Μια Φορά Και Έναν Καιρό

Ήταν τότε η εποχή που το πολίτευμα ήταν εύθραυστο, ο εθνικός διχασμός εξακολουθούσε να κοχλάζει, τσουρουφλίζοντας με κινήματα εναλλάξ τις παρατάξεις, δηλαδή πότε τους βασιλόφρονες, και πότε τους δημοκρατικούς. Κατ’ εξαίρεση, η αναμπουμπούλα που είχαμε περιγράψει αφορούσε ενδοπαραταξιακή διαφορά που οφείλονταν σε… υποψίες και θύμιζε τον πίνακα αμερικανού ζωγράφου όπου απεικονίζονταν δύο αιμόφυρτοι πυγμάχοι να αλληλογρονθοκοπούνται μέχρι τελικής πτώσεως πάνω στο ρινγκ. Ο τίτλος του πίνακα ήταν «Και οι δύο στο ίδιο Σωματείο…».

Θέλοντας να ικανοποιήσομε την επιθυμία πολλών αναγνωστών που έχουν ακουστά για τα ταραγμένα προπολεμικά εκείνα χρόνια, θα αποπειραθούμε να εξιστορήσομε σήμερα την ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής, με τα κινήματα που γινόταν για ψύλλου πήδημα, τα οποία επικρατούσαν ή κατεστέλλοντο βιαίως, χωρίς η συνέχεια να παρουσιάζει καμιά πρωτοτυπία. Ακολουθούσαν στρατοδικεία, καθαιρέσεις, ισόβια και καταδίκες εις θάνατον που σε λίγους μήνες οι κινηματίες αμνηστεύονταν και ελεύθεροι, προετοίμαζαν με όλη τους την άνεση το προσεχές κίνημα. Θλιβερή εξαίρεση απετέλεσε η καταδίκη σε θάνατο για τη συμμετοχή τους στο κίνημα του 1935 των στρατηγών Παπούλα και Κοιμήση και του επίλαρχου Βολάνη. Οι καταδίκες εκφωνήθηκαν Μεγάλη Δευτέρα και βιαστικά-βιαστικά, δύο ημέρες αργότερα, την αυγή της Μεγάλης Τετάρτης οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Σημειωτέον πως ο στρατηγός Παπούλας είχε διατελέσει στη Μικρά Ασία Αρχιστράτηγος. Η δικαιολογία που προβλήθηκε για το κίνημα, ήταν πως οι εκλογικές επιτυχίες των αντιβενιζελικών (των «Δεξιών» ας πούμε σήμερα) γεννούσαν υπόνοιες πως στόχος τους ήταν να επαναφέρουν τη Μοναρχία. Άρα «η Δημοκρατία εκινδύνευε» και άρα όφειλαν να τη σώσουν. Είναι γεγονός πως η αντιβενιζελική παράταξη ουδέποτε αναγνώρισε το πολίτευμα της «Ελληνικής Δημοκρατίας» που εγκαθιδρύθηκε όχι με τον πλέον άψογο και δημοκρατικό τρόπο το 1924, όταν «εξωπετάξανε» βιαίως τους βασιλιάδες. Έκτοτε το πολίτευμα ήταν συνεχώς υπό «λεκτική» αμφισβήτηση των βασιλοφρόνων και πολλοί πολιτικοί επωφελούνταν εκμεταλλευόμενοι την ιδεολογία του κοσμάκη, υποδυόμενοι άλλοι μεν τους Ηρακλείς του Στέμματος και άλλοι τους… «τρεις σωματοφύλακες» της Δημοκρατίας.

Μετά την καταστολή του κινήματος τον Μάρτιο του 35, οι φωνές για επαναφορά της Μοναρχίας άρχισαν να ακούγονται συχνότερα, πυκνότερα και κάθε μέρα δυνατότερα. Στις εκλογές που ακολούθησαν τα δημοκρατικά κόμματα με τη βαριά ρετσινιά των «καθ’ έξιν κινηματιών» στην πλάτη, απέσχον και προέκυψε έτσι μια μονόπλευρη Βουλή που για να δείχνει πιο επιβλητική, την προίκισαν με τον πομπώδη τίτλο «Εθνοσυνέλευσις». Λίγο μετά την ψήφο εμπιστοσύνης που έλαβε η κυβέρνησις, η Βουλή διέκοψε τις εργασίες της λόγω θερινών διακοπών και ο πρωθυπουργός Παναγής Τσαλδάρης μιας και επικρατούσε ησυχία, τάξις και ασφάλεια, αποφάσισε να κάνει και αυτός σαν άνθρωπος, διακοπές στην ειδυλλιακή λουτρόπολη του Baden-Baden με τις διάσημες ιαματικές πηγές, όπου θα συνδύαζε παραθερισμό και λουτροθεραπεία. Τον καιρό εκείνο οι λουτροπόλεις ήσαν κοσμικά κέντρα πάρα πολύ της μόδας, όπου συνέρρεε με τα Wagons lits Cook η διεθνής υψηλή κοινωνία για να «ξαποστάσει» μακριά από την τύρβη των πόλεων, χωρίς να «συναγελάζεται» με ενοχλητικούς φουκαράδες…Ήσαν κάτι σαν «γκέτο» πολυτελείας να πούμε. Οι σουίτες και αρκετές φορές ολόκληροι όροφοι των πολυτελών ξενοδοχείων φιλοξενούσαν μαχαραγιάδες, εφοπλιστές, τραπεζίτες και ζάπλουτους ηλικιωμένους με τις… ιδιόκτητες νοσοκόμες τους. Σύχναζαν επίσης πρίγκιπες και εστεμμένοι που δεν άκουγαν το θρόισμα από το τρίξιμο των θρόνων τους. Ανάμεσά τους και ραφινάτοι λωποδύτες, που είχανε βάλει στο μάτι τα αμύθητης αξίας μπιζού κάποιας γηραιάς κόμισσας. Στους δρόμους κυκλοφορούσαν κίτρινες Rolls Royce με το χρυσό αγαλματάκι της «Νίκης της Σαμοθράκης» πάνω στο χρωμέ ψυγείο, κατάμαυρες σαν νεκροφόρες Bentley’s, ξεχωριστές Hispano- Suiza για όσους ήθελαν να δείχνουνε πολέμιοι του κατεστημένου και φυσικά θορυβούσαν με τις εξατμίσεις τους οι σπορτίφ Aston Μartin των νεαρών Δον Ζουάν και άλλα πανάκριβα αυτοκίνητα. Όλα οδηγούνταν απαραιτήτως από «σοφέρ» με γκρι στολή ιππασίας, γυαλιστερές μπότες και πηλίκιο, επιφορτισμένον πλην της οδηγήσεως, να ανοίγει με σεβασμό την πόρτα στους επιβάτες, ασκεπής, σε στάση προσοχής, με το πηλίκιο υπό μάλης. Την πόλη ομόρφαινε με την πληθωρική του παρουσία το «ωραίο φύλο». Συλφίδες, νεράιδες και αγέρωχες αμαζόνες, χτενισμένες από διάσημους κομμωτές και ενδεδυμένες με μοντελάκια ονομαστών μόδιστρων, σφράγιζαν την εμφάνισή τους με το άρωμα αιθέριων μυρωδικών. Γυναίκες πανέμορφες, αξιέραστες, γοητευτικές και… σχετικά ενάρετες.

Κάποτε ήρθε το φθινόπωρο και ο πρωθυπουργός Παναγής Τσαλδάρης επέστρεψε ακμαίος στην πρωτεύουσα. Με το που πάτησε το ποδάρι του στην Αθήνα του «εψιθύρισαν εις το ους» ότι εξυφαίνεται συνωμοσία για κατάργηση της κυβερνήσεως και της Δημοκρατίας. Προσπάθησε να αποτρέψει το κακό με την διαλλακτικότητα του, αλλά διαδραματίστηκαν τα «πρωτοφανή» επεισόδια με τις χειροδικίες, τους πυροβολισμούς και τις επελάσεις λογχοφόρων και κάθε μέρα η πόλη ήταν καζάνι που έβραζε. Πολιτικοί, στρατιωτικοί και απόστρατοι, με μπροστάρηδες τις εφημερίδες που με ρεπορτάζ και άρθρα έριχναν λάδι στη φωτιά, συνωμοτούσαν πάντες για να επιβάλλουν τον τρόπο που θα επανέλθει μια ώρα αρχύτερα ο βασιλιάς. Υπήρχαν οι βιαστικοί που τον ήθελαν «εδώ και τώρα» με απόφαση της Εθνοσυνέλευσης. Αντέκρουαν οι… σχολαστικοί υπέρμαχοι της νομιμότητος που ήθελαν δημοψήφισμα, αλλά όλοι τους έτρεμαν μη γίνει καμιά «στραβή» διότι πολλοί βασιλόφρονες ήσαν υπέρ της…Δημοκρατίας που δεν τους ισοφάριζαν αριθμητικά οι κηρυγμένοι υπέρ της Δυναστείας δημοκράτες. Τελικά αποφασίστηκε να κριθεί το πολίτευμα με Δημοψήφισμα που θα διενεργηθεί την 3η Νοεμβρίου 1935. Η μοίρα επεφύλασσε στον πρωθυπουργό να πιει το πικρό ποτήρι εφαρμογής της απόφασης, απεχθέστερο του ιαματικού που τον πότιζαν στην ξενιτιά. Πιστός στην αρχή:-»Άσε να δούμε» επαμφοτέριζε συνέχεια προκαλώντας την εντύπωση πως «ρίχνει τη μπάλα στην εξέδρα» για να ματαιώσει την Παλινόρθωση. Έτσι ο αντιπρόεδρος Κονδύλης κούρντισε τη συνέχεια: Την 10η Οκτωβρίου που επανάρχιζαν ύστερα από τις θερινές διακοπές οι συνεδριάσεις της Βουλής, ο πρωθυπουργός κατερχόντανε στο κέντρο από το σπίτι του στην Κηφισιά. Στις ερημιές και στα άγρια ρουμάνια, στο ύψος της Φιλοθέης, τον σταμάτησαν οι Αρχηγοί Στρατού, Ναυτικού και Αεροπορίας. Καθώς δεν είχαν ραντεβού να πάνε κυνήγι, ο Τσαλδάρης ανησύχησε. Οι τρεις αρχηγοί τον καθησύχασαν δηλώνοντας του πως ο στρατός.. καταργεί τη Δημοκρατία, την κυβέρνηση και τον ίδιον. Το ίδιο δε απόγευμα, καταργηθέντος του Προέδρου της Δημοκρατίας, προσήλθε στην Εθνοσυνέλευση για ορκωμοσία η νέα κυβέρνησις υπό τον Γεώργιο Κονδύλη. Εκεί, έγινε το «σώσε». Ξεσπάθωσε ο Τσαλδάρης και προβάλλοντας την αριθμητική πλειοψηφία που διαθέτει το κόμμα του, αξίωνε αποκατάσταση της νομιμότητας και απέτρεπε τον Αρχιεπίσκοπο να ορκίσει τους εξωμότες. Τελικά ορκίστηκε μέσα σε πανδαιμόνιο η νέα κυβέρνηση. Αμέσως ο Κονδύλης ανακήρυξε για πολίτευμα τη Βασιλευομένη Δημοκρατία, απόφαση που θα επικύρωνε το Δημοψήφισμα. Έως τότε, προς κάλυψη του συνταγματικού κενού, καθήκοντα Ανωτάτου Άρχοντα θα ασκούσε Αντιβασιλεύς, αξίωμα που κατά τρόπο «δίκαιο αντικειμενικό και αμερόληπτο» ανέθεσε στον εαυτό Του…