Κίνδυνος το όπλο του φυσικού αερίου να μετατραπεί σε παγίδα για την Κύπρο
Η προσπάθεια να αποτελέσει το φυσικό αέριο το μεγάλο όπλο για μια ορθή και προς το συμφέρον των Ελληνοκυπρίων λύση του Κυπριακού, ή σε διαφορετική περίπτωση να είναι το δίκτυ ασφαλείας για την ευημερία της Κυπριακής Δημοκρατίας, έστω και χωρίς λύση του προβλήματος, έχει ξεκινήσει και φυσικά θέτει πολλές προκλήσεις αλλά και διλήμματα σε ηγέτες όπως ο Ν. Αναστασιάδης, που έχει και προσωπικά επενδύσει στη με κάθε θυσία λύση του Κυπριακού.
Όμως ο μεγάλος κίνδυνος που συνεχίζει να υπάρχει και με τον οποίο ζει καθημερινά η κυπριακή κυβέρνηση, είναι να μετατραπεί το φυσικό αέριο σε θηλιά στον λαιμό της Κυπριακής Δημοκρατίας, που θα της επιβάλλει τελικά μια συνομοσπονδιακή λύση, με την οποία η Άγκυρα θα έχει τον έλεγχο και του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κρατιδίου αλλά και του ελληνοκυπριακού συνιστώντος κρατιδίου, μέσω της επιρροής που θα ασκούν οι Τουρκοκύπριοι ως ισότιμοι εταίροι στο “ομόσπονδο” κράτος. Οι συνομιλίες ακολουθούν εκφυλιστική πορεία, καθώς η τουρκική πλευρά εμφανίζεται με όλο και πιο αδιάλλακτες προτάσεις (ζητά πλήρη νομιμοποίηση όλων των εποίκων, αρνείται να συζητήσει μια λογική διαδικασία επιστροφής περιουσιών, αποφεύγει να συζητήσει το εδαφικό κ.λπ.), θέλοντας έτσι και να εκθέσει διεθνώς τους Ελληνοκύπριους αλλά και να τους υποχρεώσει σε αμυντική στάση, όπου διαρκώς θα τους ζητούνται παραχωρήσεις με πρόσχημα τη μη διατάραξη των συνομιλιών και συνεπώς των ερευνών για τους υδρογονάνθρακες. Η Λευκωσία επιχειρεί όχι μόνο να απαλλαγεί από τις υποτιθέμενες συγκλίσεις που είχε επιτύχει το κατοχικό καθεστώς στις συνομιλίες που είχε με τον Δ. Χριστόφια, αλλά και να αποσυνδέσει το φυσικό αέριο από τις συνομιλίες για το Κυπριακό. Σε αυτή την πολύ λεπτή γραμμή δεν ισορροπεί πάντοτε με επιτυχία ο κ. Αναστασιάδης, ιδίως όταν διατυπώνονται οι επίμονες -μέχρι παρεξηγήσεως- εκκλήσεις του προς τους Τούρκους και τους Τουρκοκύπριους ότι έχουν να κερδίσουν πολλά με την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου… Οι συνομιλίες για το Κυπριακό θα εισέλθουν σε μια πολύ κρίσιμη καμπή μετά τον Σεπτέμβριο, όταν θα έχουν ολοκληρωθεί οι προεδρικές εκλογές στην Τουρκία και θα έχει αναδειχθεί, όπως όλα δείχνουν, Πρόεδρος ο Τ. Ερντογάν. Τότε ο τούρκος ηγέτης θα είναι απελευθερωμένος και ισχυρός για “παιγνίδια” τα οποία σήμερα δεν μπορεί μόνος του να αναλάβει. Όλα αυτά εξαρτώνται φυσικά και από την τροπή των πραγμάτων στη Μ. Ανατολή.
Ο κ. Ερντογάν όμως είναι δεδομένο ότι θα επιδιώξει να κάνει το γνωστό “βήμα μπροστά” στο Κυπριακό, προκαλώντας σύγχυση σε όσους δεν γνωρίζουν το πρόβλημα -δηλώνοντας ότι είναι υπέρ της λύσης-, απαιτώντας ένα μόνο “απλό” αντάλλαγμα: Την αναστολή ή τον έλεγχο από κοινού με τους Τουρκοκύπριους της διαδικασίας των γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ.
Το πρόγραμμα εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων είναι σε πολύ κρίσιμη καμπή. Η Κύπρος θα πρέπει να περιμένει τις επόμενες γεωτρήσεις της ΕΝΙ στα οικόπεδα που βρίσκονται κοντά στον Λίβανο και κατόπιν τις γεωτρήσεις της TOTAL, που χρονικά τοποθετούνται στα μέσα του 2015, ώστε να διαπιστωθεί εάν οι ποσότητες που θα εντοπίσουν, μπορούν να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα του τερματικού σταθμού LNG στο Βασιλικό της Κύπρου.
Μόνο τότε θα μπορεί αποτελεσματικά να διαπραγματευθεί και με τις εταιρείες η Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και με τις άλλες χώρες παραγωγούς της περιοχής, όπως το Ισραήλ και ο Λίβανος, ώστε να αποσπάσει και από αυτές μέρος της παραγωγής τους και να μετατραπεί έτσι το Βασιλικό σε κρίσιμο ενεργειακό κόμβο ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου.
Το ενεργειακό παιγνίδι κάθε άλλο παρά εύκολο είναι. Ήδη η μεγαλύτερη κρατική κινέζικη εταιρεία ενέργειας CNOOC έχει δείξει έντονο ενδιαφέρον για να ενταχθεί στην κοινοπραξία που εκμεταλλεύεται το κοίτασμα της Αφροδίτης, ενώ η Λευκωσία φιλοδοξεί να αποτελέσει στην ενδιάμεση πάροδο τον “έντιμο ενδιάμεσο”, ώστε απρόσκοπτα να εφοδιάζεται η Αίγυπτος με φυσικό αέριο αρχικά από το ισραηλινό κοίτασμα Ταμάρ και αργότερα από το Λεβιάθαν… Με τον τρόπο αυτό, μέχρι τη στιγμή που θα μπορέσει η Λευκωσία να εκμεταλλευθεί το δικό της φυσικό αέριο, θα μπορεί να δημιουργήσει συνέργειες που είναι σημαντικές όχι μόνο από οικονομική σκοπιά αλλά και από γεωστρατηγική.
Σε αυτό το πλαίσιο, φυσικά, δεν θα εκλείπουν οι πιέσεις από οικονομικά συμφέροντα αλλά και από εξωτερικούς παράγοντες που θα ζητούν την υλοποίηση του γνωστού σχεδίου για διοχέτευση μέσω αγωγού προς την Τουρκία του φυσικού αερίου της περιοχής. Ένα σχέδιο το οποίο πάσχει και πολιτικά και οικονομικά (παρά το γεγονός ότι ο αγωγός είναι φθηνότερη λύση από το LNG), καθώς θα δημιουργήσει μια νέα εξάρτηση (στα πρότυπα της Ουκρανίας) από μια απρόβλεπτη χώρα όπως είναι η Τουρκία αλλά και προϋποθέτει λύση του Κυπριακού, τους όρους της οποίας όμως δεν θα υποβάλλει η Τουρκία, εφόσον θέλει να επωφεληθεί από το αέριο. Και από οικονομικής άποψης όμως είναι πολύ πιο συμφέρουσα η αναζήτηση πελατών με το πιο ευέλικτο LNG, μια και η τουρκική οικονομία δεν γνωρίζει πια τους ρυθμούς ανάπτυξης που είχε στο παρελθόν ώστε να έχει ανάγκη για περισσότερη ενέργεια, ενώ και η Ευρώπη στην περίοδο της οικονομικής κρίσης έχει μικρότερες ανάγκες, που καλύπτονται σε μεγάλο βαθμό από το πιο οικονομικό ρωσικό αέριο.
Στο περίπλοκο αυτό παιγνίδι, το φυσικό αέριο πρέπει να εμπλέκεται ως μέσο πίεσης των Τουρκοκυπρίων, πρέπει όμως και να αποσυνδέεται από τις συνομιλίες ώστε να μη ζητηθούν ανταλλάγματα επί του αερίου, το όποιο δεν έχουμε καν δει.
Στη συζήτηση για τους φυσικούς πόρους θα πρέπει ίσως να υπολογισθεί και η εκμετάλλευση των υδάτινων πόρων για σαράντα αν όχι για πενήντα χρόνια από τους Τουρκοκύπριους, όπως επίσης και η εκμετάλλευση των γόνιμων εκτάσεων στη Μόρφου και σε άλλες περιοχές. Γιατί φυσικοί πόροι δεν είναι μόνο το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο.
Κωνσταντίνος Τσάκαλος