Ανοικτά μέτωπα και προκλήσεις για την εξωτερική μας πολιτική

Αμέσως, δηλαδή, μετά τις διακοπές του Πάσχα θα αρχίσει η προεκλογική περίοδος για τις ευρωεκλογές που θα σημάνει και το ουσιαστικό -όχι το τυπικό- τέλος της ελληνικής προεδρίας.

Η περιορισμένη, λοιπόν, διάρκεια της προεδρίας δεν πρέπει να μας επαναπαύσει, αφού η άσκησή της αποτελεί μια σοβαρή πρόκληση για τη χώρα μας και ειδικά για την ελληνική διπλωματία.

Η τελευταία θα κληθεί να χειριστεί πληθώρα θεμάτων που αφορούν την ΕΕ, κατά τρόπο βέβαια όχι ελληνοκεντρικό (χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι πρέπει να παραμελούνται τα εθνικά συμφέροντα), αφού η εκάστοτε προεδρία υπηρετεί τα συμφέροντα όλης της ΕΕ και όχι της χώρας που εκπροσωπεί.

Το ιδιαίτερο αυτό χαρακτηριστικό συχνά παραγνωρίζεται, με αποτέλεσμα να προσδοκάται αποκόμιση μεγάλου «εθνικού οφέλους» από την άσκηση της προεδρίας, όταν μάλιστα η χώρα αντιμετωπίζει πολλά ανοικτά μέτωπα στην εξωτερική της πολιτική. Ας δούμε, όμως, συνοπτικά πως ακριβώς έχει η κατάσταση και ποια είναι τα ανοικτά μέτωπα αλλά και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική εξωτερική πολιτική:

Στο Σκοπιανό

Οι πρόσφατες δηλώσεις του κ. Νικόλα Γκρούεφσκι, σε συνέντευξή του στους «Financial Times», μας προβληματίζουν ιδιαίτερα. Ο σκοπιανός πρωθυπουργός εζήτησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γερμανία και τη Γαλλία να ασκήσουν πιέσεις στην Αθήνα για να βρεθεί λύση στο όνομα. Προβληματισμό επίσης μας προκαλεί και η «εμπλοκή» του Βερολίνου, του Λονδίνου και του Παρισιού, όπως αυτή συγκεκριμενοποιήθηκε με την πρόσφατη συνάντηση της γερμανίδας καγκελαρίου με τον κ. Νίμιτς, με το ενδιαφέρον που εξέφρασε ο βρετανός υπουργός Εξωτερικών κ. Γουίλιαμ Χέιγκ κατά την προ ημερών επίσκεψη του κ. Βενιζέλου στο Λονδίνο, καθώς και με τη σχετική δήλωση της μόνιμης γαλλικής αντιπροσωπείας στον ΟΗΕ που ανέφερε ότι θα πρέπει γρήγορα να εξευρεθεί «αμοιβαίως αποδεκτή λύση» στο ζήτημα του ονόματος.

Ακόμη, υπενθυμίζουμε σχετικό προ έτους άρθρο μας με το οποίο τονίζαμε ότι μας προβλημάτιζαν oι πρόσφατες τότε δηλώσεις του αρμοδίου για τη διεύρυνση Επιτρόπου, ότι η παραμονή της ΠΓΔΜ στην «αίθουσα αναμονής» επ’ άπειρον δημιουργεί κίνδυνο αναζωπύρωσης των εθνοτικών εντάσεων στη χώρα αυτή. Ο κ. Φούλε φαίνεται ότι επιμένει ακόμη για τον καθορισμό ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων ΕΕ – ΠΓΔΜ, γεγονός που πρέπει να προκαλεί ανησυχία στην Αθήνα.

Στις σχέσεις μας με την Αλβανία

Στα γνωστά θέματα του «εμπολέμου», του «Τσάμικου» και του θέματος της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών δεν επιτεύχθηκε πρόοδος, παρά τις πραγματοποιηθείσες επισκέψεις στα Τίρανα τόσο του υπουργού Εξωτερικών όσο και του Προέδρου της Δημοκρατίας. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε και τα γνωστά προβλήματα που αντιμετωπίζει η εκεί ελληνική εθνική μειονότητα.

Στην κατάσταση στα Βαλκάνια

Μετά τη μείωση της επιρροής μας στην περιοχή θα πρέπει να μας προβληματίσει η εμπλοκή της Γερμανίας στα Βαλκάνια, μετά μάλιστα και την πρόσφατη συμφωνία Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών, στα πλαίσια του σχηματισμού κοινής κυβέρνησης. Δεν πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο και άλλοι εταίροι μας να προσδεθούν στο άρμα του Βερολίνου, προκειμένου να αποκτήσουν πρόσθετη επιρροή στην περιοχή με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Στην κατάσταση στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι πολύ μεγάλες, υπό το φως μάλιστα της εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων και του καθορισμού των θαλασσίων ζωνών.
Το θέμα τούτο συνδέεται και με το αμέσως επόμενο.

Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις

Η αδιαλλαξία της Άγκυρας έναντι της χώρας μας δεν έχει υποχωρήσει, ενώ οι τουρκικές αμφισβητήσεις των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων συνεχίζονται. Και όλα αυτά παρά τις κατά καιρούς ψευδεπίγραφες δηλώσεις και κενού περιεχομένου ευχολόγια της Άγκυρας περί διαθέσεως της δημιουργίας κλίματος εμπιστοσύνης και καλής γειτονίας.

Τα παραπάνω συμβαίνουν σε μια εποχή που φαίνεται να έχει αρχίσει η περίοδος αμφισβήτησης της ηγεμονίας Ερντογάν και που η αυριανή ημέρα στην γείτονα ασφαλώς δεν θα είναι πλέον η ίδια. Πάντως, ιδιαίτερα πρέπει να συγκρατηθεί η επιλογή της ημερομηνίας της 13ης τρέχοντος για την επίσκεψη που θα πραγματοποιήσει ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών στην Αθήνα. Η ανάληψη της προεδρίας από τη χώρα μας ασφαλώς αποτελεί πρόσθετο λόγο της επίσκεψης Νταβούτογλου να ζητήσει επίσπευση της ενταξιακής διαδικασίας για την Άγκυρα. Η τελευταία επέτυχε όχι μόνο το άνοιγμα πρόσθετου κεφαλαίου στις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ (κεφάλαιο περιφερειακής πολιτικής), αλλά και την πολυπόθητη γιʼ αυτήν έναρξη της διαδικασίας για την άρση των θεωρήσεων στα τουρκικά διαβατήρια, αφού βέβαια δέχθηκε τελικά να υπογράψει τις προσεχείς ημέρες τη συμφωνία επανεισδοχής μεταναστών που εισέρχονται παρανόμως στην ΕΕ.

Ευκαιρία, λοιπόν, παρέχεται στη χώρα μας να διαπραγματευτεί στην παρούσα περίοδο, με αυξημένο λόγω προεδρίας κύρος και άλλα ευαίσθητα σημεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Στη Μέση Ανατολή

Ο ρόλος που παλαιότερα πρωταγωνιστικά ασκούσε η χώρα μας στην περιοχή έχει ατονήσει. Με την επερχόμενη προεδρία η Αθήνα πρέπει να προσπαθήσει να επανεντάξει στην ατζέντα της εξωτερικής της πολιτικής το Μεσανατολικό, για να αποκτήσει το κύρος και την διαπραγματευτική της ικανότητα που διέθετε στο παρελθόν.

Στις σχέσεις μας με το Ισραήλ

Οι διμερείς μας σχέσεις με το Ισραήλ κινούνται σε πολύ θετική βάση. Η εγκαινιασθείσα, μάλιστα, τριμερής συνεργασία στο ενεργειακό μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ υπόσχεται πολλά.

Η σημειωθείσα, όμως, έντονη αντίδραση του Ισραήλ κατά της πρόσφατης συμφωνίας της Γενετής, η οποία σηματοδοτεί την έναρξη επαναπροσέγγισης της Τεχεράνης με τις ΗΠΑ και γενικότερα με τη Δύση, θα πρέπει να συγκρατηθεί δεόντως. Σε περίπτωση που η αντίδραση αυτή λάβει πιο έντονη μορφή, ενδεχομένως η χώρα μας να κληθεί «να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά», αν μάλιστα συμπέσει αυτό με την περίοδο της άσκησης της προεδρίας μας.

Και φυσικά η επαναπροσέγγιση αυτή, εφόσον τελικά επιτευχθεί και που για ευνόητους λόγους θα αφορά άμεσα και τις ΗΠΑ, θα διαμορφώσει νέο γεωστρατηγικό δεδομένο στην ευρύτερη περιοχή που ασφαλώς θα επηρεάσει τις εξελίξεις στο Συριακό, στο Ιράν, στο Παλαιστινιακό και στην επιχειρούμενη από την Άγκυρα περίπλοκη προσπάθεια –αποτυχούσα μέχρι στιγμής– ανάληψης ρόλου «περιφερειάρχη» στην ευρύτερη περιοχή.

Αυτά σε σύνοψη είναι τα κυριότερα ζητήματα που θα απασχολήσουν την ελληνική προεδρία. Ζητήματα που μας αφορούν άμεσα, αλλά και που συγχρόνως αποτελούν σοβαρές προκλήσεις. Υπάρχουν βέβαια και άλλα ζητήματα που αφορούν την εξωτερική μας πολιτική, περιοριζόμαστε όμως να αναφερθούμε σε εκείνα που αποτελούν άμεσες προτεραιότητες.

Σωστή προετοιμασία, ψύχραιμη αντιμετώπιση, επιμονή και ικανότητα διαπραγμάτευσης αποτελούν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αλλά και προϋποθέσεις για την άσκηση μιας αποτελεσματικής προεδρίας της ΕΕ.

Επιτυχής έκβαση του εγχειρήματος θα προσδώσει ασφαλώς αυξημένο κύρος στη χώρα μας και θα αναβαθμίσει διεθνώς τη θέση της.