Μια συνάντηση χωρίς σύμβολα και σημαίες

Αν και μέχρι τη στιγμή που γράφονται οι γραμμές αυτές η επίσκεψη δεν έχει ολοκληρωθεί, τούτο δεν μας εμποδίζει να παραθέσουμε ορισμένες σκέψεις για τη σημασία και τις συνέπειες του σημαντικού αυτού γεγονότος.

Ο κ. Μπάιντεν, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του και από μία μεγάλη αντιπροσωπεία από 400 άτομα –τα περισσότερα των οποίων ήταν επιφορτισμένα με την ασφάλειά του– έφθασαν στο αεροδρόμιο Λάρνακας με το αεροσκάφος Air Force Two.

Σύμφωνα με τις πρώτες του δηλώσεις, απέρριψε τις φήμες ότι η άφιξή του στην Κύπρο συνδέεται με την προσπάθεια επιβολής λύσης στο Κυπριακό και ετόνισε ότι σκοπός της επίσκεψης είναι να βοηθήσει στην εξεύρεση λύσης.

Σημαντική όμως ήταν η δήλωση του κ. Μπάιντεν που ικανοποίησε την κυπριακή πλευρά. Είπε, άμα τη αφίξει του στο αεροδρόμιο, ότι οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν μόνο μια νόμιμη κυβέρνηση στην Κύπρο, προσθέτοντας ότι η επίσκεψή του στο νησί δεν θα αλλάξει αυτή τη θέση που αποτελεί και προσωπική του θέση και συγχρόνως θέση όλης της διεθνούς κοινότητας, με την εξαίρεση μιας χώρας. Προφανώς η δήλωση αυτή απευθυνόταν κυρίως στην κυπριακή πλευρά, προκειμένου να εξισορροπιστούν οι εντυπώσεις που προκάλεσε η απόφαση της Ουάσινγκτον να πραγματοποιηθεί ξεχωριστή συνάντηση στα Κατεχόμενα του κ. Μπάιντεν με τον ηγέτη του ψευδοκράτους.

Η στιγμή της πραγματοποίησης της επίσκεψης Μπάιντεν δεν είναι τυχαία. Το Κυπριακό έχει εισέλθει σε κρίσιμη φάση, γεγονός που πιστοποιείται από αυτήν την επίσκεψη του αμερικανού επισήμου στο νησί. Αποτελεί δε συνέχεια της προηγηθείσης, τον Φεβρουάριο, επίσκεψης της κυρίας Βικτώρια Νούλαντ, βοηθού υφυπουργού Εξωτερικών, που έδωσε και το στίγμα του ενδιαφέροντος της Ουάσινγκτον για το Κυπριακό.

Το θέμα των υδρογονανθράκων της Κύπρου, του Ισραήλ αλλά και το όλο «ενεργειακό ενδιαφέρον» που παρουσιάζει η Ελλάδα και η Αίγυπτος, λόγω της ύπαρξης υδρογονανθράκων, δημιουργεί για τις ΗΠΑ πρόσθετο λόγο εμπλοκής τους. Προφανώς αυτό που ενδιαφέρει και επιδιώκει η Ουάσινγκτον είναι να εδραιώσει την προοπτική μιας σύμπραξης των χωρών που διαθέτουν κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην περιοχή. Η Ουάσινγκτον πιστεύει ότι το φυσικό αέριο αποτελεί κατάλληλο μέσο – εργαλείο που θα μπορούσε να επιλύσει προβλήματα που παρουσιάζουν περιφερειακή διάσταση, όπως το Κυπριακό. Επιπλέον, μια άλλη σημαντική πτυχή της ενεργειακής διάστασης συνδέεται με το προφανές ενδιαφέρον της αμερικανικής πλευράς για την εμπλοκή αμερικανικών εταιρειών στο θέμα της εξόρυξης των υδρογονανθράκων. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι ο κ. Μπάιντεν συνοδευόταν από τον κ. Χοκστάιν, βοηθό υφυπουργό Εξωτερικών, υπεύθυνο για τον τομέα της ενεργειακής διπλωματίας.

Η ουκρανική κρίση, εξάλλου, και οι εξ αυτής προκαλούμενες συνέπειες για την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ αποτελεί επιπρόσθετο λόγο επίδειξης αμερικανικού ενδιαφέροντος. Επιπλέον η Ουάσινγκτον επιθυμεί την συμπαράταξη της Κύπρου με τους λοιπούς ευρωατλαντικούς εταίρους στο θέμα της ουκρανικής κρίσης και ακόμη στο ευαίσθητο θέμα της επιβολής κυρώσεων κατά της Μόσχας.

Όσον αφορά αυτό καθεαυτό το Κυπριακό, η πρόκληση για την αμερικανική διπλωματία είναι μεγάλη, αν και το εγχείρημα είναι ιδιαίτερα λεπτό και δύσκολο. Κάθε πλευρά επιδιώκει να κατοχυρώσει τις θέσεις της, αποσπώντας στο μέτρο του δυνατού την αμερικανική υποστήριξη. Τούτο γνωρίζει καλώς η Ουάσινγκτον και αυτό της αυξάνει την διαπραγματευτική της πεποίθηση και ισχύ.

Ο κ. Μπάιντεν συναντήθηκε με τον κύπριο Πρόεδρο κ. Αναστασιάδη αμέσως μετά την άφιξή του στην προεδρική κατοικία, γεγονός που συγκρατήθηκε ιδιαίτερα λόγω μη σχετικής πρόβλεψης της επίσκεψης στο αρχικό πρόγραμμα της ημέρας άφιξης.

Αυτό όμως που πρέπει να συγκρατηθεί ιδιαίτερα είναι το γεγονός της συνάντησης την επομένη του αμερικανού επισήμου με τον επονομαζόμενο «πρόεδρο» του ψευδοκράτους, τουρκοκύπριο ηγέτη κ. Έρογλου.

Η συνάντηση αυτή, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε αντιδράσεις.

Όπως αναμενόταν, η τουρκική πλευρά επέμεινε η συνάντηση αυτή να γίνει με ισότιμους όρους εθιμοτυπίας, με τη μετάβαση δηλαδή του κ. Μπάιντεν στο «προεδρικό» μέγαρο, στο επίσημο γραφείο του τουρκοκύπριου ηγέτη. Η κυπριακή πλευρά βέβαια ήταν αντίθετη και θα ήταν ιδιαίτερα ικανοποιημένη αν τελικά απεφεύγετο η συνάντηση με τον τουρκοκύπριο ηγέτη στα Κατεχόμενα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η συνάντηση «παιζόταν» μέχρι τελευταία στιγμή. Η αμερικανική πλευρά φαίνεται ότι διεμήνυσε στην τουρκοκυπριακή ότι σε περίπτωση που η τελευταία επιχειρούσε να διαχειριστεί επικοινωνιακά τη συνάντηση, προβάλλοντας τα σύμβολα και τις σημαίες του ψευδοκράτους, ο αμερικανός αντιπρόεδρος θα ματαίωνε τη συνάντηση.

Η συνάντηση τελικά πραγματοποιήθηκε στην οικία του κ. Έρογλου στην κατεχόμενη Λευκωσία χωρίς την ύπαρξη συμβόλων και σημαιών. Διήρκεσε συνολικά περί τη μία ώρα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κ. Μπάιντεν δεν εισήλθε από τη συνηθισμένη πύλη, αποφεύγοντας να διέλθει κάτω από τη σημαία του ψευδοκράτους. Μόλις δε έφτασε στην πόρτα της κατοικίας Έρογλου αναγκάσθηκε να αναμείνει 1-2 λεπτά μέσα στο αυτοκίνητό του –στο οποίο σημειωτέον δεν υπήρχε η αμερικανική σημαία, για να μην δοθεί η εντύπωση της επίσημης παρουσίας του– μέχρι να εμφανιστεί ο συνομιλητής του για να τον υποδεχτεί. Αποφεύχθηκαν συγχρόνως φωτογραφίες και δηλώσεις προς τον Τύπο.

Με αυτόν τον τρόπο η αμερικανική πλευρά θεώρησε ότι έσωσε τα προσχήματα, αφού τυχόν διαφορετική και με «επίσημο» τόνο συνάντηση θα εκλαμβανόταν σαν μια επιπλέον χειρονομία νομιμοποίησης του κατοχικού ηγέτη.

Ήταν όμως τούτο αρκετό να αντισταθμίσει τις εντυπώσεις που ασφαλώς προκάλεσε η συνάντησή του με τον «πρόεδρο» της αποσχιστικής οντότητας; Μήπως έτσι εμπεδώνεται, σε διεθνή κλίμακα, η εντύπωση περί ύπαρξης δύο «ισοδυνάμων» οντοτήτων στην Κύπρο;

Η συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή και η παράνομη ανακήρυξη του ψευδοκράτους είχαν ως συνέπεια τη διεθνή απομόνωση των Τουρκοκυπρίων. Η συνάντηση, όμως, του τουρκοκύπριου ηγέτη με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, την οποία ασφαλώς θα προβάλει ανάλογα η τουρκική πλευρά, είναι εύλογο ότι δεν θα περάσει απαρατήρητη από την διεθνή κοινότητα. Η τελευταία, μοιραία θα ενδώσει, με την κατάλληλη ώθηση της Άγκυρας, στους σχετικούς συνειρμούς και συναγωγή συμπερασμάτων περί «ισοτιμίας» του κυπριακού κράτους με το αποσχιστικό απολίθωμα. Κι έτσι υπάρχει ο κίνδυνος να δοθεί η εντύπωση ότι επιχειρείται αναβάθμιση της παράνομης αποσχιστικής οντότητας. Για τον λόγο αυτό προφανώς και ο αμερικανός αντιπρόεδρος προέβη στις προαναφερθείσες δηλώσεις στο αεροδρόμιο περί αναγνώρισης μιας μόνο νόμιμης κυβέρνησης στην Κύπρο, χειρονομία που εξετίμησε ιδιαίτερα ο κύπριος πρόεδρος κ. Αναστασιάδης την οποία μάλιστα και εχαιρέτισε κατά τη διάρκεια του επίσημου προς τιμήν του κ. Μπάιντεν γεύματος.

Οι σχετικές αποφάσεις των ΗΕ είναι σαφείς. Είναι καλό να μην τις ξεχνάμε.

Οι αποφάσεις 541/1983 και 550 /1984 του Συμβουλίου

Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών καταδίκασαν τη μονομερή ανακήρυξη από την τουρκική πλευρά τον Νοέμβριο 1983 των κατεχομένων εδαφών της Κύπρου ως «ανεξάρτητου κράτους» καθώς και όλες τις αποσχιστικές ενέργειες τις οποίες χαρακτήρισαν παράνομες και άκυρες. Το ψευδοκράτος μέχρι σήμερα αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία. Όλα δε τα κράτη εκλήθησαν να μην το αναγνωρίσουν, ενώ παράλληλα εζητείτο η άμεση απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων.

Δυστυχώς όμως η διεθνής κοινότης έχει βραχεία μνήμη.