Μια σημαντική –χωρίς ηχηρά αποτελέσματα– επίσκεψη

Επίσκεψη στην Αθήνα πραγματοποίησε ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας κ. Σεργκέι Λαβρόφ.

Ο κ. Λαβρόφ, διπλωμάτης καριέρας, διετέλεσε επί μακρόν πρέσβης της χώρας του στα ΗΕ, από το 1994 μέχρι το 2004, οπότε και ανέλαβε τα ηνία της ρωσικής διπλωματίας.

Η επίσκεψη του ρώσου επισήμου, ο οποίος αφίχθηκε την περασμένη Τετάρτη 29η Οκτωβρίου, αν και σύντομη, έχει ξεχωριστή σημασία.

Είναι αλήθεια ότι η περίοδος των τελευταίων ετών δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως περίοδος θερμών ελληνορωσικών σχέσεων. Οι λόγοι είναι γνωστοί και έχουν πολλές φορές αναλυθεί. Για τον λόγο αυτόν «κατάλληλη ευκαιρία» για μια επανεκκίνηση των σχέσεων δεν φαινόταν εύκολα στον ορίζοντα.

Τη φορά αυτή, όμως, βρέθηκε.

Συμπληρώνονται 185 χρόνια από τη σύναψη των διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας – Ρωσίας, όπως επίσης και 185 χρόνια από την ορκωμοσία του Ιωάννη Καποδίστρια ως πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας. Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν κινήθηκε, από τυπικής τουλάχιστον άποψης, η επίσκεψη Λαβρόφ στην Αθήνα.

Οι επισκέψεις υψηλού επιπέδου, όπως αυτή του ρώσου υπουργού Εξωτερικών, συνοδεύονται συνήθως από την υπογραφή διαφόρων κειμένων και συμφωνιών.

Ε ύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι κατά την προκειμένη επίσκεψη οι συμφωνίες που υπογράφτηκαν δεν συνιστούν συμφωνίες υψηλού διπλωματικού ή πολιτικού ενδιαφέροντος.

Το επίκεντρο του ενδιαφέροντος της επίσκεψης Λαβρόφ πρέπει να αναζητηθεί, όχι στις συμφωνίες που υπογράφτηκαν, αλλά στη συμβολή της επίσκεψης στην επιχειρούμενη αναθέρμανση των σχέσεων Αθήνας – Μόσχας. Υπ’ αυτή την έννοια, η επίσκεψη αποκτά έναν ιδιαίτερο συμβολισμό.

Ο ι ιστορικοί και πολιτιστικοί δεσμοί που συνδέουν τις δυο χώρες είναι και γνωστοί και δεδομένοι. Δεν αρκεί, όμως, η διαρκής επίκληση και επιβεβαίωσή τους. Τα σύγχρονα κράτη προσβλέπουν μεν στο διαγραφόμενο μέλλον των σχέσεών τους, αλλά υπό το πρίσμα των συμφερόντων τους και δεν πρέπει να επαναπαύονται σε «άρρηκτους και παραδοσιακούς» δεσμούς και μόνον. Δεν υπάρχουν αιώνιοι σύμμαχοι ούτε αιώνιοι εχθροί. Μόνο τα συμφέροντα είναι αιώνια, έλεγε ο Πάλμερστον, ένας από τους σημαντικότερους βρετανούς πολιτικούς του 19ου αιώνα.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ρωσία έχει ιδιαίτερα συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου και αυτό το έδειξε στη συριακή κρίση. Εξακολουθεί να παραμένει ένας δυναμικός και ισχυρός παίκτης στην παγκόσμια διπλωματία και έχει πάντοτε τρόπους να υπενθυμίζει προς πάσα κατεύθυνση και προς πάντα ενδιαφερόμενο, ότι αποτελεί έναν υπολογίσιμο παράγοντα που πάντοτε πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη.

Τούτο πρέπει πάντα να έχουμε κατά νου.

Για μια σχετικά μακρά περίοδο, οι διμερείς σχέσεις των δυο χωρών είχαν υποστεί κλυδωνισμούς. Με την επίσκεψη όμως Λαβρόφ ελπίζεται να αναβαθμιστεί το διμερές επίπεδο των σχέσεων και να υλοποιηθεί με συγκεκριμένο τρόπο η συνεργασία των δύο χωρών και στο πολιτικό, αλλά και στο οικονομικό σκέλος.

Είναι γεγονός ότι με την επίσκεψη δεν προέκυψαν άμεσα απτά αποτελέσματα. Ήταν άλλωστε αναμενόμενο ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει πλήρης μεταστροφή των ρωσικών θέσεων, κυρίως μάλιστα στο οικονομικό-επενδυτικό σκέλος μετά τις πρόσφατες δηλώσεις Πούτιν ότι η Ελλάδα είναι χώρα προβληματική για επενδύσεις. Τις δηλώσεις αυτές ο κ. Λαβρόφ, ερωτηθείς σχετικώς, δεν θέλησε να απαλύνει, προβαίνοντας σε κάποια «διορθωτική» παρέμβαση. Η συμμετοχή, όμως, στη ρωσική υπ’ αυτόν αντιπροσωπεία σημαντικών προσωπικοτήτων της ρωσικής οικονομίας, όπως ο επικεφαλής του Οργανισμού Ρωσικών Σιδηροδρόμων κ. Βλαντιμίρ Γιακούνιν, είναι δηλωτική των ρωσικών προθέσεων για τη βελτίωση του διμερούς κλίματος όπως αυτό εκδηλούται με το επιδειχθέν ενδιαφέρον για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ και τον ΟΛΘ.

Εξίσου, εξάλλου, δηλωτική του ρωσικού ενδιαφέροντος είναι και η διαφανείσα, αν αληθεύουν οι σχετικές πληροφορίες, πρόθεση της ρωσικής πλευράς να ολοκληρώσει σύντομα τις συνομιλίες της Gazprom με την ΔΕΠΑ, προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία για σημαντική μείωση των τιμών πώλησης του φυσικού αερίου στην Ελλάδα.

Βέβαια, η συμφωνία απαιτεί προσεκτική διαπραγμάτευση, γιατί η Μόσχα φαίνεται ότι εξαρτά το επίπεδο της μείωσης από κάποια αντισταθμιστικά μέτρα που περιέρχονται στην παλαιά σύμβαση.

Α πό την άλλη πλευρά, εκτός του προαναφερθέντος ρωσικού ενδιαφέροντος για την ΝΑ Μεσόγειο, ασφαλώς η Μόσχα προσβλέπει και στην ελληνική συμβολή στην προώθηση των σχέσεων της με την ΕΕ και κυρίως το θέμα της βίζας, την άρση του καθεστώτος της οποίας επιμόνως επιδιώκει, θέμα πολύπλοκο που απαιτεί δύσκολους χειρισμούς, πράγμα που δεν πρέπει να υποτιμά η ελληνική πλευρά, καλλιεργώντας υπέρμετρες προσδοκίες. Ειδικά, μάλιστα, κατά την αμέσως προσεχή περίοδο που θα συμπέσει με την ανάληψη από τη χώρα μας της προεδρίας της ΕΕ.

Ο ρώσος υπουργός, κατά την εδώ σύντομη παραμονή του, δεν παρέλειψε να απευθύνει χαιρετισμό σε ημερίδα με θέμα «Ιωάννης Καποδίστριας και οι σύγχρονες ελληνορωσικές σχέσεις».

Ε κατόν ογδόντα πέντε χρόνια πριν, δηλαδή το 1828, κατά μήνα Ιανουάριο, ο Ιωάννης Καποδίστριας, επιβαίνοντας του αγγλικού πολεμικού Warspite, έφθανε στο Ναύπλιο.

Η ιστορία του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδος και ο σημαντικός ρόλος που έπαιξε στη συγκρότηση του ελληνικού κράτους και η τραγική δολοφονία του, αποτελούν γνωστά ιστορικά γεγονότα.

Εξίσου γνωστός, εξάλλου, είναι και ο ρόλος του στη ρωσική διπλωματία του 19ου αιώνα και η συμβολή του στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής διπλωματίας. Μια άλλη λιγότερο γνωστή δραστηριότητά του είναι ο κυρίαρχος ρόλος που έπαιξε στη συγκρότηση και οργάνωση του ελβετικού κράτους υπό τη σημερινή του μορφή.

Ω ς γνωστό, ο Τσάρος Αλέξανδρος Αʼ, τον διόρισε εκπρόσωπο της Ρωσίας στην Ελβετία, με σκοπό να συμβάλει στην απαλλαγή της από την επιρροή του Ναπολέοντα. Στα πλαίσια της αποστολής του αυτής ο Καποδίστριας συνέβαλε καθοριστικά στην σύνταξή του ελβετικού Συντάγματος, προβλέποντας τον σχηματισμό αυτονόμων κρατιδίων, των καντονίων, ως μελών της ελβετικής ομοσπονδίας. Ο Καποδίστριας, λοιπόν, και η επέτειος της σύναψης των ελληνορωσικών διπλωματικών σχέσεων αποτέλεσαν την αφορμή επαναπροσέγγισης Αθήνας-Μόσχας.

Οι ελληνορωσικές σχέσεις δεν έχουν ανάγκη από μεγαλεπήβολες δηλώσεις, ούτε από ανεδαφικά και πληθωρικά ευχολόγια. Έχουν ανάγκη από συνέπεια και αμοιβαία τήρηση των υποχρεώσεων. Ουδόλως πρέπει να καλλιεργούνται υπέρμετρες προσδοκίες, ούτε να δίνονται υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρηθούν.

Η Μόσχα επανεμφανίζεται δυναμικά στην διεθνή σκηνή. Μετά, μάλιστα, την καθόλα επιτυχή και στοχευμένη παρέμβασή της στην συριακή κρίση, που μπορεί βέβαια να μην έληξε, αλλά δεν έλαβε περαιτέρω τραγικές διαστάσεις λόγω της ρωσικής παρέμβασης.

Ας ελπίσουμε ότι η επίσκεψη Λαβρόφ θα αποτελέσει το έναυσμα μιας νέας περιόδου στις ελληνορωσικές σχέσεις.

Τα επόμενα βήματά μας θα πρέπει να είναι προσεκτικά.