Η ελληνο-αζερική ενεργειακή συνεργασία: Αναβολές και προσδοκίες
Το Αζερμπαϊτζάν είναι μια χώρα του Καυκάσου λίγο μικρότερη, πληθυσμιακά, από την Ελλάδα. Σε αντίθεση με τις γειτονικές χώρες Γεωργία και Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν προικίστηκε από τη φύση με πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα οποία αντλούνται, κυρίως, από τις περιοχές της Κασπίας Θάλασσας. Φυσικά, λοιπόν, οι ελληνο-αζερικές συνομιλίες εστιάσθηκαν στα ενεργειακά θέματα. Το Αζερμπαϊτζάν έχει δείξει ενδιαφέρον και έχει, καταρχάς, αποκτήσει το 70% των μετοχών του κρατικού ΔΕΣΦΑ έναντι ποσού 400 εκατομμυρίων ευρώ. Το ίδιο ενδιαφέρον για απόκτηση του ΔΕΣΦΑ είχε επιδειχθεί και από τους Ρώσους, αλλά δεν ευοδώθηκε λόγω παρασκηνιακών δυτικών αντιδράσεων. Αλλά και η συνεργασία με το Αζερμπαϊτζάν δεν έχει μέχρι στιγμής προχωρήσει, αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει εγκρίνει την αγορά. Και εδώ διαπιστώνεται το περίεργο. Από τη μια πλευρά η Επιτροπή και οι δανειστές απαιτούν από την Ελλάδα αποκρατικοποιήσεις και εύνοια όσον αφορά τις ξένες επενδύσεις και από την άλλη βάζουν εμπόδια με νομικίστικα επιχειρήματα. Η τελική, ωστόσο, απόφαση της Επιτροπής καθυστερεί επί μήνες, ενώ απομένει λίγος χρόνος από την εκπνοή της ισχύος της συμφωνίας για τον ΔΕΣΦΑ. Θα προλάβει η νέα σύνθεση της Κομισιόν να λάβει εγκαίρως αποφάσεις;
Το δεύτερο σημαντικό θέμα των συνομιλιών αφορούσε την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑΡ, ο οποίος θα μεταφέρει αζέρικο φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας, Ελλάδας και Αλβανίας.
Προβλέπεται επίσης η κατασκευή κάθετων αγωγών που από το ελληνικό έδαφος θα καταλήγουν στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Θα έχει και αυτός ο αγωγός την τύχη των άλλων δύο, όπως ο αγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και ο Νότιος Ενεργειακός Διάδρομος (IΤGΙ), που μέσω της Ελλάδας (Σταυρολιμένας Θεσπρωτίας) θα κατέληγε υποθαλασσίως στον Τάραντα της κάτω Ιταλίας; Η ελληνική κυβέρνηση, στην προσπάθειά της να δημιουργήσει ένα κλίμα αισιοδοξίας, μιλάει για τη δημιουργία 2.000 άμεσων και 10.000 έμμεσων θέσεων εργασίας, αριθμοί που φυσικά θεωρούνται υπερβολικοί. Σε κάθε περίπτωση, από τις συνομιλίες δεν προέκυψε κάτι το συγκεκριμένο ως προς την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, τόσο για την ενεργοποίηση της συμφωνίας για τον ΔΕΣΦΑ όσο και για την έναρξη των εργασιών για την κατασκευή του αγωγού ΤΑΡ. Για να επιβεβαιωθεί το γεγονός ότι οι διμερείς συνεργασίες και συμφωνίες όσον αφορά τα ενεργειακά θέματα (όταν αυτά εντάσσονται σε ευρύτερους γεωπολιτικούς σχηματισμούς) υποχωρούν μπροστά στα γενικότερα συμφέροντα.
Το μόνο συγκυριακά θετικό στοιχείο είναι ότι η κρίση της Ουκρανίας, η οποία δυσκολεύει τη ροή ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, μπορεί να ευνοήσει την επίσπευση των αποφάσεων για την υλοποίηση των ανωτέρω αγωγών και το ξεμπλοκάρισμα των αζερικών επενδύσεων στον ΔΕΣΦΑ.
Η επίσκεψη Αλίγιεφ δεν στερείτο πολιτικού και διπλωματικού ενδιαφέροντος. Αζερμπαϊτζάν και Ελλάδα βιώνουν παρόμοιες σχεδόν εθνικές καταστάσεις. Για τους Αζέρους παραμένει άλυτο το θέμα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Κάτι αντίστοιχο με την κατοχή των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο. Η ελληνική πλευρά, διά του Προέδρου της Δημοκρατίας, κρατώντας μάλλον ίσες αποστάσεις έναντι της Αρμενίας, τάχθηκε υπέρ της εξεύρεσης λύσης στο πλαίσιο της διαδικασίας του Μινσκ. Αντίστοιχα, υπήρξαν αναφορές στην ανάγκη εξεύρεσης λύσης στο Κυπριακό, με τερματισμό της τουρκικής κατοχής της Βορείου Κύπρου. Ενδιαφέρον για την ελληνική πλευρά είναι ότι ο Πρόεδρος κ. Αλίγιεφ, ευφυής και ρεαλιστής ηγέτης, κατόρθωσε να διατηρήσει τις δέουσες ισορροπίες στην περιοχή αναπτύσσοντας καλές σχέσεις με τη Ρωσία, έχοντας παράλληλα εξισορροπήσει τις σχέσεις με την Άγκυρα, η οποία διακατέχονταν από ένα σύνδρομο προστάτιδας δύναμης απέναντι στο Αζερμπαϊτζάν. Ο Αλίγιεφ δεν ακολούθησε την πολιτική των προκατόχων του για ιδιαίτερες σχέσεις με την Άγκυρα, παρά το γεγονός ότι οι Αζέροι είναι τουρκογενής λαός. Είναι θετικό ότι εκτός της ενεργειακής συνεργασίας, για την οποία υπάρχουν πολλές προσδοκίες αλλά και αναβολές που οφείλονται σε εξωτερικούς παράγοντες, υπεγράφησαν και τρία μνημόνια συνεργασίας στον αγροτικό τομέα, σε θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε ζητήματα νεότητας.