Εκτός ελέγχου ο Ερντογάν

Διαψεύδοντας τους υποστηρικτές του στο εξωτερικό που είχαν γοητευτεί από την ισχυρή πολιτική προσωπικότητά του και τη φιλοδοξία του να αποτελέσει η Τουρκία το μοντέλο μουσουλμανικής, δυτικού τύπου όμως, δημοκρατίας, ο κ. Ερντογάν δεν κρύβει την πρόθεσή του να οδηγήσει τη χώρα του σε πόλωση εν όψει των προεδρικών εκλογών της επόμενης χρονιάς, με τη δική του «καμπάνια» να επικεντρώνεται σε μια συντηρητική ισλαμική ατζέντα.

Ο τελευταίος κρίκος σε αυτή την αλυσίδα ήταν φυσικά η προσπάθεια του Τ. Ερντογάν να νομιμοποιήσει στην κοινή γνώμη το «δικαίωμα» του κράτους να παρέμβει με έναν απαράδεκτο τρόπο στην προσωπική ζωή των πολιτών και μάλιστα των νέων ανθρώπων. Η ανακοίνωση από τον ίδιο τον πρωθυπουργό ότι η κυβέρνησή του θα λάβει μέτρα για να απαγορεύσει τη συμβίωση φοιτητών αγοριών και κοριτσιών σε μεικτούς κοιτώνες, δεν έγινε απλώς και μόνο για να χαϊδέψει τα αυτιά των όλο και περισσότερο συντηρητικών μουσουλμάνων, αλλά εκφράζει και τη δογματική θρησκευτικότητα του ίδιου του τούρκου πρωθυπουργού.

Όμως η κίνηση αυτή εξόργισε όπως ήταν φυσικό τη νεολαία, εναντίον της οποίας στρέφεται εκδικητικά με κάθε τρόπο ο κ. Ερντογάν, επειδή αυτή η νεολαία ήταν που τον αμφισβήτησε τον Ιούνιο με τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί και σε ολόκληρη την Τουρκία.

Είχαν προηγηθεί πολλά ακόμη περιστατικά που αποκάλυπταν αυτή την «απελευθέρωση» του Τ. Ερντογάν, που πλέον αισθάνεται τόσο ισχυρός και βρίσκεται και σε ένα κομβικό σημείο της πολιτικής του πορείας ώστε να μπορεί χωρίς υπεκφυγές να ξεδιπλώνει την πραγματική πολιτική του.

Την άνοιξη η απόφαση για την απαγόρευση του αλκοόλ το βράδυ ακόμη και σε τουριστικές περιοχές είχε προκαλέσει πολλές αντιδράσεις, όπως και η αποκήρυξη του «Yeni Raki» ως εθνικού ποτού της Τουρκίας.

Η προώθηση δημιουργίας ισλαμικών τραπεζών, η εμπλοκή του στο πλευρό ακραίων ισλαμικών σουνιτικών ομάδων στον πόλεμο εναντίον του αλεβίτη Άσαντ (τώρα μόνον και μετά τις αντιδράσεις και των ΗΠΑ υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει αυτές τις «συμμαχίες»), η αναβάθμιση των θρησκευτικών σχολείων που διδάσκουν το Κοράνι, η νομιμοποίηση της μαντίλας σε δημόσιους χώρους ακόμη και στην Εθνοσυνέλευση ήταν μερικά από τα βήματα αυτά. Δεν έλειψαν και περιπτώσεις όπως με την κριτική που άσκησε υπουργός του εναντίον μιας ιδιαίτερα όμορφης παρουσιάστριας τηλεοπτικής εκπομπής, για την αρκετά τολμηρή εμφάνισή της, με αποτέλεσμα την απόλυσή της από τον τηλεοπτικό σταθμό. Είχε προηγηθεί τον Ιούνιο η μαζική δίωξη δημοφιλών ηθοποιών από τις τηλεοπτικές σειρές που προβάλλονται και στην Ελλάδα, οι οποίοι είχαν συμμετάσχει στις διαδηλώσεις στο Γκεζί. Ο κ. Ερντογάν από την Άνοιξη είχε δηλώσει ότι οι σειρές αυτές είναι… προσβλητικές για τη μνήμη του Σουλεϊμάν…

Τα επεισόδια στο Γκεζί εξάλλου ξεκίνησαν ακριβώς επειδή ο Τ. Ερντογάν αποφάσισε να κτίσει στη θέση του πάρκου τους παλιούς οθωμανικούς ξενώνες που βρίσκονταν εκεί στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Είναι με την ιδία λογική που η Τουρκία διοχετεύει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια στα Βαλκάνια για την αναπαλαίωση μνημείων από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με έμφαση κυρίως στα τζαμιά. (Όπως φιλοδοξεί να κάνει με την αναπαλαίωση του τζαμιού Φετιχιέ στο Μοναστηράκι, το οποίο σύμφωνα με δήλωσή του είναι τουρκικό!)

Οι δηλώσεις ότι οι αμβλώσεις σημαίνουν δολοφονία, οι παραινέσεις στις οικογένειες να κάνουν όσα περισσότερα παιδιά μπορούν, συμπληρώνουν μια εικόνα η οποία γίνεται όλο και πιο αποκρουστική για την κοινή γνώμη της Δύσης αλλά και για το υπόλοιπο μισό της τουρκικής κοινωνίας (εάν υποθέσουμε ότι το 50% που έχει ψηφίσει το ΑΚΡ ασπάζεται την ισλαμική ατζέντα του Ερντογάν).

Ο κ. Ερντογάν είναι αποφασισμένος να εκμεταλλευθεί την προσωπική πολιτική επιρροή του, για να συγκρουσθεί με φίλους και εχθρούς και να υλοποιήσει το όνειρό του: να είναι αυτός που στην εκατοστή επέτειο της ίδρυσης του τουρκικού κράτους, το 2023, θα έχει επανιδρύσει την Τουρκική Δημοκρατία διαγράφοντας τον ισχυρό κοσμικό χαρακτήρα του κράτους που δημιούργησε ο Κεμάλ.

Στη διαδικασία αυτή όπου η θρησκεία θα γίνεται όλο και πιο ισχυρή στην τουρκική κοινωνία και στην κρατική δομή ο Τ. Ερντογάν ελπίζει ότι θα μπορέσει να αντιμετωπίσει και το μείζον πρόβλημα που συνεχίζει να αντιμετωπίζει η Τουρκία, το Κουρδικό. Το σχέδιό του είναι συγκεκριμένο: αντί να χωρίζει η εθνική καταγωγή τους πολίτες της Τουρκίας, θα τους ενώνει η προσήλωση στη θρησκεία. Αυτό βεβαίως είναι μάλλον ευχή, καθώς στην Τουρκία η θρησκευτικότητα μετά από 100 χρόνια κεμαλικού κράτους έχει εξελιχθεί σε έναν ιδιότυπο ισλαμοεθνικισμό, ο οποίος τελικά οδηγεί και πάλι σε αναβίωση των αντιθέσεων με τους Κούρδους και των αντιπαραθέσεων με άλλες γειτονικές χώρες.

Ο κ. Ερντογάν πάντως έχει προς το παρόν την απαράδεκτη ανοχή των Βρυξελλών και της Ουάσιν-γκτον, παρά το γεγονός ότι οι Αμερικανοί αν και δεν αμφισβητούν φυσικά την αξία της συμμάχου χώρας, όλο και περισσότερο ανησυχούν για το πού μπορεί να οδηγήσει και στην εξωτερική πολιτική σε σχέση με τη Μ. Ανατολή αυτή η ισλαμική στροφή του Τ. Ερντογάν…

Η τακτική οδοστρωτήρα που έχει επιλέξει ο κ. Ερντογάν προκαλεί αντιδράσεις και μέσα στο ίδιο το κόμμα του. Οι δύο άλλοι συνιδρυτές του ΑΚΡ, ο Πρόεδρος της Τουρκίας Α. Γκιουλ και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς τους τελευταίους μήνες εκφράζουν συχνά τις διαφωνίες τους για δηλώσεις ή κινήσεις του Ερντογάν. Ο κ. Αρίντς, μάλιστα, διαφώνησε ανοικτά και με τα όσα δήλωσε ο κ. Ερντογάν για τους μεικτούς κοιτώνες. Ο κ. Γκιουλ δεν έχει κρύψει ότι θα τον ενδιέφερε και θα επιθυμούσε να είναι υποψήφιος για τη θέση του Πρόεδρου της χώρας που για πρώτη φορά θα εκλεγεί από τον λαό. Εξάλλου το πιο φιλελεύθερο και κοσμοπολίτικο προφίλ του δείχνει να συνδυάζεται καλύτερα με την ισλαμική ταυτότητά του ώστε να είναι πιο ενωτικός συσπειρώνοντας γύρω του και άλλα στρώματα της τουρκικής κοινωνίας. Γνωρίζει όμως ότι δεν θα είναι εύκολο να αντιπαρατεθεί ευθέως με τον παλιό φίλο και συνοδοιπόρο του και έτσι παρακολουθεί προσεκτικά, περιμένοντας κάποιο μεγάλο στραβοπάτημά του ώστε να εμφανισθεί ως η μοναδική εναλλακτική λύση…

Όλα αυτά τα σενάρια τα γνωρίζει καλύτερα από όλους ο Τ. Ερντογάν. Στον δρόμο αυτό εξουδετερώνει σιγά σιγά και τις εσωτερικές αντιστάσεις, γνωρίζοντας ότι είναι περιορισμένα τα όρια αντιδράσεών τους…

Και ύστερα από δώδεκα χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από το κόμμα του ο Ταγίπ Ερντογάν θέλει να βάλει τη δική του σφραγίδα στη φυσιογνωμία της χώρας από τη θέση ενός παντοδύναμου Προέδρου εκλεγμένου από τον λαό. Μετατρέποντας την ψήφο στο πρόσωπό του σε ψήφο έγκρισης και της ακραίας ισλαμικής ατζέντας του.

Αυτή όμως η επιλογή απλώς θα αναδείξει τον μοιραίο διχασμό της τουρκικής κοινωνίας…

Κωνσταντίνος Τσάκαλος