι καθοριστική και όλα θα εξαρτηθούν από τα αποτελέσματα των δοκιμαστικών γεωτρήσεων στα γειτονικά οικόπεδα. Το δίλημμα είναι λοιπόν εάν η Κύπρος πρέπει να προχωρήσει στην επιλογή γρήγορης εκμετάλλευσης, προσδοκώντας γρήγορα οφέλη στην οικονομία της ή να αναμείνει ευνοϊκά αποτελέσματα μελλοντικών ερευνών με αντιστάθμισμα πολλαπλάσια έσοδα.