Κριμαία: Οι παράπλευρες απώλειες για την Τουρκία και τον Ερντογάν
Η Τουρκία, από την εποχή ακόμη του Οζάλ, πρόβαλλε ως βασικό στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής της τον παντουρανισμό και στο πλαίσιο αυτό, σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη Κεντρική Ασία λόγω της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, εμφανίστηκε να πατρονάρει τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Ήταν μια αποτελεσματική επιλογή για την επέκταση της επιρροής της, πολιτικής και οικονομικής, σε περιοχές που ύστερα από σχεδόν επτά δεκαετίες απομόνωσης και σκότους επιχειρούσαν τα πρώτα βήματά τους σε ένα νέο ρευστό και επικίνδυνο διεθνές περιβάλλον.
Η Τουρκία επένδυσε σε αυτή την επιλογή και παρά το πισωγύρισμα που υπήρξε με τον θάνατο του Οζάλ, ακόμη και το κοσμικό κεμαλικό κατεστημένο ακολούθησε τη συνταγή αυτή, η οποία τελειοποιήθηκε από τον Αχμ. Νταβούτογλου και την ισλαμική κυβέρνηση του Τ. Ερντογάν.
Όταν όμως οι επίδοξοι προστάτες των τουρανικής καταγωγής σουνιτών της Συρίας από τη μία και της Κριμαίας από την άλλη καταλήγουν να συμπεριφέρονται όπως η κυβέρνηση Ερντογάν, είναι σαφές ότι η εικόνα την οποία καλλιεργεί η Τουρκία όλα αυτά τα χρόνια έχει φθαρεί, εάν δεν έχει εντελώς συνθλιβεί.
Στην περίπτωση της Συρίας είναι γνωστό το πώς η Τουρκία, από τους λεονταρισμούς εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, βρέθηκε τελικά να ενισχύει στρατιωτικά και πολιτικά ακραίους ισλαμιστές μουτζαχεντίν, αφήνοντας εντελώς απροστάτευτους τους τουρκικής καταγωγής πολίτες της Συρίας, προκαλώντας πραγματικό χάος στα σύνορά της.
Στην Κριμαία, η Τουρκία -διακριτικά και φοβισμένα αρχικά, με αρκετά πιο θορυβώδη τρόπο λίγο αργότερα- έσπευσε να δηλώσει προστάτης των Τατάρων της Κριμαίας, οι οποίοι μάλιστα έσπευσαν να εκθέσουν την τουρκική κυβέρνηση, καθώς με απανωτές αποστολές αντιπροσωπειών τους ζήτησαν στήριξη και προστασία από την κυβέρνηση Ερντογάν.
Και τότε η Τουρκία βρέθηκε σε απόλυτη αδυναμία να προσφέρει τη βοήθεια που ζήτησαν οι Τάταροι, οι οποίοι φυσικά δεν ήταν ούτε Ουϊγούροι ούτε οι μουσουλμάνοι της Μιανμάρ, για τους οποίους ο κ. Νταβούτογλου έθετε θέμα με κάθε ευκαιρία σε διεθνείς διασκέψεις και οργανισμούς. Η Κριμαία απέχει μερικές δεκάδες χιλιόμετρα από την τουρκική ακτή της Μαύρης Θάλασσας και δεν υπάρχουν δικαιολογίες που να πείθουν για αυτή την αδυναμία της Άγκυρας να προσφέρει προστασία στις υποτιθέμενες τουρκικές μειονότητες.
Ο Β. Πούτιν έχει δείξει -ακόμη και σε εκείνους που κάποια στιγμή θεώρησαν ότι έχουν αναπτύξει προσωπική σχέση μαζί του, όπως ο Τ. Ερντογάν- ότι είναι πραγματικά αδίστακτος όταν πιστεύει ότι διακυβεύονται τα στρατηγικά συμφέροντα της Ρωσίας και τα οικονομικά συμφέροντα των ρωσικών ενεργειακών και επιχειρηματικών κολοσσών.
Αυτό έκανε και στην περίπτωση της Τουρκίας, η οποία χαμήλωσε τους τόνους, έχοντας το βλέμμα στραμμένο στο ρωσικό φυσικό αέριο που καλύπτει περισσότερο από το 50% των αναγκών της τουρκικής οικονομίας…
Εξάλλου, η εποχή των ρωσοτουρκικών πολέμων, όταν μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Ρωσικής διεξήχθησαν 17 πόλεμοι από το 1568 έως το 1917,εχει περάσει ανεπιστρεπτί και με βάση την κατάσταση στην Τουρκία, η ένταση με τη Ρωσία και τον Πρόεδρο Πούτιν είναι ίσως το τελευταίο που θα έπρεπε να επιδιώκει η τουρκική κυβέρνηση.
Όμως, η Τουρκία προχώρησε ένα βήμα παραπάνω, καθώς θεώρησε στοιχειώδη υποχρέωσή της να… καταγγείλει το τετελεσμένο της Κριμαίας ως «απαράδεκτο» και ο κ. Ερντογάν, που διανύει τη χειρότερη περίοδο της πολιτικής καριέρας του, παρασυρμένος ίσως και από την προεκλογική ρητορική, εξαπέλυσε και απειλές εναντίον της Μόσχας.
Ο τούρκος πρωθυπουργός απείλησε ότι η Τουρκία θα κλείσει τα στενά του Βοσπόρου για τα ρωσικά πλοία, εάν ασκηθεί βία εναντίον των Τατάρων και φέρεται, σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, να είπε στον ρώσο Πρόεδρο Πούτιν, σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν, ότι η «Τουρκία θέλει να διατηρηθεί η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας και η χώρα του θα σταθεί στο πλευρό του ΝΑΤΟ, οποιαδήποτε απόφαση κι αν λάβει για το θέμα της Κριμαίας».
Αλλά και στην ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ ο κ. Νταβούτογλου, με αφορμή την υπόθεση της Κριμαίας και των Τατάρων, επισημαίνει ότι η Τουρκία έχει ως προτεραιότητα την «εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, που θα πρέπει να προστατευθεί σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο…» και την εξεύρεση λύσης στη βάση της «διπλωματίας, του δικαίου και της νομιμότητας».
Με τη στάση της αυτή η κυβέρνηση Ερντογάν είναι δεδομένο ότι απέκτησε έναν ακόμη εχθρό, καθώς ο Β. Πούτιν έχει αποδείξει ότι «ούτε ξεχνά ούτε συγχωρεί».
Πλέον, η Τουρκία στη Μαύρη Θάλασσα θα έχει να αντιμετωπίσει ένα διαρκές πεδίο έντασης, όπου εκ των πραγμάτων οι δύο πιο ισχυρές χώρες, που θα βρίσκονται διαρκώς απέναντι, είναι η Ρωσία και η Τουρκία. Όσον αφορά τη Συρία, πιο δύσκολη θα είναι η συνεννόηση με τη Μόσχα που υποστηρίζει το καθεστώς Άσαντ, ενώ και σε ό,τι αφορά την ενεργειακή εξάρτησή της, η Τουρκία καθίσταται ακόμη πιο ευάλωτη λόγω της προμήθειας σημαντικών ποσοτήτων φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Όσο για το γενικότερο πλαίσιο της πολιτικής στάσης της Τουρκίας στην υπόθεση της Κριμαίας, όπως εκφράσθηκε και με την ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ, θα έπρεπε να αποτελέσει ένα σημαντικό όπλο για την Ελλάδα και την Κύπρο, καθώς ο κ. Νταβούτογλου ομιλεί και ως εκπρόσωπος μιας χώρας η οποία έχει προηγηθεί της Ρωσίας (στην περίπτωση της Κριμαίας) και μάλιστα με πολύ πιο ακραίο τρόπο στην επιβολή με στρατιωτικό τρόπο απόσχισης τμήματος κυρίαρχης χώρας, όπως είναι η Κύπρος.
Δυστυχώς, σε καμιά δημόσια παρέμβασή τους κύπριοι και έλληνες αξιωματούχοι δεν έθεσαν στις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ, που σήμερα ορθώνουν το ανάστημά τους για την Κριμαία, ότι πριν από σαράντα χρόνια έκλεισαν τα μάτια στην τουρκική εισβολή, την κατοχή και απόσχιση από την κυριαρχία της Κύπρου του βόρειου τμήματος του νησιού και την επιβολή έτσι μιας ντε φάκτο μη νομιμοποιημένης διεθνώς κατάστασης, που ως πρακτικό αποτέλεσμα, όμως, έχει την ουσιαστική αποκοπή τμήματος ενός κυριάρχου κράτους.
Κωνσταντίνος Τσάκαλος