Η επίσκεψη Μπάιντεν στην Κύπρο

Στη μακρά προσφώνησή του προς τον Κύπριο υπουργό Εξωτερικών Γιαννάκη Κασουλίδη, που τον υποδέχθηκε, ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος δήλωσε απερίφραστα ότι οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν ένα μόνο κράτος στην Κύπρο, την Κυπριακή Δημοκρατία, αυτήν που αναγνωρίζει και όλος ο κόσμος, πλην μιας χώρας (υπονοώντας την Τουρκία). Οριοθέτησε επίσης τους σκοπούς της επισκέψεώς του, συνδέοντάς την με το Κυπριακό, την ενέργεια σε συνδυασμό με τον ρόλο της Κύπρου, στην περιοχή και την κρίση στην Ουκρανία.

Σε ό,τι αφορά το πρώτο, διευκρίνισε ότι δεν μεταφέρει οποιοδήποτε σχέδιο και ότι η λύση του Κυπριακού πρέπει να προέλθει από τους ίδιους τους Κυπρίους. Σε ό,τι αφορά την ενέργεια, ήξερε τον ρόλο της Κύπρου για την ενεργειακή συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο. Προφανώς, η ενεργειακή αυτή συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο συνδέεται στη σκέψη του Αμερικανού Αντιπροέδρου και της Αμερικανικής πολιτικής με τον εναλλακτικό ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης.

Με την ίδια ευκαιρία, ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος εξήρε τον ρόλο της Κύπρου στην εξαγωγή από τη Συρία και καταστροφή των Συριακών χημικών όπλων και αναγόρευσε την Κύπρο σε στρατηγικό εταίρο των ΗΠΑ για την ειρήνη, τη συνεργασία και την ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο.

Παραλλήλως διευκρινίσθηκαν οι λεπτομέρειες τις σχεδιαζόμενης συναντήσεως του Αμερικανού Αντιπροέδρου στα κατεχόμενα με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη. Για το θέμα αυτό έγιναν, πριν την άφιξη του Αμερικανού Αντιπροέδρου, έντονες παραστάσεις και πιέσεις από την Ελληνική ομογένεια. Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις που έγιναν, η συνάντηση με τον Ντερβίς Έρογλου θα γίνει σε ιδιωτική κατοικία και όχι στο δήθεν «Προεδρικό». Δεν θα υπάρχει οποιοδήποτε σύμβολο του ψευδοκράτους και αυτό θα ελεγχθεί από πριν από Αμερικανούς διπλωμάτες. Ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος προειδοποίησε ότι εάν επιχειρηθεί οποιαδήποτε παραβίαση των όρων αυτών, η συνάντηση θα ακυρωθεί.

Ειδικότερα για το Κυπριακό, είχε συνδεθεί η επίσκεψη του Αμερικανού Αντιπροέδρου με το θέμα της Αμμοχώστου, στο πλαίσιο των αποκαλουμένων Μέτρων Οικοδομήσεων Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Ενώπιον της αρνήσεως της Τουρκικής πλευράς, να εντάξει στα ΜΟΕ την επιστροφή στους κατοίκους της της περίκλειστης πόλεως της Αμμοχώστου, είχε προβληθεί το σενάριο να εξαγγελθεί κατά την επίσκεψη Μπάιντεν η χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ των μελετών για την ανοικοδόμηση της Αμμοχώστου. Φαίνεται ότι και το υποκατάστατο αυτό δεν γίνεται αποδεκτό από την Τουρκική πλευρά. Η τελευταία ζητά, ως «ισοδύναμο» αντάλλαγμα, το «απευθείας εμπόριο» του ψευδοκράτους με την Ευρωπαϊκή Ένωση, με το άνοιγμα του λιμένος της Αμμοχώστου αλλά και του αεροδρομίου της Τύμπου.

Πριν την έναρξη του συμφωνημένου προγράμματος, ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος είχε αιφνιδίως συνάντηση με τον Κύπριο Πρόεδρο στην ιδιωτική του κατοικία. Η εκτός προγράμματος συνάντηση αυτή έγινε ως εκδήλωση στενής προσωπικής σχέσεως, ή ζητήθηκε παρασκηνιακά από την Τουρκική πλευρά, για να σωθούν τα προσχήματα της συναντήσεως με τον Έρογλου στην ιδιωτική του κατοικία; Για ν’ αντισταθμισθούν δηλαδή οι εντυπώσεις και να δοθεί άλλοθι στον Έρογλου; Όσο και αν φαίνεται απίθανο και σουρεαλιστικό, δεν αποκλείεται. Η Τουρκική πλευρά δεν θέλει, προφανώς, να παραιτηθεί από την «ισότιμη» μεταχείριση που διεκδικεί, αλλά δεν θέλει επίσης να ακυρωθεί η μετάβαση του Αμερικανού Αντιπροέδρου στα κατεχόμενα και η συνάντησή του με τον Έρογλου.

Οι διπλωματικές αυτές ζυγοσταθμίσεις και αμφισημίες δείχνουν την προσπάθεια του Αμερικανού παράγοντα να παρουσιασθεί ως «έντιμος διαμεσολαβητής» και να διατηρήσει την εμπιστοσύνη και των δύο πλευρών στην παρέμβαση που επιχειρεί στο Κυπριακό.

Είναι μια υπενθύμιση στην Ελληνική πλευρά ότι δεν πρέπει να αυταπατάται και να επισπεύδει προς κατευθύνσεις που είναι αυτοκαταστροφικές. Προφανώς, η υπερατλαντική δύναμη δεν επωμίζεται η ίδια την ευθύνη μιας «λύσεως», η οποία πρέπει να φαίνεται ότι προέρχεται από τους ίδιους τους Κυπρίους. Η ίδια όμως η Ελληνική πλευρά έσπευσε να αποδεχθεί το κοινό ανακοινωθέν Αναστασιάδη – Έρογλου, παρουσιάζοντας μάλιστα το περιεχόμενό του ως δική της περίπου πρόταση.

Η Αμερικανική πλευρά δεν θέλει, ασφαλώς, δύο χωριστά κράτη στην Κύπρο. Θέλει ένα κράτος, όπως και η Ευρώπη. Τι θα είναι όμως το κράτος αυτό και πώς θα ασκείται σ’ αυτό η κυριαρχία και η εξουσία; Αυτό είναι το κρίσιμο ερώτημα και οι απαντήσεις που δίνονται σ’ αυτό από τις παραμέτρους που έγιναν κατ’ αρχήν δεκτές στο κοινό ανακοινωθέν, προκαλούν μεγάλη ανησυχία.

Η επίσκεψη Μπάιντεν έφερε με έντονο τρόπο στο προσκήνιο το νέο μεγάλο όπλο της Κύπρου, το φυσικό αέριο και τη γεωστρατηγική αναβάθμιση της Κύπρου που επιφέρει. Η Κύπρος μπορεί να γίνει, πράγματι, ο συνδετικός κρίκος για την ενεργειακή συνεργασία μεταξύ Ισραήλ και Αραβικών κρατών, ειδικότερα της Αιγύπτου και του Λιβάνου. Υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα διαφυλαχθεί η Κυπριακή Δημοκρατία και δεν θα αντικατασταθεί από μια τερατώδη «λύση» υπό τον ευφημισμό της «διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας», που θα την καθιστούσε όμηρο και ενεργούμενο της Άγκυρας.

Ποια είναι η θέση και ο ρόλος που επιφυλάσσει για την Τουρκία η Αμερικανική πολιτική στην ενεργειακή συνεργασία της Ανατολικής Μεσογείου; Το ερώτημα αυτό συζητείται πίσω από κλειστές πόρτες και σε συνδυασμό με τη «λύση» του Κυπριακού. Είναι ένα ερώτημα που συνδέεται επίσης με τη γεωπολιτική των ΗΠΑ, όπως διαμορφώνεται στην περιοχή με την κρίση στην Ουκρανία, αλλά και με την Αμερικανική υποστήριξη στην Ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας.

Η Ελληνική πλευρά πρέπει γι’ αυτό να είναι ιδιαίτερα προσεκτική. Να συνειδητοποιήσει τη νέα γεωστρατηγική σημασία που προσδίδει στην Κύπρο το φυσικό της αέριο. Να μην επισπεύδει για αυτοκαταστροφική δήθεν «λύση», που θ’ αφαιρούσε από τα χέρια του Κυπριακού Ελληνισμού το όπλο του φυσικού αερίου και θα κατέλυε την Κυπριακή Δημοκρατία.