ΚΥΠΡΟΣ: Αμερικανική παρέμβαση κορυφής
Η επίσκεψη Μπάιντεν και η σχεδιαζόμενη, όπως όλα δείχνουν, επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Τ. Κέρι στην Κύπρο έρχονται μετά την παταγώδη αποτυχία της προσωπικής διαμεσολάβησης του Μ. Ομπάμα και του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών στο Μεσανατολικό, καθώς θεωρούν ότι το Κυπριακό αποτελεί το άλλο μεγάλο εμπόδιο για την υλοποίηση μιας μακρόπνοης και προ πολλού σχεδιασμένης στρατηγικής συμμαχιών στην περιοχή.
Η επίσκεψη Μπάιντεν στην Κύπρο, παρά το γεγονός ότι ο αμερικανός αντιπρόεδρος και ως γερουσιαστής υπήρξε παλιός φίλος του ελληνικού και κυπριακού λόμπι στις ΗΠΑ, κάθε άλλο παρά αναμένεται να επηρεάσει θετικά το ήδη δύσκολο περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί στη διαπραγμάτευση. Ειδικά μάλιστα μετά την κρίσιμης σημασίας απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που επιδίκασε στους Ελληνοκύπριους την καταβολή αποζημίωσης από την Τουρκία 90 εκατομμυρίων ευρώ, έχουν δημιουργηθεί νέα δεδομένα στο σημαντικότατο κεφάλαιο, το περιουσιακό, τα οποία δεν μπορεί να παραβλέψει η κυπριακή κυβέρνηση.
Σε ό,τι αφορά πάντως την επίσκεψη Μπάιντεν, υπάρχει η προσδοκία ότι οι Αμερικανοί, που φαίνεται να έχουν πεισθεί ότι το θέμα της Αμμοχώστου και η επιστροφή της ως Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την πρόοδο στις συνομιλίες, θα παρουσιάσουν συγκεκριμένο σχέδιο ανοικοδόμησης της κλειστής για σαράντα χρόνια πόλης, το οποίο μάλιστα θα χρηματοδοτήσουν, σε ό,τι αφορά τις τεχνικές μελέτες, οι ίδιοι.
Όλα αυτά βεβαίως σκοντάφτουν σε ένα σημαντικό, μεγάλο εμπόδιο: Την απολυτή άρνηση των Τουρκοκυπρίων να δεχθούν την οποιαδήποτε συζήτηση για την Αμμόχωστο πριν από τη λύση, καθώς θεωρούν ότι θα χάσουν ένα ισχυρότατο διαπραγματευτικό χαρτί.
Χωρίς να υποτιμάται με κανέναν τρόπο η υπόθεση της Αμμοχώστου, επισημαίνεται, από πολλές πλευρές στην Κύπρο, ο κίνδυνος η απλή και μόνο υποστήριξη που θεωρητικά θα προσφερθεί από τις ΗΠΑ στο θέμα της επιστροφής της Αμμοχώστου, να οδηγήσει στην απαίτηση για σημαντικότατες παραχωρήσεις στη διαπραγματευτική διαδικασία, οι οποίες θα έχουν μάλιστα πραγματικό και όχι θεωρητικό περιεχόμενο.
Εάν μάλιστα, όπως θεωρείται πιθανόν, ο κ. Μπάιντεν εγείρει με οποιονδήποτε τρόπο ζήτημα συνεκμετάλλευσης ή συνεργασίας της Κύπρου με την Τουρκία στο θέμα της ενέργειας, τότε ουσιαστικά θα τορπιλίσει, έστω και χωρίς να το επιδιώκει, τη διαδικασία των συνομιλιών.
Ο κ. Αναστασιάδης αν και με κάθε ευκαιρία δηλώνει ότι το αέριο είναι κίνητρο για τη λύση και ότι ο ίδιος θα επιθυμούσε να συνεργαστεί με την Τουρκία μετά τη λύση του Κυπριακού, γνωρίζει ότι δεν υπάρχει καμία νομιμοποίηση για την εισαγωγή του θέματος των υδρογονανθράκων στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων.
Ο κ. Μπάιντεν θα μείνει στη Λεμεσό καθώς στη Λευκωσία θα πραγματοποιείται ποδοσφαιρικό ντέρμπι και το γεγονός ότι η λέσχη φιλάθλων του ΑΠΟΕΛ βρίσκεται δίπλα στο ξενοδοχείο «Χίλτον» καθιστούσε απαγορευτική τη διαμονή του στη Λευκωσία.
Ακόμη δεν έχει διευκρινίσει ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα: Το πού θα γίνει η συνάντηση του αμερικανού αντιπροέδρου με τον τουρκοκύπριο ηγέτη Ν. Έρογλου, καθώς καταβάλλονται παρασκηνιακές προσπάθειες, από τουρκικής πλευράς, η συνάντηση να γίνει στα Κατεχόμενα και μάλιστα στο λεγόμενο «προεδρικό μέγαρο», κάτι που θα αποτελούσε σοβαρή αρνητική εξέλιξη, μια και θα έδινε λάθος μηνύματα στην τουρκοκυπριακή πλευρά.
Σε ό,τι αφορά πάντως την απόφαση του ΕΔΑΔ, αποτελεί κομβικό πλέον σημείο για την ίδια την ευρωπαϊκή πολιτική της Άγκυρας, αλλά ανεβάζει όμως και τον πήχη στις συνομιλίες για το περιουσιακό.
Η τουρκική πλευρά επιχειρεί να επιβάλει το αδιανόητο: Να διαμορφωθεί το πλαίσιο λύσης του περιουσιακού με τρόπο τέτοιο ώστε να προκαθορίζει το εδαφικό. Και μάλιστα έτσι που οι Ελληνοκύπριοι να κληθούν να πληρώσουν διπλά για τις περιουσίες που θα ανταλλαγούν με Τουρκοκύπριους και εποίκους. Το όλο πλαίσιο συζήτησης που προτείνουν οι Τουρκοκύπριοι για το περιουσιακό, οι ιδέες των Τουρκοκυπρίων για τις αρμοδιότητες της «ομόσπονδης» κυβέρνησης και η επιμονή στις συγκλίσεις που είχαν επιτευχθεί επί Χριστόφια θα είχαν οδηγήσει ήδη σε αδιέξοδο εάν δεν ήταν Πρόεδρος ο Ν. Αναστασιάδης, που θέλει με κάθε τρόπο να κρατήσει, έστω και με δυσανάλογο κόστος, τη διαδικασία ζωντανή. Και αυτό είναι κάτι που έχουν μυριστεί και οι Τούρκοι και οι Αμερικανοί.
Σε ό,τι αφορά τους παλικαρισμούς του κ. Νταβούτογλου ότι η Τουρκία δεν θα συμμορφωθεί με την απόφαση του ΕΔΑΔ και ότι η απόφαση δεν είναι δεσμευτική γιατί αφορά κράτος το οποίο δεν αναγνωρίζει, ήδη κορυφαίοι νομικοί της Τουρκίας ξεκαθάρισαν ότι η εφαρμογή της απόφασης είναι υποχρεωτική και η μη εφαρμογή της θα έχει σημαντικές πολιτικές αλλά και οικονομικές επιπτώσεις για την Άγκυρα.
Εξάλλου, ακόμη και οι πιο σθεναροί υποστηρικτές της Τουρκίας στην Ευρώπη δεν μπορούν να παραβλέψουν τον προσβλητικό τρόπο με τον οποίο η Τουρκία αντιμετωπίζει έναν κορυφαίο ευρωπαϊκό θεσμό όπως είναι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων…
Κωνσταντίνος Τσάκαλος