Ο πολιτισμός είναι η σανίδα σωτηρίας

Ο αναπληρωτής διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και διευθυντής του Νομισματικού Μουσείου δρ Γεώργιος Κακαβάς μιλάει στο «ΠΑΡΟΝ» για το ρεκόρ επισκεψιμότητας του Εθνικού Αρχαιολογικού, λόγω της έκθεσης του «Ναυαγίου των Αντικυθήρων», για τη μείωση του προσωπικού του μουσείου κατά 70 άτομα, με αποτέλεσμα να μη λειτουργεί με διευρυμένα ωράρια και για τους επισκέπτες του Νομισματικού Μουσείου που αναπολούν τη δραχμή. Στο ερώτημα ευρώ ή δραχμή ο κ. Κακαβάς τονίζει ότι το ευρώ είναι ένα σταθερό νόμισμα, όπως ήταν και η δραχμή. Το θέμα είναι αλλού. Παράγουμε; Το εκτιμούμε; Για τον κ. Κακαβά η κρίση θα περάσει όπως όλες οι κρίσεις που έχει ξεπεράσει η ανθρωπότητα. Για να την ξεπεράσουμε, όμως, πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε την αξία της Ελλάδας και του πολιτισμού της.

// Κλείσατε έναν χρόνο στο τιμόνι του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και δύο χρόνια έχετε τα ηνία του Νομισματικού. Ποιος είναι ο ρόλος του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου;
Ο προεξάρχων ρόλος του είναι η κομβική σημασία που έχει για τον πολιτισμό της χώρα μας. Είναι το πρώτο μουσείο για μένα σε σπουδαιότητα, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως στον τομέα της κλασικής τέχνης. Έχει τη δυνατότητα να προσφέρει το πανόραμα της αρχαίας ελληνικής τέχνης στις περίπου 60 εκθέσεις του, είτε πρόκειται για την προϊστορική εποχή με κορυφαία τη Μυκηναϊκή και τις τοιχογραφίες της Θήρας, είτε για την ιστορία της γλυπτικής, είτε πρόκειται για τους Κούρους ή τα ρωμαϊκά πορτρέτα, είτε για την εξέλιξη των αγγείων του 5ου και του 4ου αιώνα – σας θυμίζω τους παναθηναϊκούς αμφορείς. Και επίσης ας μην ξεχνάμε τη συλλογή των χαλκών, αλλά και από συναισθηματικής πλευράς την προθήκη με τα βέλη των Θερμοπυλών. Μετά έχουμε και την Αιγυπτιακή Έκθεση.

// Τι γίνεται με την έκθεση «Του ναυαγίου των Αντικυθήρων»;
Εκεί έχουμε ρεκόρ επισκεψιμότητας αλλά και αποδοχής από τα διεθνή ΜΜΕ. Από την άνοιξη του 2012 που φιλοξενείται η έκθεση «Το ναυάγιο των Αντικυθήρων» έχει χαρακτηριστεί η πιο επιτυχημένη έκθεση της δεκαετίας στην Ευρώπη και κατ’ εμένα και στον κόσμο. Η αύξηση στην επισκεψιμότητας έχει αγγίξει το 81%! Αλλά έχουμε και εκθέσεις με ψηφιδωτά, αλλά και εκθέσεις με φωτογραφίες εμπνευσμένες από τα αριστουργήματα της κλασικής αρχαίας τέχνης. Και εκθέσεις μοντέρνας τέχνης οι οποίες βρίσκονται σε διάλογο με τα μόνιμα εκθέματά μας. Επίσης φιλοξενούμε 57 έργα τέχνης σύγχρονων ελλήνων δημιουργών, που μετά τη δημοπρασία τους τα χρήματα θα δοθούν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Γιατί τα δημόσια μουσεία δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στην κρίση. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έχει 9.500 τ.μ. εκθεσιακού χώρου.

// Ποια είναι τα προβλήματα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου;
Χρειάζεται πολύ προσωπικό. Σε μόνιμη βάρδια πάνω από 70 άτομα και σε διπλή βάρδια 150 άτομα. Θέλουμε να καταφέρουμε να κρατάμε το μουσείο όλες τις μέρες της εβδομάδας και το έχουμε καταφέρει. Δυστυχώς, με τη μείωση του προσωπικού, έχουμε μία βάρδια. Όμως το μουσείο είναι όλες τις μέρες ανοιχτό. Τη Δευτέρα από τη 1 το μεσημέρι μέχρι τις 8 το βράδυ και τις άλλες μέρες από τις 9 το πρωί μέχρι τις 4 το απόγευμα. Ανοιχτό είναι και το Σαββατοκύριακο.

// Πόσοι τουρίστες πέρασαν φέτος από το ΕΑΜ;
Τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί οι Ιάπωνες, οι Κινέζοι, οι Ρώσοι. Έχουμε και μεγάλη αύξηση στην επισκεψιμότητα ελλήνων επισκεπτών. Με τα τηλεοπτικά σποτ «Συμμαχία για την Ελλάδα» είχαμε την ευκαιρία να δείξουμε ποια είναι τα μουσεία μας και τι θησαυρούς κρύβουν. Και η διαφήμιση που γίνεται στα αεροδρόμια, στα λιμάνια, στα τρένα είναι πολύ θετική για τα μουσεία μας. Τους καλοκαιρινούς μήνες είχαμε 81% αύξηση στην επισκεψιμότητα στο ΕΑΜ. Δηλαδή έχουμε 500.000 επισκέπτες τον μήνα. Μόνο τον Οκτώβριο είχαμε αύξηση 35% που μεταφράζεται σε 230.000 επισκέπτες σ’ έναν μήνα. Αλλά και πάλι είναι καλά όταν πέρυσι είχαμε 170.000 επισκέπτες.

// Δηλαδή, ένας τουρίστας ποιο μουσείο θα δει πρώτα; Το Νέο Μουσείο Ακρόπολης ή το Εθνικό Αρχαιολογικό;
Κάποια στιγμή το Νέο Μουσείο Ακρόπολης έκλεβε τουρίστες από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, τώρα όμως με την έκθεση για το «Ναυάγιο των Αντικυθήρων» ήρθαμε στα ίσα μας. Αλλά σκεφτείτε, αλλιώς είναι να βρίσκεται ένα μουσείο κάτω από τη σκιά της Ακρόπολης και αλλιώς να βρίσκεται σε μια πιο υποβαθμισμένη περιοχή την οποία προσπαθούμε να αναβαθμίσουμε. Η Τοσίτσα έχει καθαρίσει, η Αστυνομία κάνει περιπολίες, ο δήμος καθαρίζει τον κήπο, έχει φτιαχτεί το καφέ. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είναι ένα βήμα από την Ομόνοια και από το Πεδίο του Άρεως, περιοχή που πρέπει να αναβαθμιστεί.

// Η τιμή του εισιτηρίου;
Είναι 7 ευρώ για όλες αυτές τις 60 εκθέσεις. Έχουμε πλούσιο πωλητήριο, ένα ωραίο αίθριο για καφέ. Έχουμε τη βιβλιοθήκη μας με ιστορία όσα χρόνια είναι το μουσείο, με τα ημερολόγια των διάφορων αρχαιολογικών ανασκαφών της Τροίας και των Μυκηνών. Δυστυχώς τα νέα οικονομικά μέτρα μάς αφαίρεσαν τον μοναδικό μας βιβλιοθηκονόμο και η βιβλιοθήκη δεν είναι ανοιχτή για το κοινό, για τον επιστήμονα.

// Ποια είναι τα σχέδιά σας για το 2014;
Να παρατείνουμε την έκθεση του «Ναυαγίου των Αντικυθήρων» μέχρι τον Αύγουστο. Βέβαια, επειδή ο πήχης έχει ανέβει πολύ ψηλά, σκεφτόμαστε ποια θα είναι η επόμενη έκθεση. Αξίζει να σημειωθεί ότι θέλουμε να συνεχίσουμε να έχουμε συνεργασία και με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, αλλά και με τη Λυρική Σκηνή, με τις οποίες κάνουμε εκδηλώσεις στο πρόπυλο. Επίσης, τα περισσότερα μουσεία στον κόσμο μάς ζητάνε να τους δανείσουμε έργα τέχνης για περιοδικές εκθέσεις και είμαστε σε συνεχή επαφή.

// Το Νομισματικό Μουσείο έχει ενδιαφέρον για τον κόσμο;
Πρόκειται για το μοναδικό μουσείο στον κόσμο που είναι ακραιφνώς Νομισματικό – δεν ανήκει σε τράπεζα, δεν είναι ιδιωτική συλλογή ή του δήμου. Είναι δημόσιο μουσείο. Τα νομίσματα, οι σφραγιδόλιθοι, η συλλογή του Ερρίκου Σλήμαν, τα μετάλλια των Ολυμπιακών Αγώνων είναι μοναδικά. Πρόκειται για την ιστορία των νομισμάτων από την αρχαιότητα μέχρι την πλαστική κάρτα. Με τα τηλεοπτικά σποτ για το μουσείο έχει δεκαπλασιαστεί η επισκεψιμότητα. Υπήρχαν Σαββατοκύριακα με 50 επισκέπτες και φτάσαμε το προηγούμενο στα 500 άτομα. Δεν είναι μόνο ότι το Νομισματικό Μουσείο στεγάζεται στο Ίλιον Μέλαθρον ή ότι έχει ένα φανταστικό κήπο, είναι και η συλλογή του. Η νέα τεχνολογία χρειάζεται στα μουσεία. Το Νομισματικό έχει μπει στο google. Μπορείτε να δείτε τους θησαυρούς του με ένα πάτημα. Μακάρι να μπουν και άλλα μουσεία στο google. Έχει μπει το Νέο Μουσείο Ακρόπολης, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και το Μουσείο Μπενάκη.

// Με τον κλιματισμό στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είναι όλα εντάξει; Δεν λιποθυμάει ο κόσμος από τη ζέστη;
Με τον κλιματισμό όλα εντάξει. Με τις αποθήκες μια χαρά. Φύλακες δεν έχουμε. Ο κόσμος μάς ζητά διευρυμένα ωράρια λειτουργίας. Χρειάζονται κονδύλια για καθαρίστριες.

// Ο πολιτισμός είναι το αντίβαρο στην κρίση;
Σίγουρα, στην γκρίζα ατμόσφαιρα που ζούμε, τα μουσεία μας αποτελούν όαση. Εμείς γι’ αυτό ζητούμε από τον κόσμο να ‘ρθει και να ξανάρθει στο μουσείο. Να γίνει μέρος της καθημερινότητάς του το μουσείο. Δεν πιστεύω στα νεκρά μουσεία. Πολλοί με κατηγορούν για αυτό. Αλλά ένας ναός της τέχνης πρέπει να παίζει πολλές μουσικές. Αλλιώς γίνεται μονότονο. Αν ένας Έλληνας επισκεφτεί σιγά σιγά τα μουσεία της χώρας μπαίνει σε μια άλλη διάσταση και βγαίνει από τα προβλήματα. Χρειάζεται μια πολιτική για τον πολιτισμό αντάξια των αρχαιοτήτων μας. Είναι μοναδικοί θησαυροί. Πρέπει να περπατήσουμε στα μονοπάτια του υπουργείου Τουρισμού που αποδεσμεύτηκε από το ΥΠΠΟ και κάνει επιθετική πολιτική με πολλή διαφήμιση. Χρειαζόμαστε περισσότερους τουρίστες. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έκανε μαζί με το Νομισματικό Μουσείο μια έκθεση στη Φιλιππούπολη και τη Σόφια της Βουλγαρίας με 195 αρχαιότητες και διαφημίσαμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη χώρα μας στα Βαλκάνια, σε μια δύσκολη περιοχή.

// Βλέπετε φως για την Ελλάδα;
Ο πολιτισμός είναι σανίδα σωτηρίας. Το διαδίκτυο μπορεί να προσελκύσει κόσμο στην Ελλάδα από τα πέρατα της Γης. Και τα μουσεία μπορούν να κάνουν ένα άλλο είδος διπλωματίας. Τα παιδιά και οι νέοι πρέπει να επισκέπτονται τα μουσεία, να καταλαβαίνουν την αξία του πολιτισμού μας.

// Κρίσεις έχει περάσει η ανθρωπότητα, θα την ξεπεράσουμε και αυτή;
Και βέβαια τη νομισματική κρίση θα την ξεπεράσουμε στο μέλλον. Το ευρώ περνάει κρίση όπως όλα τα μεγάλα νομίσματα. Το βυζαντινό στην αρχαιότητα, ο χρυσός του Αυγούστου, η λίρα στην σύγχρονη εποχή, το δολάριο. Ωστόσο είναι ένα σταθερό, δυνατό νόμισμα. Σημασία έχει η ποιότητα της αντίστασης. Πώς αξίζει να ξεπεράσει κανείς την κρίση. Δεν έχουμε βρει ακόμη τον τρόπο να ξεπεράσουμε την κρίση. Ζούμε, όμως, μια καινούρια πραγματικότητα και θα πρέπει να προσαρμοστούμε.

// Όταν έρχονται στο Μουσείο, οι επισκέπτες αναπολούν τη δραχμή;
Η αττική δραχμή ήταν ένα ισχυρό νόμισμα στην αρχαιότητα. Η αθηναϊκή δραχμή, ο χρυσός του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν σταθερά νομίσματα. Το ερώτημα ευρώ ή δραχμή απαντάται με τη συμπεριφορά μας. Και τη δραχμή που είχαμε, την εκτιμούσαμε; Παράγαμε ή καταναλώναμε; Το θέμα είναι εκτιμώ το νόμισμα που έχω, ευρώ η δραχμή, και προσπαθώ να βγω από την κρίση.

// Πώς;
Με επιθετική πολιτική για τον τουρισμό, για τον πολιτισμό! Με σχεδιασμό για την ηλιακή, αιολική ενέργεια, με διαφήμιση των προϊόντων -είναι τρελό να εισάγουμε λάδι και φέτα-, με προβολή της μεσογειακής διατροφής, με το να μην κλέβουμε την Εφορία, με το να μην εκμεταλλευόμαστε τον ανθρώπινο πόνο -και μιλάω για τους γιατρούς και τους δικηγόρους- με το να γίνουμε περισσότερο φιλάνθρωποι και με θετική ενέργεια. Η κρίση τυραννάει όλο τον κόσμο, αλλά πρέπει να βρούμε την εσωτερική δύναμη να πετύχουμε. Είμαι αισιόδοξος ότι ο πολιτισμός είναι η λύση. Είμαι πραγματιστής. Διευθύνω δυο μουσεία με ένα μισθό και ένα επίδομα, αλλά και στόχο έχω και όραμα έχω. Δουλεύω 25 χρόνια για τον πολιτισμό και έχω εμφυσήσει στους συνεργάτες μου την ιδέα της σημαντικής Ελλάδας. Χρειαζόμαστε σύγχρονη μουσειακή πολιτική και για αυτό αγωνίζομαι! Το μουσείο να γίνει η καθημερινότητα μας.