Πόλεμος στα τούνελ

Όσο και αν το Ισραήλ επιμένει ότι μοναδική υπεύθυνη είναι η Χαμάς που, σύμφωνα με δηλώσεις ισραηλινών, κρύβει οπλισμό σε σπίτια, σχολεία και τζαμιά, οι αριθμοί μιλούν καταλυτικά. Κοντά 300 νεκροί και 2.000 τραυματίες ως το τέλος της εβδομάδας και 30.000 εσωτερικοί πρόσφυγες, καθώς είτε έχουν καταστραφεί τα σπίτια τους είτε έχουν ειδοποιηθεί να εγκαταλείψουν τις γειτονιές τους.

Την ίδια στιγμή έχει κατ’ επανάληψη χτυπηθεί το δίκτυο ύδρευσης με κίνδυνο 200.000 άνθρωποι να μείνουν χωρίς νερό και 40.000 δημόσιοι υπάλληλοι, που έχουν προσληφθεί από την ανάληψη της εξουσίας από τη Χαμάς το 2007, παραμένουν εδώ και πέντε μήνες απλήρωτοι. Σταθερός είναι ο αποκλεισμός τόσο από την πλευρά της Αιγύπτου όσο και από το Ισραήλ που έχει χτίσει τείχος γύρω από τη λωρίδα της Γάζας και άνθρωποι και αγαθά μπορούν να μπουν ή να βγουν από τον παλαιστινιακό θύλακα μόνο μέσα από τα τούνελ που συνδέουν την περιοχή με τα αιγυπτιακά εδάφη. Είναι τα ίδια τούνελ από τα οποία μεταφέρεται προς τη Γάζα στρατιωτικός εξοπλισμός και τα οποία κλείνει, το ένα μετά το άλλο, ο στρατηγός Σίσι αμέσως μετά την κατάληψη της εξουσίας στο Κάιρο.

Μετά την άρνηση της Χαμάς να δεχτεί την εκεχειρία για την οποία διαμεσολάβησε η Αίγυπτος την Τρίτη και την 5ωρη εκεχειρία που κήρυξε ο ΟΗΕ την Πέμπτη, το βράδυ της ίδιας ημέρας, ο ισραηλινός στρατός εισέβαλε στη Γάζα. Τα τούνελ της Χαμάς εμφανίζονται ως ο στόχος της επιχείρησης, όχι τόσο αυτά που λειτουργούν για λόγους ανεφοδιασμού από την Αίγυπτο όσο εκείνα που οδηγούν στο εσωτερικό του Ισραήλ. Να σημειωθεί ότι την Τρίτη από ένα από τα τούνελ αυτά εισχώρησαν σε βάθος 250 μέτρων στο εσωτερικό του Ισραήλ 13 παλαιστίνιοι μαχητές στην περιοχή του Εσκόλ. Παρότι η Δύση συνεχίζει να στηρίζει το δικαίωμα του Ισραήλ στην «αυτοάμυνα» προσθέτοντας στο πλάι αστερίκους για τους θανάτους αμάχων, κανείς στο εξωτερικό δεν θεωρεί την εισβολή στη Γάζα καλά νέα. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ κατηγόρησε το Ισραήλ για επικίνδυνη κλιμάκωση, οι ΗΠΑ ζήτησαν να περιοριστούν με ακρίβεια οι Ισραηλινοί στους στόχους της επιχείρησης και ακόμη και ο Πρόεδρος Ομπάμα εξέφρασε την ανησυχία του για τις απώλειες αμάχων. Στην ΕΕ διαμορφώνονται δύο διαφορετικά μπλοκ, το πρώτο υπό την καγκελάριο Μέρκελ που δεν θέλει να αντιπαρατεθεί με το Ισραήλ και το δεύτερο υπό τη Γαλλία που επιθυμεί να ασκηθεί πίεση στους Ισραηλινούς για όλα τα ανοικτά ζητήματα που αφορούν στο Παλαιστινιακό.

Πίεση στον Νετανιάχου στο Τελ Αβίβ

Την εβδομάδα που πέρασε, στο βαθιά δεξιό και εθνικιστικό Λυκούντ του πρωθυπουργού Νετανιάχου, καταλύθηκε ακόμη και ο σιδηρούς κανόνας που επιβάλλει ότι την ώρα του πολέμου όλοι στηρίζουν τον επικεφαλής. Η ακροδεξιά πτέρυγα του κόμματος κατηγόρησε ανοιχτά τον Νετανιάχου για ενδοτικότητα όταν δέχτηκε την εκεχειρία που πρότεινε η Αίγυπτος την Τρίτη, με αντιπάλους του να τον κατηγορούν ως «αριστεριστή». Την ίδια στιγμή ο επικεφαλής του έτερου κόμματος του κυβερνητικού συνασπισμού και υπουργός Εξωτερικών Αβιγκντόρ Λίμπερμαν ασκεί επίσης έντονη κριτική από τα δεξιά, ζητώντας την κατοχή της Γάζας από τον ισραηλινό στρατό. Σε έναν ελιγμό για να κερδίσει χρόνο και εντυπώσεις, ο ισραηλινός πρωθυπουργός έδιωξε από την κυβέρνηση τον εσωκομματικό του αντίπαλο και υπουργό Άμυνας Ντάνυ Ντανόν και τελικά την Τρίτη το βράδυ, σε σύσκεψη με το επιτελείο του για θέματα ασφαλείας, αποφάσισε τη χερσαία εισβολή στη Γάζα.

Στο Ισραήλ είναι σαφής η μετακίνηση της πλειοψηφίας της κοινής γνώμης σε φοβικές και ακραίες τοποθετήσεις απέναντι στους Παλαιστινίους. Από την πλειοψηφία των νέων Ισραηλινών που κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με ρατσιστικά σχόλια για τους Άραβες και εύχονται τον θάνατο τους, ως τους κατοίκους του νότιου Ισραήλ που συγκεντρώνονται στους λόφους που έχουν θέα στη Γάζα και ζητωκραυγάζουν για κάθε πετυχημένη ρίψη ισραηλινού πυραύλου, η απειλή των ρουκετών της Χαμάς και ο φόβος που έχει καλλιεργηθεί οδηγεί την ισραηλινή κοινωνία να μην έχει σταγόνα οίκτου για τους παλαιστινίους γείτονές της.

Τη λύση όμως στο πρόβλημα ασφαλείας του Ισραήλ δεν αναμένεται να δώσει η στρατιωτική επιχείρηση που είναι σε εξέλιξη. Εξάλλου οι επιτελείς του ισραηλινού στρατού ήταν εξαιρετικά διστακτικοί για την απόφαση αυτή, η οποία ελήφθη από τους πολιτικούς τους προϊσταμένους. Προς το παρόν στόχοι της επιχείρησης είναι η καταστροφή των τούνελ και η επέκταση της απαγορευμένης ζώνης κατά μήκος των συνόρων με το Ισραήλ στο εσωτερικό της Γάζας από ένα σε τρία χιλιόμετρα ώστε να μην μπορούν πλέον να εκτοξευθούν πύραυλοι βραχέος βεληνεκούς προς ισραηλινούς στόχους. Παρόλα αυτά ο κίνδυνος περαιτέρω κλιμάκωσης είναι δεδομένος, τόσο εξαιτίας πιθανών ενεργειών της Χαμάς, όσο και λόγω της αυξανόμενης πίεσης από ακροδεξιούς πολιτικούς στο Τελ Αβίβ για «αποφασιστικές» κινήσεις.

Οι υπολογισμοί της Χαμάς

Η Χαμάς δεν είναι διατεθειμένη να προχωρήσει σε εκεχειρία ηττημένη, την ώρα που τόσο ο ισραηλινός πρωθυπουργός, όσο και ο πρόεδρος της Αιγύπτου, ο στρατηγός Σίσι, έχουν ακριβώς αυτό τον στόχο. Ο Νετανιάχου θεωρεί εξαιρετικά ευνοϊκή την παρούσα συγκυρία όπου η ισλαμιστική οργάνωση είναι αποδυναμωμένη και ο αιγύπτιος πρόεδρος δεν θέλει με τίποτε να υποστηρίξει τους συμμάχους των εχθρών του, της αιγυπτιακής μουσουλμανικής αδελφότητας. Γι’ αυτό και οι όροι της εκεχειρίας που προτάθηκε από τους Αιγυπτίους δεν ήταν ευνοϊκοί για τη Χαμάς που έχει τρία βασικά αιτήματα: Να ανοίξουν τα συνοριακά φυλάκια με την Αίγυπτο και να επιτραπεί η απρόσκοπτη διακίνηση ανθρώπων, αγαθών και εμπορευμάτων, να πληρωθούν οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων της Λωρίδας της Γάζας και να βγουν από τις ισραηλινές φυλακές εκατοντάδες Παλαιστίνιοι που είχαν απελευθερωθεί στο πλαίσιο των ειρηνευτικών συνομιλιών αλλά τους οποίους το Ισραήλ συνέλαβε ξανά μετά τον θάνατο των τριών εφήβων ισραηλινών εποίκων στη Χεβρώνα. Αιτήματα που το Ισραήλ δεν είναι διατεθειμένο να κάνει δεκτά. Ως αποτέλεσμα οι συνομιλίες στο Κάιρο, στις οποίες συμμετείχαν και οι υπουργοί εξωτερικών της Ιταλίας και της Γαλλίας που μετέβησαν στην αιγυπτιακή πρωτεύουσα, έφτασαν σε αδιέξοδο την Παρασκευή, παρότι ασκούνται μεγάλες πιέσεις και από πολλές μεριές στη Χαμάς για να υποχωρήσει. Στο πλαίσιο αυτό ο παλαιστίνιος πρόεδρος Αμπάς μετέβη την ίδια μέρα στην Τουρκία προκειμένου να ζητήσει από τον Ερντογάν να ασκήσει την επιρροή τους στους παλαιστίνιους ισλαμιστές.

Έγκυροι αναλυτές πάντως τονίζουν ότι ήταν η αποφασιστικότητα των ισραηλινών να μπλοκάρουν με κάθε μέσο τη σύσταση και λειτουργία της παλαιστινιακής κυβέρνησης εθνικής ενότητας, δημιουργώντας, με την βοήθεια των ΗΠΑ, προβλήματα στην καταβολή των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων της Γάζας και στο άνοιγμα των συνόρων με την Αίγυπτο, τους δύο σημαντικότερους όρους της συμφωνίας ανάμεσα στη Χαμάς και τη Φατάχ του προέδρου Αμπάς, που οδήγησαν στη νέα σύρραξη.