Μια Φορά Και Έναν Καιρό

Προσπαθήσαμε με το προηγούμενο σημείωμα της στήλης να περιγράψουμε εν συντομία την προϊστορία του λεγόμενου κυπριακού προβλήματος, ενός ανύπαρκτου με όλη τη σημασία της λέξεως προβλήματος, που δημιουργήθηκε και κακοφόρμισε από τη συσσωρευμένη ανικανότητα αλλά και την αρχομανία πολλών ηγητόρων των ελληνικών κυβερνήσεων, οι οποίοι για την κατάκτηση της «καρέκλας» χρησιμοποίησαν κατ’ επανάληψη την Κύπρο σαν όχημα χάριν του εαυτούλη τους.

Συνεχίζουμε σήμερα την εξιστόρηση της πορείας της Κύπρου προς τον «Γολγοθά», για να μάθουν, έστω και ακροθιγώς, οι νεότεροι ότι το Κυπριακό δεν προέκυψε ούτε από το άφρον πραξικόπημα της χούντας ούτε από την εισβολή και την κατάληψη πέραν του 32% της νήσου από τον Αττίλα ούτε από τις διαπραγματεύσεις για μια «έντιμη και βιώσιμη λύση», με την οποία βαυκαλίζουν επί μισόν σχεδόν αιώνα τον Ελληνισμό οι κάθε λογής ριψάσπιδες ηγέτες μας, αλλά ήταν η συγκομιδή που θερίσαμε από όσα επί σειρά ετών επιπόλαια σπέρναμε. Θέλουμε παράλληλα να θυμηθούν οι παλαιότεροι που -νέα παλικάρια τότε- αγωνίζονταν εδώ κι ΕΚΕΙ, με το υψηλό τους φρόνημα, για την «Ένωση και μόνον για την Ένωση» και να μελαγχολήσουν αναλογιζόμενοι την τωρινή κατάντια.

***

Αθήνα 1955. Στην Κύπρο οι επιθέσεις της ΕΟΚΑ συνεχίζονταν με την επιτυχία που σημειώνει κάθε καλά οργανωμένο αντάρτικο. Οι Εγγλέζοι μεταχειρίζονταν όλα τα «δοκιμασμένα» μέσα για να καταστείλουν την ανταρσία, αλλά μηδέν «εις το… πηλήκιο» των επικεφαλής στρατηγών του Royal Army, που διαφέντευαν την αποικία, αντικαθιστώντας τους στην αράδα, όπως έπραττε και ο αλήστου μνήμης Μπενίτο στην Αλβανία. Και στο αδιέξοδο, η πονηρά Αλβιών επιστράτευσε το αλάνθαστο αξίωμα «διαίρει και βασίλευε», εις το οποίον από αρχαιοτάτων χρόνων είναι ιδιαίτερα ευεπίφοροι οι Έλληνες. Η Ελλάς ήταν μια εντόνως αντικομμουνιστική χώρα. Αντίθετα, στην Κύπρο το εκεί κομμουνιστικό κόμμα ΑΚΕΛ είχε αρκετά ευρεία λαϊκή βάση. Οι Εγγλέζοι προσπάθησαν να το εκμεταλλευθούν. Καλλιέργησαν ιδεολογικοπολιτικά ζιζάνια, αλλά -προς τιμήν του- το ΑΚΕΛ δεν τσίμπησε. Και τότε αποφάσισαν να αξιοποιήσουν τους Τούρκους. Στην Αθήνα ο πρωθυπουργός Αλ. Παπάγος ήταν κλινήρης, βαριά άρρωστος από καρκίνο, και τον αντικαθιστούσαν στα καθήκοντά του οι δύο αντιπρόεδροι Στέφανος Στεφανόπουλος και Παναγιώτης Κανελλόπουλος, προς τους οποίους ο βρετανός ομόλογός τους απέστειλε επίσημη πρόσκληση συμμετοχής «στην τριμερή συνδιάσκεψη (Αγγλία – Τουρκία – Ελλάς) για το Κυπριακό, που θα συγκληθεί στο Λονδίνο». Όπως απέδειξαν δημοσιευθέντα -ύστερα από τριάντα χρόνια- έγγραφα του Foreign Office, o άγγλος πρωθυπουργός Μακμίλαν θεωρούσε «απονενοημένο διάβημα» την πρόσκληση-παγίδα, διότι «πρέπει να είναι ηλίθιοι για να την αποδεχθούν οι Έλληνες». Αλλά την αποδέχθηκαν και ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως και υπουργός Εξωτερικών μας ετοίμασε τις βαλίτσες του για ταξιδάκι στο Λονδίνο, αναγνωρίζοντας με τη συμμετοχή του ότι «το Κυπριακό είναι πρόβλημα για το οποίο ενδιαφέρεται ΚΑΙ η Τουρκία», με τη Βρετανία να παριστάνει τον… διαιτητή που προσφέρει τις καλές υπηρεσίες του… Όταν το τηλεγράφημα με την ελληνική αποδοχή έφτασε στο Foreign Office, ο Μακμίλαν δεν πίστευε στα μάτια του.

Ήταν σίγουρος πως επρόκειτο για «τυπογραφικό λάθος» και ζήτησε επαλήθευση. Έτσι, η Ελλάδα (που ο «μπουνταλάς» ήταν τώρα εκείνη) δέχθηκε ως ισότιμο συνεταίρο της στην ελληνικότατη Κύπρο τον Τούρκο.

Είναι γνωστή η τουρκική θεωρία πως «καθετί που βρίσκεται κοντά τους είναι δικό τους». Άρα και η Κύπρος, με την οποία συνορεύουν, δικαιωματικά τους ανήκει! Φυσικά, η Άγκυρα δεν άφησε την ουρανόπεμπτη ευκαιρία να πάει χαμένη. Ανασκουμπώθηκαν αμέσως και, όπως συνηθίζουν να επωφελούνται κάθε πολιτικής αστάθειας στη χώρα μας, όπου πάντοτε κάτι κερδίζουν, νιώθοντας τη βρετανική υποστήριξη, πλην του κεκτημένου πια με την Κύπρο, οργάνωσαν και εξαπέλυσαν ένα άγριο και απίστευτο πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινουπόλεως, που ήταν εκεί εγκατεστημένοι (etablis) βάσει της Συνθήκης της Λωζάννης, στοχεύοντας στην εκδίωξή τους. Συνδυάζοντας, δε, το… «τερπνόν μετά του ωφελίμου», έβαλαν χέρι αρπάζοντας συγχρόνως και τις περιουσίες τους. Ήταν φοβερό εκείνο το πογκρόμ τον Σεπτέμβριο του ’55. Στίφη φανατισμένων υπανθρώπων μεταφέρθηκαν από τα βάθη της Ανατολίας και επετέθησαν σε καθετί ελληνικό. Δήωσαν, πυρπόλησαν, βίασαν, προσέβαλαν τη στρατιωτική τιμή ελλήνων αξιωματικών-συνδέσμων εκεί του ΝΑΤΟ και ατίμωσαν τις γυναίκες τους, ανέσκαψαν χριστιανικά νεκροταφεία και δεν παρέλειψαν καμία εγκληματική πράξη στο κακοποιό πέρασμά τους. Μ’ ετούτα και μ’ εκείνα, η μοίρα της Κύπρου ήταν πλέον προδιαγεγραμμένη. Η Ένωση οδηγείτο στο να «εκδημήσει προς τας αιωνίους μονάς» και ο «νεκροθάφτης» ήταν πανέτοιμος, περιμένοντας στη γωνία.

Πριν συμπληρωθεί μήνας από τον φοβερό εκείνο Σεπτέμβρη με τις τουρκικές θηριωδίες, και συγκεκριμένα στις 5 Οκτωβρίου του 1955, πέθανε ο Παπάγος, ενώ ο εντιμότατος Mr Ντάλες, αρχηγός της CIA, εξισώνοντας θύτες και θύματα, αντί να τραβήξει το αυτί των Τούρκων, συνέστησε σε αμφότερους… «αυτοσυγκράτηση». Ο Ελληνικός Συναγερμός διέθετε μεγάλη πλειοψηφία στη Βουλή και οι επόμενες εκλογές προβλέπονταν για ύστερα από έναν χρόνο, τον Νοέμβριο του 1956.

Σύμφωνα δε με την «επιθυμία» του μεταστάντος, στην πρωθυπουργία θα τον διαδεχόταν ο αντιπρόεδρος Στέφανος Στεφανόπουλος. Αλλά πριν αρχίσουν οι καθιερωμένες διαβουλεύσεις, ο ευπατρίδης ηλείος πολιτικός δήλωσε ότι, τιμώντας τον μακαρίτη στρατάρχη, επιθυμούσε να ορκιστεί μετά την κηδεία του. Εν τω μεταξύ, εν είδει άτυπης «ψήφου εμπιστοσύνης», οι βουλευτές του Συναγερμού περιέφεραν και υπέγραφαν «πρωτόκολλο» με το οποίο δήλωναν προκαταβολικώς την υποστήριξή τους στον Στεφανόπουλο. Όμως, όπως προσφυώς είπε κάποτε κάποιος σοφός: «Άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, αλλά ολωσδιόλου άλλη η… δική μας η Βουλή». Έτσι, πριν ακόμη οδηγηθεί ο νεκρός στην τελευταία του κατοικία, κάτι περίεργες φήμες άρχισαν να πλανώνται στην πρωτεύουσα. Όπως διέδιδαν οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ της οδού Σωκράτους, όπου τα γραφεία της «Καθημερινής», ίσως… («ίσως», δηλαδή για τους μικρόνοες «πιθανόν») ο Στεφανόπουλος να μην ήταν ο μέλλων πρωθυπουργός. Διάφορα περίεργα επώνυμα ακούγονταν, μεταξύ των οποίων και ενός αρρενωπού νεαρού που διετέλεσε υπουργός β΄ τάξεως και κατέστη διάσημος επειδή «εν μια νυκτί» ξήλωσε τις σιδηροτροχιές των τραμ στην Αθήνα, παραστάς αυτοπροσώπως στην… εκταφή, δίνοντας μάλιστα σχετικές οδηγίες στους «σκαφτιάδες» κατεβάζοντας… καντήλια.

Περί «λύχνων αφάς» της επομένης, κυκλοφόρησαν στην Αθήνα παραρτήματα εφημερίδων που πληροφορούσαν τους αναγνώστες τους ότι «ο Βασιλεύς έδωκεν την εντολή σχηματισμού Κυβερνήσεως στον τ. Υπουργό Κ. Καραμανλή!».

Μεγαλύτερη αίσθηση και από τη βόμβα της Χιροσίμα προκάλεσε στους πολιτικούς κύκλους η πληροφορία πως ο Στεφανόπουλος ευρέθη «εκτός νυμφώνος». Η Ελλάδα ολόκληρη σχολίαζε την πρωτοφανή εύνοια του βασιλέως στον Καραμανλή και κατακρινόταν η παραβίαση της συνταγματικής τάξεως με ένα πραξικοπηματικό «έτσι γουστάρω». Πριν καταλαγιάσει, όμως, ο αχός, οι μισοί τουλάχιστον βουλευτές από όσους «όμνυαν πίστη και αφοσίωση» στον Στεφανόπουλο απέσυραν την υπογραφή τους από το πρωτόκολλο τιμής που είχαν υπογράψει, δηλώνοντας «αναντάν μπαμπαντάν Καραμανλικοί», η δε «Καθημερινή», εκτελώντας χρέη «συνταγματολόγου υπηρεσίας», εξηγούσε ότι «κατά το Σύνταγμα, ο Βασιλεύς δικαιούται να διορίσει πρωθυπουργό ακόμη και τον κηπουρό του…». Και είπε ο κακοήθης: «Σκέψου τι θα είναι αυτός ο κηπουρός για να προτιμήσει τον… Καραμανλή ως το μη χείρον βέλτιστον!».

Αλλά η εξιστόρηση θα συνεχιστεί…