Λύση οθωμανικού δικαίου και επιστροφή στο Σχέδιο Ανάν

Η διχοτόμηση της κυριαρχίας

Σε αυτήν την εικόνα του Κυπριακού εμπίπτει και το κοινό ανακοινωθέν, που ζήτησε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και εντός του οποίου αυτοπαγιδεύτηκε. Συναφώς, επικεντρωνόμαστε επί δυο σημαντικών ζητημάτων: Το ένα είναι το θέμα της κυριαρχίας και το άλλο της ιθαγένειας, που είναι αλληλένδετα μεταξύ τους. Για το θέμα της κυριαρχίας η πρόταση της κυβέρνησης είναι βγαλμένη από το Σχέδιο Ανάν. Δηλαδή ακόμη και αν είναι μία και αδιαίρετη, πηγάζει από δύο δημοψηφίσματα, καθώς και από τους «Ελληνοκυπρίους» και τους «Τουρκοκυπρίους» (together) στη λογική της νέας «Ενωμένης Κύπρου».

Με βάση, λοιπόν, το διεθνές και το συνταγματικό δίκαιο η πηγή της αυθύπαρκτης εξουσίας από την οποία θα νομιμοποιείται και θα ισχύει η νέα «Ενωμένη Κύπρος», δηλαδή το ομοσπονδιακό πολιτειακό σύστημα των δυο συνιστώντων κρατών, δεν είναι ο ένας λαός, αλλά τα χωριστά δημοψηφίσματα, που οι Τούρκοι από την εποχή του Σχεδίου Ανάν με γραπτή επιστολή προς τον ΓΓ του ΟΗΕ ισχυρίζονταν ότι συνιστούν την άσκηση χωριστών δικαιωμάτων αυτοδιάθεσης. Και η θέση αυτή μπορεί να ενισχυθεί μέσα από την όλη φιλοσοφία της ομοσπονδιακής λύσης που παραπέμπει στην εξής λογική: Για να λειτουργήσει το σύστημα, στον Βορρά θα κυβερνούν οι Τούρκοι και στον Νότο οι Έλληνες.

Οπότε θα νομιμοποιηθούν μέσω των χωριστών δημοψηφισμάτων οι υφιστάμενοι Τουρκοκύπριοι και κάποιοι εκ των εποίκων ως κάτοικοι του Βορρά σε βάρος των νόμιμων με ποσοστό 88% κατοίκων του, που είναι οι Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες. Σήμερα δεν μπορεί να ισχύσει για τους Τουρκοκύπριους η αρχή της αυτοδιάθεσης διότι δεν είναι οι νόμιμοι κάτοικοι του Βορρά. Δεν συνιστούν λαό που κατοικεί νόμιμα σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο με αυθύπαρκτη εξουσία. Την επαύριον όμως, όταν θα νομιμοποιηθούν μέσω των χωριστών δημοψηφισμάτων, με την πρώτη συνταγματική αναποδιά θα είναι δυνατό να ισχυρίζονται ότι νομότυπα πλέον πληρούν όχι μόνο τα δικαιώματα της χωριστής αυτοδιάθεσης αλλά και του χωριστού κράτος (λαός, διοίκηση – εξουσία, σύναψη διεθνών σχέσεων και έδαφος).

Λύση οθωμανικού χαρακτήρα

Είναι πρόδηλο ότι για να έχουν οι Τούρκοι την πλειοψηφία στον Βορρά μόνο ένα ποσοστό Ελλήνων θα μπορούν να επιστρέψουν, οι οποίοι θα δύνανται –εάν το αποδεχθεί η τουρκική πλευρά– πολιτικά δικαιώματα. Βεβαίως, ακόμη και αν ισχυριστεί κάποιος ότι θα έχουν το δικαίωμα να επιστρέψουν όλοι οι πρόσφυγες δεν θα ισχύει σε καμιά περίπτωση η αρχή ένας άνθρωπος μία ψήφος. Διότι, τότε, οι Ελληνοκύπριοι θα είναι πλειοψηφία και θα ελέγχουν και τον Νότο και τον Βορρά. Συνεπώς, το ίδιο το ομοσπονδιακό σύστημα με τον τρόπο που δομείται στην Κύπρο λαμβάνει αντιδημοκρατικό και ρατσιστικό χαρακτήρα. Εκτός και αν η νομιμοποίησή του στηριχθεί στην παρθενογένεση, που σημαίνει τη διαγραφή του νομικού καθεστώτος της Ζυρίχης και των όποιων δικαιωμάτων προκύπτουν από αυτήν.

Οι χωριστές πλειοψηφίες και η σταθμισμένη ψήφος, ως στοιχεία της ομοσπονδίας στην Κύπρο, σχετίζονται άμεσα με τη «μία ιθαγένεια» που θα διχοτομηθεί όπως και η κυριαρχία στα δύο η ακόμη θα τριχοτομηθεί στα τρία. Θα έχουμε δηλαδή τρεις ιθαγένειες. Δύο εσωτερικές, μία για κάθε συνιστών κράτος, και μία κοινή εξωτερική. Ποια θα είναι λοιπόν η σημασία της εσωτερικής ιθαγένειας σε ένα πολιτειακό σύστημα ομοσπονδίας, όπως το υπό συζήτηση; Η σημασία είναι η ακόλουθη:

Το δικαίωμα της ψήφου σε ένα έκαστο των συνιστώντων κρατιδίων θα είναι συναφές με την εσωτερική ιθαγένεια για να μπορεί να λειτουργεί αφενός η λογική των χωριστών πλειοψηφιών και προφανώς της σταθμισμένης ψήφου. Διαφορετικά δεν θα έχουν οι Τούρκοι έλεγχο στον Βορρά εφόσον προ του 1974 οι πλειοψηφία των νόμιμων κατοίκων ήταν Έλληνες.

Άρα, ένας Ελληνοκύπριος –ο οποίος δεν θα ανήκει στις ποσοστώσεις εκείνες οι οποίες θα επιστρέφουν και στις οποίες θα επιτρέπεται δικαίωμα ψήφου– για να έχει δικαίωμα ψήφου θα πρέπει προφανώς να απευθυνθεί στις αρχές του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους για να του παραχωρηθεί η εσωτερική τουρκοκυπριακή ιθαγένεια. Εάν όμως του δοθεί η εσωτερική τουρκοκυπριακή ιθαγένεια χάνει αμέσως την ελληνοκυπριακή. Στην ουσία έχουμε επιστροφή στο Σχέδιο Ανάν, αλλά και στην οθωμανική λογική που έλεγε ότι:

Δικαίωμα ψήφου έχουν οι μουσουλμάνοι και όπου μουσουλμάνος θεωρείται με βάση την οσμανική πραγματικότητα, Τούρκος. Οπότε, εάν κάποιος ήθελε να έχει δικαίωμα ψήφου θα έπρεπε όπως και στην περίπτωση μιας μελλοντικής ομοσπονδίας στην Κύπρο να γίνει από Έλληνας Τούρκος! Δηλαδή να αποποιηθεί την εσωτερική ελληνοκυπριακή ιθαγένεια και αν του το επιτρέψουν οι αρχές του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους να γίνει Τούρκος! Εκ των πραγμάτων αυτό το πολιτειακό σύστημα και αυτή η μορφή της λύσης δεν θα είναι ευρωπαϊκού αλλά οθωμανικού χαρακτήρα.

Διζωνικότητα και δομές

Το όχι του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Αμχέτ Νταβούτογλου την περασμένη βδομάδα από την κατεχόμενη Κύπρο στις προτάσεις της κυπριακής κυβέρνησης για κυριαρχία που θα πηγάζει από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους χωρίς την αναφορά σε έναν και αδιαίρετο λαό, αποδεικνύει ότι η Άγκυρα τα θέλει όλα.

Άλλωστε η πρόταση της ελληνοκυπριακής πλευράς για το κοινό ανακοινωθέν κινείται προς μία άλλη εκδοχή του Σχεδίου Ανάν, δηλαδή με άλλο όνομα, όπως πολλάκις είπαν οι Τούρκοι και φαίνεται να δικαιώνονται.

Μιας λύσης, η οποία θα στηρίζεται επί της διζωνικότητας, η οποία όπως είχε πει το 2004 στη Λουκέρνη ο τότε ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν, έχει περάσει από τη διχοτόμηση του εδάφους στις εξουσίες, δηλαδή στην κυριαρχία και στις δομές του πολιτειακού συστήματος των δύο συνιστώντων κρατών.

Εναλλακτική επιλογή και πείσματα

Το σίριαλ με το κοινό ανακοινωθέν αποδεικνύει το αυτονόητο: Επί σειρά ετών δεν υπήρχε βάση συνομιλιών, καθώς και ότι η ομοσπονδία δεν είναι εφικτή λύση. Για να γίνει εφικτή θα πρέπει να υπογράψουμε την πλήρη παράδοση προσφέροντας τα κλειδιά του κράτους στην Τουρκία. Επειδή η πολιτική ηγεσία δεν κατανοεί ή δεν θέλει να κατανοήσει τις αλλαγές που γίνονται γύρω της και τις συμμαχίες που μπορούν να δημιουργηθούν ή τα διπλωματικά και νομικά όπλα που διαθέτουμε στην ΕΕ για πρόκληση κόστους στην Τουρκία, κάθε επόμενη πρόταση λύσης θα είναι χειρότερη από την προηγούμενη.

Για να μην είναι κάθε επόμενη πρόταση λύσης χειρότερη από την προηγούμενη επιβάλλεται ο καθορισμός σαφούς στόχου για διατήρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στη ζωή και επανενσωμάτωσης των κατεχομένων επί τη βάσει στρατηγικής με βασικούς δυο πυλώνες βιωσιμότητας:

1. Τη δημοκρατικότητα της λύσης και

2. Την ασφάλεια. Η δημοκρατικότητα καθορίζεται ρητώς στις αρχές και τις αξίες της ΕΕ, εφόσον τις διεκδικείς και εφόσον ο έχων έννομο συμφέρον δεν τις ευνουχίζει. Όσο δε για την ασφάλεια και την αλλαγή των ισοζυγίων δυνάμεων, προκύπτει από στρατηγικές συμμαχίες όπως είναι αυτή με την Ελλάδα και το Ισραήλ, καθώς και μέσω της ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ για να τερματιστεί η μονοπωλιακή σχέση που έχουν Τουρκία και Βρετανία με τη Βορειοατλαντική Συμμαχία στην περιοχή. Το Κυπριακό δεν είναι μόνο πρόβλημα συνταγματικών δομών, είναι και πρόβλημα γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό. Και η βιωσιμότητα της λύσης περνά μέσα και από αυτές τις παραμέτρους, με την Τουρκία να επιμένει να θέλει εγγυητικά δικαιώματα, που μπορούν να απαλειφθούν μόνο εάν μπει στο παιχνίδι μια δύναμη πιο ισχυρή από την Άγκυρα όπως το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ, μαζί με την ΕΕ. Εναλλακτικές στρατηγικές επιλογές υπάρχουν. Το πρόβλημα είναι ότι Αθήνα και Λευκωσία αρνούνται πεισματικά να τις δουν.