Ο Μπερκίν, η φραντζόλα και οι τουρκικές εκλογές

Ο Μπερκίν χτυπήθηκε το περασμένο καλοκαίρι από τα ΜΑΤ, στο πάρκο Γκεζί, κατά τη διάρκεια των γνωστών εκεί διαδηλώσεων. Το μόνο του σφάλμα ήταν ότι την αποφράδα εκείνη Κυριακή είχε βγει από το σπίτι του να αγοράσει μια φραντζόλα ψωμί από τον φούρνο της γειτονιάς του.

Γιʼ αυτό και η φραντζόλα έγινε το σύνθημα των επινοητικών διαδηλωτών.

Λίγους μήνες πριν διαδήλωναν κρατώντας κουτιά παπουτσιών γεμάτα με ψεύτικα χάρτινα λεφτά. Υπενθύμιζαν με τον τρόπο αυτό τα μεγάλα ποσά που βρέθηκαν στο σπίτι τραπεζίτη που εμπλέκεται στα μεγάλα σκάνδαλα που καταγγέλθηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο. Και που περιελάμβαναν και γόνους υψηλών κυβερνητικών στελεχών…

Η κηδεία του αγοριού έδωσε ευκαιρία στους αντιπάλους του κ. Ερντογάν να διοργανώσουν μια αντικυβερνητική διαδήλωση στην οποία κυριάρχησαν συνθήματα κατά της κυβέρνησης.

Ο μικρός Μπερκίν ήταν Αλεβίτης. Μια παράμετρος που μπορεί να αποτελέσει μια πρόσθετη σπίθα στο ήδη εύφλεκτο τοπίο της Τουρκίας.

Οι Αλεβίτες αποτελούν τη μεγαλύτερη θρησκευτική μειονότητα στη χώρα. Προέρχονται από τους Σιίτες, αλλά ακολουθούν διαφορετικό τρόπο λατρείας από τις άλλες σιιτικές κοινότητες σε άλλες χώρες. Το όνομά τους προέρχεται από τον Ali, εξάδελφο και γαμπρό του Προφήτη. Ο Ali θεωρείται ο πρώτος πιστός που ασπάσθηκε το Ισλάμ.

Ο ακριβής αριθμός των Αλεβιτών της Τουρκίας δεν είναι γνωστός. Οργανώσεις που πρόσκεινται σε αυτούς, τους ανεβάζουν σε 25 εκατομμύρια, δηλαδή στο 33% περίπου του συνολικού πληθυσμού.

Διαφορετικές εκτιμήσεις όμως τους τοποθετούν μεταξύ του 10-40% του πληθυσμού της χώρας.

Ο θάνατος του αθώου παιδιού συγκίνησε όλη την Τουρκία. Φόρτισε ακόμη περισσότερο την ατμόσφαιρα παραμονές των εκλογών για την τοπική αυτοδιοίκηση, που θα διεξαχθούν την ερχόμενη Κυριακή στη γείτονα.

Το εκλογικό τοπίο στην Τουρκία είναι πολύπλοκο και σύνθετο. Εκτός από τις δημοτικές εκλογές της ερχόμενης εβδομάδας, τον προσεχή Αύγουστο θα διεξαχθούν προεδρικές εκλογές. Οι προθέσεις του κ. Ερντογάν δεν είναι ξεκαθαρισμένες, αφού ακόμη δεν είναι γνωστό κατά πόσον έχουν μετριασθεί οι προεδρικές –δύσκολες πλέον– φιλοδοξίες του. Τον Ιούνιο, εξάλλου, του 2015, θα διεξαχθούν και βουλευτικές εκλογές, ασφαλές πρόκριμα των οποίων θα αποτελέσουν τα αποτελέσματα των δύο προαναφερθεισών αναμετρήσεων.

Η επί μακρόν –μη αμφισβητηθείσα– πολιτική υπεροχή του κ. Ερντογάν αρχίζει πλέον να αμφισβητείται. Με τρεις διαδοχικά εκλογικές νίκες (το 2003, το 2007 και το 2011) έμοιαζε –παλαιότερα– μάλλον σίγουρος για την άνοδό του στον προεδρικό θώκο. Αποτελεί τον μακροβιότερο σε θητεία εκλεγμένο πρωθυπουργό της Τουρκίας.

Περιόρισε τον ρόλο των στρατιωτικών και κατάφερε να αποδυναμώσει τον κεμαλισμό. Προώθησε την ιδέα του ήπιου Ισλάμ και προς στιγμή, μάλιστα, συγκέντρωσε υψηλά δημοσκοπικά ποσοστά ακόμη και στον αραβικό κόσμο.

Τα πράγματα όμως άλλαξαν.

Ο ηγέτης, που εξελέγη με σύνθημα την καταπολέμηση της φτώχειας και της διαφθοράς, που προέτασσε το δικαίωμα της ελευθερίας, από κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού, βρέθηκε στο στόχαστρο έντονης κριτικής για αλαζονεία.

Και όχι μόνο.

Δεν εδίστασε, ακόμη, να φυλακίσει και δημοσιογράφους και να γίνει αδίστακτος με τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Στα πλαίσια, δε, των καταγγελθέντων γνωστών σκανδάλων, στα οποία φέρεται αναμεμειγμένος και ο γιος του, ο κ. Ερντογάν αναγκάστηκε να απολύσει τέσσερις από τους υπουργούς του.

Μετά τα τελευταία γεγονότα και τον θάνατο του Μπερκίν, δεν εξέφρασε τα συλλυπητήριά του προς την οικογένεια του εκλιπόντος, σε αντίθεση με τον Πρόεδρο Γκιουλ.

Δεν στερείται, δε, σημασίας το γεγονός ότι ο ιμάμης Gulen, σε μήνυμά του προς την οικογένεια του Μπερκίν, κατήγγειλε την «ατμόσφαιρα μίσους» που επικρατεί και την «πολωτική ρητορική», υπονοώντας, σαφώς, σε ποιους απευθύνεται. Δεν εδίστασε μάλιστα να μιλήσει ανοικτά στους «Financial Times» κατά του πρώην συνοδοιπόρου του κ. Ερντογάν, κατηγορώντας την κυβέρνησή του ότι «κρατά σε ομηρία» τη χώρα. Πρόσθεσε, μάλιστα, μεταξύ άλλων, ότι ο τούρκος πρωθυπουργός έχασε «την εμπιστοσύνη μιας μεγάλης μερίδας του τουρκικού λαού» όπως και την «ευκαιρία της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

Η κόντρα βέβαια Ερντογάν – Γκιουλέν καλά κρατεί. Σύμφωνα με τον νόμο που πέρασε από την τουρκική Βουλή, τα προπαρασκευαστικά φροντιστήρια που ανήκουν στην αδελφότητα του Γκιουλέν και που αποτέλεσαν την κορύφωση στη κρίση των σχέσεων του ιμάμη με τον τούρκο πρωθυπουργό πρέπει να κλείσουν ως την 1η Σεπτεμβρίου 2015.

Ο κ. Ερντογάν με αγωνία περιμένει τα εκλογικά αποτελέσματα της προσεχούς Κυριακής. Κυρίως στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα, όπου οι υποψήφιοι των Κεμαλιστών φαίνεται ότι πλησιάζουν τους υποψηφίους του κυβερνώντος κόμματος.

Ειδικά όσον αφορά την Κωνσταντινούπολη, ενδεχόμενη ήττα του κόμματος του κ. Ερντογάν θα προκαλέσει μεγάλους τριγμούς στο κυβερνών κόμμα, αφού είναι γνωστός ο ρόλος της Πόλης από την Βυζαντινή ακόμη Αυτοκρατορία, στον ανταγωνισμό «κέντρου – περιφέρειας». Επιπλέον, ο τούρκος πρωθυπουργός δεν ξεχνάει ποτέ ότι ως δήμαρχος της Πόλης ξεκίνησε (από τη δεκαετία του 1990) την κατάκτηση της εξουσίας. Για τον λόγο αυτό έχει επενδύσει τις ελπίδες του για μια εκεί εκλογική επικράτηση του κόμματός του, που τη θεωρεί πολύ πιθανή, σύμφωνα μάλιστα με τις σχετικές δημοσκοπήσεις.

Το μήνυμα που εκπέμπει ο θάνατος του Μπερκίν έφτασε σε όλους τους Τούρκους. Ο συμβολισμός του είναι εμφανής.

Ένα απλό σκίτσο, ένας άγγελος με μια φραντζόλα στα χέρια ήταν η εικόνα που κυριαρχούσε στα περισσότερα σκίτσα στην Τουρκία τις ημέρες αυτές.

Ο άγγελος ήταν ο Μπερκίν.

Η εικόνα αυτή δύσκολα θα εξαλειφθεί από την μνήμη των διαδηλωτών. Αλλά και από τη μνήμη των ιθυνόντων της Τουρκίας.