Διαχέεται ο συριακός εμφύλιος στο Ιράκ

Έχει ιδιαίτερη στρατηγική σημασία και λόγω της εγγύτητάς της στα πετρελαϊκά αποθέματα του Κιρκούκ, το οποίο με την ευκαιρία της αναταραχής, και για να μην καταληφθεί από το ISIS, κατέλαβαν δυνάμεις των Κούρδων του Ιράκ. Την ίδια στιγμή, απολύτως ανίκανος να υπερασπιστεί τη χώρα φαίνεται ο ιρακινός στρατός, που είχε στη Μοσούλη 25.000 άντρες, μαζί με 10.000 αστυνομικούς της ομοσπονδιακής αστυνομίας και 30.000 μέλη της τοπικής αστυνομίας. Ο αριθμός των δυνάμεων του ISIS που κατέλαβαν τη Μοσούλη κυμαίνεται, σύμφωνα με εκτιμήσεις, ανάμεσα στις 2-3.000 άντρες.

Φιλί ζωής ο εμφύλιος της Συρίας για τους τζιχαντιστές

To ISIS αποτελούσε στο παρελθόν το παρακλάδι της Αλ Κάιντα. Πριν από την αποχώρησή τους από το Ιράκ οι αμερικανικές δυνάμεις θεωρείτο ότι είχαν «καθαρίσει» τη χώρα από την Αλ Κάιντα, καθώς είχαν εκμηδενίσει τις δυνάμεις της και σκοτώσει το μεγαλύτερο κομμάτι της ηγεσίας της. Το κενό αυτό φαίνεται να κάλυψε ο Αμπού Μπακρ Ελ Μπαγκντάτι, κρατούμενος στη αμερικανική φυλακή Μπούκα στο Ιράκ ως το 2009, ο οποίος το 2010 ανέλαβε την ηγεσία της οργάνωσης. Τον Φεβρουάριο του 2014 η Αλ Κάιντα απέβαλε την ISIS από το παγκόσμιο δίκτυό της, επίσημα λόγω των εξαιρετικά άγριων και βίαιων τακτικών της (θεωρήθηκε ότι τρομάζουν κι αποξενώνουν το σουνιτικό πληθυσμό), ανεπίσημα λόγω του αγώνα εξουσίας για την ηγεσία της Αλ Κάιντα ανάμεσα στον διάδοχο του Μπιν Λάντεν, τον Αλ Ζαχίρι, και τον αρχηγό της ISIS Αμπού Μπακρ.

Είχε προηγηθεί η επέκταση της δράσης της οργάνωσης στη Συρία, η οποία αποδείχθηκε σωτήρια για την επιβίωσή της. Στο χάος του συριακού εμφυλίου η ISIS βρήκε γενναία χρηματοδότηση από διάφορους πρίγκιπες του Κόλπου που χαράζουν προσωπικές στρατηγικές, ιδιαίτερα Καταριανούς και Κουβεϊτιανούς. Την ίδια στιγμή, όπως και οι υπόλοιποι ισλαμιστές αντάρτες της Συρίας, έλαβε σημαντική υποστήριξη από την Τουρκία. Κατάφερε να αναδειχθεί ως η ισχυρότερη ομάδα που πολεμά το καθεστώς Άσαντ, στρεφόμενη πολλές φορές τόσο κατά των δυνάμεων της συριακής αντιπολίτευσης όσο και κατά των Κούρδων της Συρίας. Σήμερα ελέγχει τρία συνοριακά φυλάκια με την Τουρκία και μια εκτεταμένη περιοχή στη βορειοανατολική Συρία, περιλαμβανομένων και των πετρελαιοπηγών της Ράκα που της έδωσαν μια σημαντική πηγή εσόδων. Η επιτυχία της στο πεδίο της μάχης της δίνει ξεχωριστή θέση στο διεθνές κίνημα των τζιχαντιστών και η μελετημένη παρουσία της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την καθιστά πόλο έλξης για νέους ισλαμιστές παγκόσμια. Οι δυνάμεις της ανέρχονται σύμφωνα με εκτιμήσεις σε 5.000 μαχητές στη Συρία (εκ των οποίων 3.000 είναι Τσετσένοι και ευρωπαίοι μουσουλμάνοι) και 6.000 μαχητές στο Ιράκ.

Καίριες οι ευθύνες Ερντογάν – Νταβούτογλου

Από την Τετάρτη, όταν έγινε γνωστή η επίθεση του ISIS στο τουρκικό προξενείο στη Μοσούλη, κυκλοφορεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην Τουρκία φωτογραφία που δείχνει τον επικεφαλής της επίθεσης της ισλαμιστικής οργάνωσης στη Μοσούλη να νοσηλεύεται, μετά από τραυματισμό του στη Συρία, σε νοσοκομείο στην πόλη Χατάυ της Τουρκίας. Πλήθος είναι τα δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου τα τελευταία δύο χρόνια ότι η Τουρκία υποστήριξε με κάθε τρόπο τους ισλαμιστές αντάρτες, λειτουργώντας ως δίαυλος για τη βοήθεια σε χρήματα και εξοπλισμό από τον Κόλπο, επιτρέποντάς τους να περνούν στο έδαφός της όποτε το επιθυμούσαν και παρέχοντάς τους στέγη, υγειονομική περίθαλψη και μεταφορά στις επαρχίες της που συνορεύουν με τη Συρία. Το καθεστώς Ερντογάν υποστήριζε και χρησιμοποιούσε τους τζιχαντιστές όχι μόνο για την πτώση του Άσαντ, αλλά και ενάντια στους κούρδους αντάρτες της Συρίας (YPG) που έχουν στενούς δεσμούς με το ΡΚΚ του Οτσαλάν, στις περιοχές των οποίων το ISIS προέβη σε πρωτοφανείς φρικαλεότητες.

Επιπλέον, τη στιγμή που η τουρκική κυβέρνηση ενίσχυε τους ισλαμιστές στη Συρία προκειμένου, μεταξύ άλλων, να αποτρέψει τη δημιουργία κουρδικού αυτόνομου κράτους στη μετά Άσαντ εποχή, υποστήριζε με κάθε τρόπο την αυτόνομη κουρδική περιοχή του Ιράκ (η ηγεσία της οποίας είναι στα μαχαίρια με το ΡΚΚ), στην κόντρα της με την κυβέρνηση της Βαγδάτης, αποδυναμώνοντας ακόμη περαιτέρω την εύθραυστη ιρακινή κεντρική διοίκηση.

Μετά την πλήρη αποτυχία της τουρκικής πολιτικής στη Συρία, όμως, η Άγκυρα εναρμονίζει όλο και περισσότερο τις κινήσεις της με την πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό χαρακτήρισε επίσημα ως τρομοκρατική οργάνωση στις 3 Ιουνίου την Αλ Νούσρα, το παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Συρία, με το οποίο οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες είχαν εξαιρετικά στενή σχέση. Να σημειωθεί ότι η Τουρκία χαρακτήρισε το ISIS τρομοκρατική οργάνωση μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο. Υπάρχει λοιπόν η εκτίμηση ότι η επίθεση στο τουρκικό προξενείο στη Μοσούλη και η αιχμαλωσία 80 τούρκων ομήρων αποτελεί προειδοποίηση στην τουρκική κυβέρνηση, ιδιαίτερα εν όψει των αεροπορικών επιθέσεων που φαίνεται να προετοιμάζουν οι Αμερικανοί εναντίον του ISIS, όπου η χρησιμοποίηση της βάσης του Ιντσιρλίκ θα είναι απαραίτητη.

Στο εσωτερικό πεδίο δεν είναι σίγουρο αν η υπόθεση των ομήρων θα κοστίσει ή θα λειτουργήσει υπέρ του πρωθυπουργού Ερντογάν εν όψει της φημολογούμενης υποψηφιότητάς του για τις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου. Η επιτυχής, αναίμακτη λύση της θα του δώσει πόντους με βεβαιότητα, αλλά αν η εξέλιξη δεν είναι ομαλή, τα φώτα της δημοσιότητας θα κερδίσουν οι λάθος χειρισμοί που οδήγησαν στην αιχμαλωσία του τούρκου πρόξενου, διπλωματών, παιδιών, δυνάμεων ασφαλείας και οδηγών φορτηγών και οι επικίνδυνες σχέσεις με τους ισλαμιστές.

Μοιραία και διχαστική η στρατηγική της ιρακινής ηγεσίας

Καθώς γίνεται όλο και πιο φανερό ότι οι άνδρες της ISIS έχουν την υποστήριξη πρώην στελεχών του καθεστώτος Σαντάμ και μέρους της σουνιτικής τοπικής ηγεσίας, πληθαίνουν οι φωνές που κατηγορούν τον σιίτη ιρακινό πρωθυπουργό Αλ Μαλίκι, που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και το γειτονικό Ιράν, για διχαστική πολιτική που οδήγησε τη χώρα στα βράχια. Από την αποχώρηση των Αμερικανών και μετά υποστηρίζεται ότι τη διοίκηση της χώρας και τη στελέχωση των δυνάμεων ασφαλείας και του στρατού κατέλαβαν ιρακινοί σιίτες, κάνοντας το σουνιτικό πληθυσμό της χώρας να νιώθει υπό κατοχή.

Η ομόδοξη, σιιτική Τεχεράνη έχει ήδη προσφέρει τη βοήθειά της στην ιρακινή κυβέρνηση και υπάρχουν αναφορές ότι η γενέτειρα του Σαντάμ Χουσείν, Τικρίτ, απελευθερώθηκε από το ISIS με τη βοήθεια του ιρανικού στρατού. Μια τέτοια κίνηση όμως έχει τον κίνδυνο να εντείνει τον διχασμό της χώρας σε θρησκευτικές γραμμές και να οδηγήσει μαθηματικά στον εμφύλιο. Από την άλλη, εξίσου πιθανό είναι να δούμε ιρανούς και αμερικανούς να πολεμούν μαζί κατά των τζιχαντιστών.

Σε όποια στρατηγική κατά του ISIS σχεδιαστεί καίρια θα είναι η συνεισφορά των Κούρδων, που είναι οι μόνοι που έχουν ικανές στρατιωτικές δυνάμεις να αντιμετωπίσουν τους ισλαμιστές σε Συρία και Ιράκ, που θα οδηγήσει, αναγκαστικά, στο ξεπέρασμα, έστω και πρόσκαιρα, της διχόνοιας ανάμεσα στους Κούρδους της Συρίας και του Ιράκ.