Ακριβά θα πληρώσει η Ελλάδα τα ρωσικά αντίμετρα και τις ευρωπαϊκές κυρώσεις
Ως πρώτα εμφανή κόστη του οικονομικού πολέμου Δύσης – Ρωσίας, που έχει ξεσπάσει, είναι οι χιλιάδες τόνοι νωπών φρούτων σε Ημαθία και Πέλλα που στοιβάζονται στα ψυγεία με τις τιμές σε ελεύθερη πτώση και ο τουριστικός τομέας, χάνει ήδη 300 εκατομμύρια ευρώ. Χωρίς να υπολογιστούν οι παράπλευρες απώλειες σε κλάδους που επηρεάζονται, όπως της μεταποίησης, της συσκευασίας και της μεταφοράς ή της εστίασης, της αναψυχής και του εμπορίου.
Μετά τις αρχικές, «αισιόδοξες» διαρροές του ελληνικού ΥΠΕΞ την Πέμπτη αλλά και την επίσημη δήλωση του υπουργού Εξωτερικών και αντιπροέδρου της ελληνικής κυβέρνησης Ευάγγελου Βενιζέλου, σύμφωνα με την οποία γίνονταν επαφές προκειμένου να «έχουμε τις μικρότερες δυνατές επιπτώσεις, ει δυνατόν, καμία πρακτική επίπτωση» καθώς και τις διαβεβαιώσεις διάφορων συνομιλητών του ρώσου πρέσβη στην Αθήνα ότι λόγω των ιστορικών δεσμών των δύο χωρών το Κρεμλίνο θα «λυπόταν» τους έλληνες αγρότες, την Παρασκευή προσγειώθηκαν όλοι. Οι ιστορικοί δεσμοί και οι διπλωματικοί ελιγμοί πήγαν περίπατο και έμειναν «διπλωματικές πηγές» από το μέγαρο της Βασιλίσσης Σοφίας να διαρρέουν ότι οι εξαιρέσεις ελληνικών προϊόντων από το εμπάργκο είναι εξαιρετικά δύσκολες γιατί οι κινήσεις γίνονται σε ευρωπαϊκό πλαίσιο. Αυτό που από την αρχή ήξεραν και φώναζαν όλοι οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ και απορούσαν με την, για μία ακόμη φορά, ακατανόητη αισιοδοξία όσων έχουν τις τύχες της χώρας στα χέρια τους.
Μόνος στον δημόσιο διάλογο από κυβερνητικής πλευράς εμφανίστηκε ο υφυπουργός Ανάπτυξης Νότης Μηταράκης, ο οποίος προσπάθησε να υποβαθμίσει τις εξελίξεις, εστιάζοντας στο ότι μόλις το 1,5% των συνολικών εξαγωγών ελληνικών προϊόντων κατευθύνεται προς τη Ρωσία. Σύμφωνα όμως με τη Eurostat, οι εξαγωγές ελληνικών νωπών οπωροκηπευτικών στη ρωσική αγορά έφτασαν πέρυσι τα 108 εκατομμύρια ευρώ (12,8% των συνολικών ελληνικών εξαγωγών του κλάδου στον κόσμο) και σε όγκο τους 140.000 τόνους. Σε όποια περίπτωση θα ήταν ίσως ενδιαφέρον ο κ. Μηταράκης να μοιραστεί τις απόψεις του με τους αγρότες της Βορείου Ελλάδας που αναρωτιούνται τι και πώς θα ταΐσουν τα παιδιά τους τους επόμενους μήνες.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο αρμόδιος επίτροπος Ντάσιαν Τσιόλος θα δρομολογήσει από την αρχή της εβδομάδας την προσπάθεια για την ανακατεύθυνση των ευρωπαϊκών αγροτικών και κτηνοτροφικών εξαγωγών και θα αναλάβει να προτείνει ένα πλάνο αποζημιώσεων για όσους θίγονται, ενώ έχει ήδη προγραμματιστεί για την Πέμπτη στις Βρυξέλλες έκτακτη συνάντηση ειδικών εμπειρογνωμόνων από όλα τα κράτη-μέλη με την Τσεχία να είναι η πρώτη χώρα που ζήτησε να γίνει άμεσα συνάντηση των υπουργών Γεωργίας. Και παρότι μέτρα και αποζημιώσεις θα ληφθούν, η ελληνική πλευρά, δεδομένων των κατά πολύ μεγαλύτερων απωλειών της Βόρειας Ευρώπης, δεν έχει την πολυτέλεια να αφήσει τίποτε στην τύχη. Αλλά με την κρίση να τρέχει εδώ και οκτώ μήνες και την πιθανότητα ρωσικών αντίμετρων γνωστή εδώ και καιρό, η ελληνική κυβέρνηση μόλις την Πέμπτη αποφάσισε να συστήσει ομάδα εργασίας που θα ασχοληθεί με το ζήτημα.
Τα κόστη σε Ρωσία και Ευρώπη
Ενώ για τις ΗΠΑ οι απώλειες είναι μηδαμινές, το κόστος από τα ρωσικά αντίμετρα για την Ευρωπαϊκή Ένωση αγγίζει τα 12 δισ. ευρώ με τις μεγαλύτερες απώλειες στον Βορρά. Για τον ευρωπαϊκό Νότο μπορεί το πλήγμα να φαίνεται μικρότερο, αλλά με το σπιράλ της κρίσης σε εξέλιξη πλήττονται τομείς κρίσιμοι για τις μεσογειακές οικονομίες. Τα ρωσικά αντίμετρα απαντούν στο τρίτο στάδιο κυρώσεων που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Ένωση, που έθεσαν εκτός ευρωπαϊκών αγορών τον ρωσικό χρηματοπιστωτικό τομέα, έβαλαν σε εμπάργκο μελλοντικές εξαγωγές της αμυντικής βιομηχανίας και απαγόρευσαν την εξαγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας.
Η Ρωσία εισάγει το 25% περίπου της τροφής που καταναλώνει ο πληθυσμός της, με το ποσοστό αυτό να ανεβαίνει στο 40% στα μεγάλα αστικά κέντρα. Ο ρωσικός αγροτοδιατροφικός τομέας δεν μπόρεσε ποτέ να ανακάμψει από τη διάλυση του σοβιετικού μπλοκ και να καλύψει τις εσωτερικές ανάγκες. Οι μεγαλύτερες εισαγωγές, κατά σειρά όγκου, προέρχονταν από τη Λευκορωσία, τη Βραζιλία, την Ουκρανία, τη Γερμανία και την Τουρκία. Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν επιδοθεί σε επικοινωνιακή εκστρατεία προκειμένου να αποδείξουν ότι το εμπάργκο θα ενισχύσει τη ρωσική οικονομία. Η ρωσική πλευρά ισχυρίζεται ότι οι ευρωπαϊκές εισαγωγές θα αντικατασταθούν από την αύξηση της ντόπιας παραγωγής, στην οποία θα δοθεί μια σημαντική ευκαιρία, από εισαγωγές από τις όμορες χώρες της Ευρασιατικής Ένωσης (Λευκορωσία και Καζακστάν) καθώς και από εισαγωγές από χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Τουρκίας, εκπρόσωποι των οποίων ήδη τοποθετούνται για να κερδίσουν το μερίδιο της ρωσικής αγοράς που μένει ορφανό. Παρότι αναμένεται να υπάρξουν ελλείψεις σε τρόφιμα και να ανέβουν οι τιμές, η πλειοψηφία της ρωσικής κοινής γνώμης φαίνεται να τάσσεται φανατικά υπέρ της κίνησης του ρώσου Προέδρου.
Και, μεταξύ άλλων, αυτό είναι που φαίνεται να μην καταλαβαίνει η Ευρώπη για το ρωσικό καθεστώς. Ότι τα πολιτικά κόστη και το ρίσκο για το Κρεμλίνο δεν είναι τα ίδια με αυτά που θα αντιμετώπιζαν οι πολιτικές ηγεσίες της Δύσης. Μπορεί το βιοτικό επίπεδο της ρωσικής κοινωνίας να ανέβηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια και μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού να απέκτησε «δυτικές» καταναλωτικές συνήθειες και τρόπο ζωής, αλλά η ρωσική ιστορία βρίθει παραδειγμάτων μεγάλων στερήσεων του πληθυσμού στον αγώνα κατά πραγματικών ή υποθετικών εξωτερικών εχθρών. Ο ρώσος Πρόεδρος για το λαϊκό αίσθημα δίνει πίσω στους Ρώσους την περηφάνια τους «σηκώνοντας ανάστημα» στη Δύση και όσο περισσότερο η Δύση τον αντιμάχεται τόσο θα αυξάνεται η απήχησή του στο εσωτερικό της χώρας. Στην Ευρώπη ελπίζουν ότι το κόστος των κυρώσεων θα αναγκάσει τον Πούτιν να «λογικευτεί» και να αποδεχτεί την επαναδιαπραγμάτευση των σφαιρών επιρροής στη ρωσική μεθόριο. Αλλά είναι εξίσου πιθανό, αν όχι πιθανότερο, ο ρώσος Πρόεδρος, που θεωρεί τις δυτικές ενέργειες ευθείες βολές ενάντια στο καθεστώς του και τη διεθνή θέση της Ρωσίας, να κλιμακώσει περαιτέρω τα πράγματα. Οι 20.000 ρώσοι στρατιώτες στα σύνορα με την Ουκρανία αναμένουν εντολές και το ενεργειακό χαρτί βρίσκεται ακόμη στα χέρια του, ενώ ο χειμώνας πλησιάζει.