Μια Φορά Και Έναν Καιρό
Κατευοδώσαμε λοιπόν χθες τον Νοέμβριο, ευχόμενοι τα βέλτιστα στους εορτάζοντας Ανδρέηδες και λάβαμε σοβαρά υπ’ όψιν τη λαϊκή δοξασία σύμφωνα με την οποία «Από του Άι-Αντρέα ανδρειώνει το κρύο…».
Πάει λοιπόν κι ο Νοέμβρης ο θεωρούμενος πιο άχρωμος μήνας του χρόνου, χωρίς τάχατες ιστορικές περγαμηνές στο ενεργητικό του, «ουδέτερος» σαν ευνούχος σε σουλτανικό χαρέμι. Αν το ψάξουμε όμως λιγάκι, θα δούμε πως πλανώμεθα πλάνην οικτράν, διότι ο ερίφης καλυπτόμενος πίσω από τις επί θύραις χριστουγεννιάτικες εορτές, δείχνει σιγανοπαπαδιά, παρότι έχει πολλαπλώς λερωμένη τη φωλιά του. Και προς επιβεβαίωση, θα επιχειρήσουμε μιαν επίτροχάδην ανασκόπηση μερικών συνταρακτικών γεγονότων που συνέβησαν στη χώρα μας, παρότι θα προβληματιζόμασταν από ποιο ν’ αρχίσουμε και με ποιο να τελειώσουμε, διότι απ’ όλα «έχει ο μπαξές». Τι να πρωτοδιαλέξεις; Την ελληνογαλλική πολεμική σύρραξη στους… αθηναϊκούς δρόμους, με ανθρώπινες απώλειες εκατέρωθεν, όπου τα ελληνικά όπλα εθριάμβευσαν και το ελληνικό κράτος έγινε ρεζίλι των σκυλιών; Ίσως ήταν το κορυφαίο γεγονός του μήνα, αφού το διεθνούς ακτινοβολίας επεισόδιο, απέκτησε και τον ιδιώνυμο τίτλο: «Νοεμβριανά». Εάν προτιμήσομε πάλιν κάτι περισσότερο ευλαβικό, θα σταθούμε φυσικά στις ταραχές και τον σκοτωμό που έγινε με πρωταγωνιστές το προοδευτικότερο κομμάτι της κοινωνίας, τους φοιτητές. Δεν επαναστάτησαν και μακελαρίστηκαν επειδή εμφορούντο από ακραίες σοσιαλιστικές ιδέες, αλλά επειδή μια μεγάλη αθηναϊκή εφημερίδα, αποτόλμησε να δημοσιεύσει σε συνέχειες το Ευαγγέλιο μεταφρασμένο στη… δημοτική. Η ανίερη αυτή πράξη αποδόθηκε σε ρωσικό δάκτυλο που αποσκοπούσε να μας… φραγκέψει. Οκτώ νεκροί και καμιά πενηνταριά τραυματίες εξασφάλισαν τη γλωσσική ακεραιότητα του Ευαγγελίου και την αύξηση του τζίρου των γραφείων κηδειών, για να φάνε γλυκό ψωμάκι οι «φρακοφόροι νεκροπομποί» όπως αποκαλούνταν στην καθαρεύουσα οι πεθαμενατζήδες, καθώς τότε φορούσαν φράκο. Πέραν όμως των ανύποπτων νεκρών που σκοτώθηκαν σε οχλοκρατικές εκδηλώσεις, Νοέμβριο μήνα έχομε τη «δίκη και εκτέλεση των έξι» δηλαδή ολόκληρης της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας που θεωρήθηκε υπεύθυνη για τη Μικρασιατική Καταστροφή και αντιμετώπισε μέρα μεσημέρι στου «Γουδί» το εκτελεστικό απόσπασμα. Έχουνε τόσα πολλά γραφτεί πάνω στο θλιβερό αυτό θέμα, ώστε περιττεύει κάθε περαιτέρω αναφορά που προκαλεί μόνον ντροπή και οδύνη. Άλλη περίπτωση ήταν η πολιτειακή. Είχε ως αφετηρία τον επίδικο μήνα με την παλινόρθωση της μοναρχίας τον Νοέμβριο του 1935, ο επίλογος της οποίας γράφτηκε τον Ιούλιο του 1965. Όπως θυμούνται όσοι έζησαν τις ιουλιανές εκείνες ημέρες της «Αποστασίας», απανωτές ήσαν οι διαδηλώσεις από φανατικούς «Λαμπράκηδες» που διαδέχονταν η μία την άλλη στο κέντρο της Αθήνας, και όπου οι μαινόμενοι διαδηλωταί κραύγαζαν το σύνθημα «Δεν σε θέλει ο λαός – Πάρ’ τη μάνα σου και μπρος…» Η προτροπή «να μας αδειάσουν τη γωνιά» απευθύνετο στον νεαρό βασιλέα Κωνσταντίνο και τη μητέρα του βασίλισσα Φρειδερίκη, που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι «ανατροπής» του γηραιού πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου. Η προτροπή εισακούστηκε δεόντως, και δύο μόλις χρόνια αργότερα, ανέλαβε να την υλοποιήσει αυτοπροσώπως ο άναξ. Πήρε την οικογένειά του, επιβιβάστηκε στο αεροπλάνο του, και συνοδευόμενος από τον πρωθυπουργό του, πετάχτηκε ως τη Λάρισα όπου θα ηγείτο κινήματος με σκοπό να ανατρέψει την… κυβέρνησή του.
Το χρονικό δεν έχει γίνει οπερέτα. Αλλά ας επανέλθωμε στην ιστορία της παλινόρθωσης
Η επανάσταση βενιζελογενών αξιωματικών μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή προχώρησε στην κατάργηση της βασιλείας και την εγκαθίδρυση της Β’ Ελληνικής Δημοκρατίας που έγινε με ψήφισμα του πρωθυπουργού Α. Παπαναστασίου το οποίον επικυρώθηκε με δημοψήφισμα. Έτσι περάσαμε σε μια μακρά ειρηνική περίοδο όπου άρχισε η προσπάθεια ανόρθωσης της χώρας, που παρά τα εκατομμύρια των προσφύγων είχε υπερδιπλασιαστεί. Οι φαντάροι ξήλωσαν το στέμμα από το δίκοχο, οι κυρίες κόντυναν τα μαλλάκια τους, ύψωσαν τη φούστα ως το γόνατο, και άρχισαν να χορεύουν τσάρλεστον, οι δε αξιωματικοί που παρέμεναν λόγω «μη πόλεμος» άεργοι, καθώς το «μη έργον όνειδος», για να σκοτώνουν την ώρα τους διοργάνωναν πραξικοπήματα, όπως π.χ. οι άγγλοι συνάδελφοί τους επιδίδονταν στο κυνήγι της αλεπούς. Επειδή το σπορ με τα κινήματα έγινε μεταδοτική ασθένεια και επειδή γιατρειά δεν βρισκόταν, κατέφυγαν στα γιατροσόφια. Μάγος στο είδος, ανώτερος του Καλιόστρο, αποδείχθηκε ο υπέρμαχος της δημοκρατίας στρατηγός Κονδύλης που ετάχθη υπέρ της μοναρχίας και θα έπαιρνε ο διάολος όποιον διαφωνούσε… Πρώτα η Εθνοσυνέλευσις κατήργησε το πολίτευμα. Ευχαρίστησε κατόπιν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας «διά τας υπηρεσίας ας προσήνεγκεν εις το Έθνος», και διά προφορικής δηλώσεως, καθιέρωσε τη συνταγματική μοναρχία που θα την επικύρωνε Δημοψήφισμα την 3η Νοεμβρίου. Φυσικά επειδή δεν μπορούσε να υπάρξει κενό εξουσίας, ο Γεώργιος Κονδύλης έχρισε αντιβασιλέα τον εαυτό του. Προς διευκόλυνση των ψηφοφόρων, και προς αποφυγήν αναπτύξεως αποκρουστικών θεωριών, θεσπίστηκαν μερικά λυσιτελή μέτρα πειστικότερα κάθε επιχειρήματος. Τα ψηφοδέλτια ήσαν δίχρωμα. Μπλε τα Ναι, κόκκινα τα Όχι, οι δε φάκελοι διαφανείς. Μια πρωτοτυπία που αποδείχθηκε πλειστάκις χρήσιμη και επωφελής. Ασθενές σημείο των κόκκινων ψηφοδελτίων ήταν ότι παρεβιάζετο η μυστικότητα της ψηφοφορίας, αφού οι τυχόν πάσχοντες από αχρωματοψία επίτροποι, δεν μπορούσαν να βεβαιώσουν πως ο ψηφοφόρος έριξε μπλε.
Τελικά την 25η Νοεμβρίου επανήλθε με δόξα και τιμή ο βασιλεύς Γεώργιος Β’. Μια τεράστια αψίδα παρά την Πύλη Αδριανού, τον καλωσόριζε με τη φράση «Ως ευ παρέστης Βασιλεύ».