Συρία: εκτόνωση ή παράταση της κρίσης;
Κύριο σημείο του σχεδίου ήταν η θέση υπό διεθνή έλεγχο των χημικών όπλων της Δαμασκού.
Ακολούθησε η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Λαβρόφ και Κέρι στη Γενεύη και τελικά το περασμένο Σάββατο 14η Σεπτεμβρίου, η Ουάσινγκτον και η Μόσχα συμφώνησαν στην κατ’ αρχήν υιοθέτηση ενός κοινού πλαισίου που θα εξασφάλιζε την έξοδο από την κρίση.
Οι δυσκολίες ήταν πολλές, αλλά οι ελπίδες περί άρσης αδιεξόδου αυξημένες.
Το βασικό όμως εμπόδιο εξακολουθεί να παραμένει, αφού δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί κατά πόσο το περιεχόμενο του σχετικού ψηφίσματος, που θα υποβληθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας, θα αναφέρεται στις διατάξεις του Κεφαλαίου 7 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Οι διατάξεις αυτές παρέχουν τη δυνατότητα στο Συμβούλιο να επιβάλει κυρώσεις κατά της Δαμασκού, σε περίπτωση που η τελευταία δεν σεβαστεί τους όρους που θα θέτει το σχετικό ψήφισμα.
Υπενθυμίζουμε ότι η επίκληση του Κεφαλαίου 7 αποτελεί σταθερή επιδίωξη των ΗΠΑ, ενώ η Μόσχα έχει καταστήσει σαφές ότι θα αντιταχθεί σε τυχόν περιεχόμενο που θα αναφέρεται σε αυτό.
Κατά συνέπεια βρισκόμαστε σε μια κλασική περίπτωση ανταγωνισμού των δύο κύριων παικτών που κινούν τα νήματα του συριακού προβλήματος. Το ζητούμενο είναι η απεμπλοκή και η εκτόνωση της κρίσης, με έπαθλο βέβαια την εδραίωση της επιρροής τους στην ευρύτερη περιοχή.
Δημοσιογραφικές πληροφορίες που προέρχονται από τα διεθνή ΜΜΕ, αναφέρουν ότι οι συριακές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν αρχίσει να μετακινούν τα αποθέματα των χημικών όπλων σε πληθώρα διαφορετικών τοποθεσιών, για ευνόητους λόγους. Έτσι το έργο των επιθεωρητών που θα οριστούν θα καταστεί ιδιαίτερα περίπλοκο και επίπονο.
Η όλη διαδικασία θα απαιτήσει τεράστιο αριθμό προσώπων στα οποία θα πρέπει να εξασφαλιστούν όλες οι προϋποθέσεις της ασφαλούς μετακίνησης και ανεμπόδιστης πρόσβασής τους στα χημικά, τα οποία φυσικά θα πρέπει πρώτα να εντοπίσουν.
Όσον αφορά μια άλλη σημαντική παράμετρο της κρίσης, που σαφώς θα πρέπει να αποτελεί αντικείμενο σοβαρής εκ μέρους μας μελέτης, είναι η στάση της Τουρκίας.
Η Άγκυρα από την αρχή της κρίσης τάχθηκε υπέρ της άμεσης ανάληψης δράσης κατά της Δαμασκού. Στήριξε μάλιστα απ’ αρχής την αντιπολίτευση της Συρίας, παρά το γεγονός ότι αυτή αποτελείτο από ετερόκλητα στοιχεία, με αποτέλεσμα η τουρκική κυβέρνηση να αποβεί αντί μέρος της λύσης, όπως ασφαλώς θα την εξυπηρετούσε, μέρος του προβλήματος.
Αποτέλεσμα της τουρκικής αυτής πολιτικής ήταν να μειωθεί η ικανότητα παρέμβασης της Άγκυρας, που από την αρχή της κρίσης φιλοδοξούσε να παίξει σημαντικό ρόλο, στο μέτρο που θα την καθιέρωνε ως δύναμη «διεθνούς ευθύνης» που θα μπορούσε να επιβάλλει λύσεις.
Έτσι η Τουρκία, μετά τις ανεπιτυχείς προσπάθειές της να καταστεί «περιφερειάρχης» στην ευρύτερη περιοχή και μετά την ακύρωση της πολιτικής της των «μηδέν προβλημάτων με τους γείτονες», βλέπει να στερείται άνεσης κινήσεων και τον ρόλο της συνεχώς να συρρικνούται.
Το βασικό όμως χαρακτηριστικό της συριακής κρίσης ήταν η ανάληψη, την κατάλληλη στιγμή, πρωτοβουλίας προώθησης διπλωματικής και όχι στρατιωτικής δράσης. Αυτή ήταν η βασική ιδέα της ρωσικής υπό τον κ. Λαβρόφ διπλωματίας, που τελικά φαίνεται να «εξυπηρετεί» όλους τους εμπλεκόμενους.
Χωρίς να αναλάβει οποιαδήποτε στρατιωτική δράση στην περιοχή, η Μόσχα κατόρθωσε να αποδείξει στη διεθνή κοινότητα ότι διαθέτει όλα τα εχέγγυα προώθησης «πολιτικών» λύσεων, που θα απέκλειαν άλλες, «στρατιωτικές».
Μην ξεχνάμε ότι λόγω της υποστήριξης που παρείχε στο καθεστώς Άσαντ, η Ρωσία είχε αποξενωθεί της συμπάθειας πρώην φιλικά διακείμενων προς αυτήν αραβικών κρατών, με αποτέλεσμα το κύρος της ρωσικής διπλωματίας να έχει τρωθεί. Με την ανάληψη της πρωτοβουλίας αυτής η Μόσχα αναγορεύεται πλέον, τουλάχιστον στη φάση αυτή, όχι ως μόνο κινητήρια δύναμη της απεμπλοκής, αλλά και πολύ σημαντικός γεωπολιτικός παίκτης στην ευαίσθητη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Η Μόσχα ασφαλώς επωφελήθηκε από την διστακτικότητα που επέδειξε η Δύση στη συριακή κρίση. Το Λονδίνο στήριξε αρχικά τις αμερικανικές θέσεις, μετά όμως την ψηφοφορία στην Βουλή των Κοινοτήτων, δεν φάνηκε πρόθυμο να ακολουθήσει την Ουάσινγκτον σε μια πολεμική περιπέτεια. Η Γαλλία έμεινε μόνη να υποστηρίζει τον Ομπάμα ο οποίος τελικά ξανασκέφτηκε τη σκοπιμότητα της ανάληψης στρατιωτικής δράσης.
Είναι πάντως χαρακτηριστικό ότι η αμερικανική διπλωματία, τα τελευταία 24ωρα, προσπαθεί να αποσπάσει την ευρύτερη δυνατόν υποστήριξη των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας προκειμένου να επιτύχει την υιοθέτηση απόφασης που θα δεσμεύει τη Δαμασκό να εφαρμόσει τη συμφωνία που θα προβλέπει την παράδοση προς καταστροφή των χημικών όπλων που διαθέτει η Συρία.
Η σχετική απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας αναμένεται την ερχόμενη εβδομάδα.
Η κατάσταση όμως μέχρι τότε θα παραμείνει κρίσιμη, χαρακτηριζόμενη από εκρηκτική ρευστότητα.