Αυτούς που ονειρεύονται, το σύστημα τους ξεβράζει…

Το σωματείο «Διάζωμα», όμως, κατέγραψε 125 θέατρα και κάνει αναστηλωτικές εργασίες σε πενήντα από αυτά. Ο Σταύρος Μπένος μας μιλά για το όραμά του πάνω στον πολιτισμό και στην αναμόρφωση και καταγραφή των αρχαίων θεάτρων – εθελοντής πρώτος και καλύτερος ο ίδιος – ενώ μιλά και για τους μεταρρυθμιστές και τους λαϊκιστές και τονίζει ότι στη χώρα μας παράγουμε νόμους δυτικούς και πράττουμε οθωμανικά.

// Κύριε Μπένο, πόσα χρόνια λειτουργεί το «Διάζωμα»;
Πέντε χρόνια. Αλλά από πίσω του έχει δέκα χρόνια προετοιμασίας. Αυτό που θέλαμε ήταν να δηλώσουμε ένα δυνατό «παρών» σε μια προσπάθεια για την προστασία και για την ανάδειξη των μνημείων της χώρα μας.

// Η πρώτη σπίθα για αυτήν την ιδέα πως άναψε;
Όταν ήμουν υπουργός Πολιτισμού. Σε λίγες μέρες απʼ όταν ανέλαβα υπουργός ήρθα σε απόγνωση γιατί κατάλαβα πόσο πεπερασμένο είναι το κράτος για να προστατεύσει αυτόν τον πολιτιστικό πλούτο. Για να προστατευτεί η πολιτιστική μας κληρονομιά χρειάζεται εθελοντισμός και αγάπη από τις ψυχές των ανθρώπων. Η γενέθλια πόλη μου, η Καλαμάτα, στον εθελοντισμό οφείλει πολλά. Έτσι, με την φιλοσοφία ότι θέλουμε να βοηθήσουμε το κράτος δημιουργήθηκε μια ομάδα κυρίως από αρχαιολόγους με σκοπό την καταγραφή, την τεκμηρίωση και την αναστήλωση των αρχαίων θεάτρων.

// Τι θέλατε ακριβώς;
Να είμαστε μια ουσιαστική δύναμη, έργου και συμπαράστασης. Για να γίνει αυτό έπρεπε να κατανοήσουν οι αρχαιολόγοι του υπουργείου ότι δεν είμαστε μια δύναμη ανταγωνιστική. Εμείς δεν είμαστε ακτιβιστές. Είμαστε μια ανεξάρτητη δύναμη, αλλά συνοδοιπόροι με το υπουργείο. Για αυτό δεν πήραμε ποτέ λεφτά από το κράτος. Δεν είμαστε προστατευόμενοι του.

// Ποιο είναι το επιχειρησιακό σας σχέδιο;
Αρχικά η καταγραφή. Καταγράψαμε 125 θέατρα, ωδεία, εκκλησιαστήρια. Ύστερα κατηγοριοποιήσαμε τα μνημεία στο διαδίκτυο και βάλαμε εμβόλιμες πληροφορίες για αυτά. Αυτό δεν ήταν εύκολο πράγμα. Έχουμε αναρτήσει 75 δελτία. Είναι σαν αξονική τομογραφία του μνημείου. Αμέσως μετά δραστηριοποιηθήκαμε στις εκδόσεις οι οποίες κινήθηκαν στον άξονα επιστήμη και τουρισμός. Έχουν μεγάλη επιστημονική αξία, αλλά είναι και απλές στο στήσιμό τους. Παράλληλα δημιουργήσαμε ντοκιμαντέρ. Στην κορυφή της πυραμίδας για την τεκμηρίωση φτιάξαμε ένα ψηφιακό προϊόν. Τις ψηφιακές ξεναγήσεις μέσα από κινητό τηλέφωνο. Το οφείλουμε σε μια νέα ομάδα επιστημόνων που δούλεψαν αφιλοκερδώς. Πρόκειται για ξεναγήσεις σε μουσεία μέσω κινητού τηλεφώνου όπως στην Επίδαυρο, την Μεσσήνη, τους Δελφούς. Το καμαρώνω αυτό το προϊόν. Αυτή τη δράση μας την έκανε χορηγία το Ίδρυμα Νιάρχου.

// Πως χρηματοδοτείται το σωματείο;
Μέσα από χορηγούς. Η δεύτερη πύλη χρηματοδότησης είναι αυτή των πόλεων μέσω πενήντα προγραμματικών συμβάσεων, η τρίτη πύλη είναι των πολιτών. Μέσα από τραπεζικούς λογαριασμούς μπορεί να καταθέσει ο καθένας τον όβολό του. Και βοηθάνε πολύ οι ομογενείς από το εξωτερικό.
Όλες αυτές τις εισροές τις μεταβιβάζουμε στο υπουργείο. Γεννηθήκαμε για να βοηθήσουμε και όχι για να ζητιανέψουμε. Αυτή είναι η παθογένεια της χώρας μας. Ο κρατισμός. Ο κρατισμός, η κατάρρευση η οικονομική, η ηθική και η αξιακή του κράτους επηρέασε και τα κινήματα των πολιτών. Όπου αναπτύχθηκε το φαινόμενο του εκκρεμούς. Κάποια κινήματα θέλησαν να υποκαταστήσουν το κράτος με αδιαφανείς χρηματοδοτήσεις και άλλα πήγαν στα άκρα στον ακτιβισμό. Εμείς είμαστε στην μέση. Είμαστε συνεργοί.

// Αυτήν την στιγμή τι δουλειά κάνει το «Διάζωμα»;
Κάνουμε εργασίες σε πενήντα θέατρα στην Ελλάδα. Από γεωσκοπήσεις για να ανακαλυφθούν τα θέατρα, μέχρι απαλλοτριώσεις, ανασκαφές, μελέτες και εργασίες αποκατάστασης. Η Ευρώπη χρηματοδοτεί μόνο την αποκατάσταση. Όλα τα άλλα -και αυτό είναι το μαγικό- τα κάνουμε εμείς. Τώρα θα περάσει η μελέτη του αρχαίου θεάτρου Σπάρτης. Για αυτό το θέατρο πήγαμε μαζί με τον κ. Βαρβιτσιώτη στο Ίδρυμα Νιάρχου. Κάναμε μια ωραία συμμαχία. Είναι από τη Λακωνία η καταγωγή του και ήθελε να ενισχύσει την προσπάθεια. Το «Διάζωμα» δεν επεμβαίνει στις ανασκαφές, στην αποκατάσταση. Εκεί λειτουργούν οι αρχαιολόγοι.

// Ο πολίτης αγαπάει τα αρχαία;
Χρειάζεται επαφή του πολίτη με τα αρχαία. Μόνο έτσι θα έρθει και η ανάπτυξη. Θα ενισχυθεί η οικονομία της αγοράς. Μέσω προγραμμάτων πολιτιστικού τουρισμού. Πριν μια εβδομάδα στην Ήπειρο ανακοινώθηκε η πρώτη πολιτιστική διαδρομή της χώρας. Πρόκειται για ένα ταξίδι με βάση τα θέατρα της Ηπείρου. Ήδη δημιουργούνται γκρουπ.

// Υπάρχει πολιτική για τα αρχαία μας; Στοιβάζονται σε αποθήκες, διαβρώνονται από την υγρασία, ρυπαίνονται από τη μόλυνση. Ακόμη και η Ακρόπολη είναι με γερανούς, σίδερα, ικριώματα.
Η αρχαιολογική κοινότητα είναι η πιο σημαντική συλλογικότητα στον δημόσιο χώρο. Οι αρχαιολόγοι είναι οι μόνοι που δεν είχαν κρούσμα διαφθοράς ή αδιαφάνειας. Είναι η μοναδική συλλογικότητα που δεν κατέρρευσε αξιακά. Κράτησε ψηλά τη σημαία. Και αντί να τους τιμήσουμε, οι αρχαιολόγοι μας έγιναν οι εχθροί του λαού. Στο πυρ το εξώτερο. Βρισκόμαστε σ’ ένα ιστορικό ρήγμα με τους αρχαιολόγους και πρέπει να τους αποκαταστήσουμε. Παράλληλα είναι τόσα πολλά τα μνημεία. Οι αρχαιολογικοί χώροι θέλουν φύλαξη. Θέλουν προσωπικό, θέλουν χρήματα. Χρειάζεται εθελοντική φύλαξη για να αντιμετωπιστεί η παθογένεια.

// Το πιο ιστορικό θέατρο πιο είναι για εσάς;
Το αρχαίο θέατρο του Διονύσου. Σ’ αυτό τον ιερό τόπο ακούστηκε για πρώτη φορά ο τραγικός λόγος. Το μνημείο αυτό δέχθηκε όλη την πολιτική και πολιτιστική έκρηξη της περιόδου εκείνης. Δεν ήταν μόνο χώρος του θεάτρου, αλλά και της δημοκρατίας, της δημόσιας διαβούλευσης. Φανταστείτε δε ότι οι άρχοντες ήταν στην ορχήστρα και οι αρχόμενοι πάνω. Ο σεβασμός στον πολίτη. Εκεί πάρθηκαν σημαντικές δικαστικές αποφάσεις. Για μένα εκπληκτικό είναι το θέατρο στην αρχαία Κασσιόπη. Ένα άγνωστο θέατρο που όταν το είδα θα λιποθυμούσα. Στην Πρέβεζα, στον Ζάλογγο. Συνήθως από τα αρχαία θέατρα έπαιρναν τις πέτρες και τις έκαναν οι επόμενες γενιές κάστρα, σπίτια, εκκλησίες. Επειδή αυτό το θέατρο ήταν στην Ακρόπολη της πόλης δεν συνέφερε να του πάρουν τις πέτρες. Έτσι, καθώς το βλέπεις το θέατρο σχεδόν ατόφιο, έχει κάποιες ρυτίδες μόνο από τον χρόνο και από τις καιρικές συνθήκες. Το μνημείο αυτό το αγαπώ, το έχω μέσα στην καρδιά μου.

// Υπάρχει ελπίδα και όραμα για την πατρίδα;
Έχουμε διανύσει έναν Γολγοθά έξι ετών, αλλά η χώρα μπορεί να σταθεί πλέον στα πόδια της. Αυτός που εκπίπτει είναι ο δημόσιος διάλογος. Δεν πρέπει να υπάρξει κοινός λόγος για τον ναζισμό, για τον ρατσισμό; Έχουν γίνει πολλές οικονομικές θυσίες, ο κόσμος έφτασε στη φτώχεια, στην ανέχεια, στην ανεργία. Ωστόσο, φτάσαμε σε μια καμπή. Θα έχουμε πλεόνασμα του χρόνου. Αυτήν την καμπή πρέπει να το επαναξιολογήσουμε και όχι να έχουμε κοκορομαχίες.

// Θα αντέξει ο λαός νέο Μνημόνιο;
Ο λαός δεν μπορεί νέα μέτρα. Φορτίζει η λέξη Μνημόνιο. Μνημόνιο δεν θα υπάρξει άλλο, γιατί πια η χώρα έχει διαπραγματευτική ικανότητα. Η χώρα μπορεί να επιζεί μόνης της. Το έλλειμμα το χαλιναγωγήσαμε και το 2013 θα είναι και ελαφρώς πλεονασματικό. Το χρέος το ανέλαβε η Ευρώπη. Το ερώτημα είναι τι συμφέρει από εδώ και πέρα την Ελλάδα. Την συμφέρει να κάνει μια νέα συμφωνία με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου ο δανεισμός θα είναι της τάξεως του 1% ή την συμφέρει να βγει στις αγορές, να πει αποτίναξα το Μνημόνιο και δανείζομαι με 6%; Πρέπει να δούμε την ουσία του προβλήματος. Για αυτό χρειάζεται συνεννόηση.

// Φοβάστε για το μέλλον της χώρας;
Όχι. Γιατί η Ελλάδα έχει μια μυστήρια και θεόσταλτη παρέμβαση. Αυτή της οικογένειας και της αλληλεγγύης. Αφανή κοινωνικά δίκτυα. Τα παιδιά που έφτασαν τριάντα και σαράντα χρονών στηρίζονται από την οικογένεια τους. Αυτό είναι μαγικό. Τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. Αλλά με ενοχλεί κάτι.

// Τι;
Η αέναη μάχη ανάμεσα στους μεταρρυθμιστές και τους λαϊκιστές. Αυτή η μάχη εκδηλώθηκε μέσα στην Επανάσταση. Από τη μια ο Μαυροκορδάτος και από την άλλη οι οπλαρχηγοί. Ο Βύρωνας όταν ήρθε ήθελε να γνωρίσει τους οπλαρχηγούς, αλλά όταν τους μίλησε από κοντά συμπάθησε τον Μαυροκορδάτο. Γιατί ο Μαυροκορδάτος ήθελε να φτιάξει κράτος δυτικό που να μην έχει σχέση με τα κατάλοιπα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το περίεργο είναι ότι στην Ελλάδα έχουμε σπουδαία Συντάγματα και παράγουμε σπουδαίους νόμους που δεν τους εφαρμόζουμε ποτέ. Ο νόμος Πεπονή εφαρμόστηκε ποτέ; Ο πυρήνας του νόμου ήθελε προσλήψεις με τη μέθοδο των πανελλήνιων εξετάσεων. Αξιοκρατία στο Δημόσιο. Έγινε ποτέ αυτό; Το μεν ΠΑΣΟΚ βρήκε τη φάμπρικα με τις συμβάσεις έργου, η δε Νέα Δημοκρατίας με τα stage. Κάθε χρόνο έπαιρναν 13.000 άτομα. Στην ουσία είμαστε ένα κράτος που νομοθετεί δυτικά, αλλά πράττει οθωμανικά. Αυτό ελπίζω ότι θα αλλάξει. Η τελευταία απόπειρα μεταρρύθμισης ήταν το ασφαλιστικό του Γιαννίτση. Έκοβε μια φέτα από τη μια γενιά και την έδινε στην άλλη.

// Η νέα γενιά πώς σας φαίνεται;
Σπουδαία. Τα βλέπω τα παιδιά που έρχονται στο «Διάζωμα». Πόσο αδικήσαμε αυτήν τη γενιά; Πόσο αλαζονικά είδαμε τα πράγματα; Πόσο αχόρταγα; Η νέα γενιά έχει αξιοσύνη. Παρόλο που κλέψαμε τα όνειρα των νέων. Η χρεοκοπία μας ήταν αξιακή. Για αυτό και εγώ αγαπάω τους αρχαιολόγους, γιατί δεν κατέρρευσαν αξιακά. Κανένας υπουργός Πολιτισμού δεν αμφισβήτησε τη γνώμη του ΚΑΣ. Το πιο αξιόπιστο συμβούλιο.

// Από όλη αυτήν την πολιτική διαδρομή τι σας έχει μείνει;
Ότι στην πολιτική αξίζει να υπάρχεις και να δρας όταν ονειρεύεσαι. Και αυτό αφορά και τη δημόσια ζωή. Όταν χαθεί η φαντασία και το πάθος πραγματοποίησης των ονείρων, τότε έρχεται η διαχείριση. Και όταν χαθεί το συναίσθημα τότε η χώρα μπαίνει σε μια δεινή τροχιά. Εγώ ως Δήμαρχος Καλαμάτας δεν έμπλεξα με την διαχείριση των μικροπροβλημάτων των κατοίκων. Με το υπογάστριο της πόλης δεν έμπλεξα. Ήξερα ότι θα με ακυρώσουν. Ήθελα να με συνδυάσουν με ένα μεγάλο έργο, με ένα όραμα. Οι πολιτικοί πρέπει να εκπέμπουν κάτι που να συναρπάζει. Αλλά αυτούς που ονειρεύονται το σύστημα τους ξεβράζει.

// Το «Διάζωμα», τι πολίτες θέλει;
Το «Διάζωμα» δεν προσηλυτίζει κόσμο. Όσοι έρχονται, έρχονται μόνοι τους. Είμαστε μια οικογένεια προσφοράς. Και δεν έχουμε κόμπλεξ να βοηθάμε το κράτος και την πατρίδα μας. Άλλο ο εθνικισμός όμως και ο άλλος ο πατριωτισμός. Εμείς στο «Διάζωμα» θέλουμε ανοιχτά μνημεία. Με την καθημερινότητα προστατεύονται καλύτερα οι αρχαιολογικοί χώροι. Να γίνονται δράσεις πολιτισμού μέσα σ’ αυτά.