Θα τα βρει η διεθνής κοινότητα για το Συριακό;

Κυρίαρχη όμως παραμένει η ανησυχία, όσο η διπλωματική διαδικασία τραβά για τη δημιουργία αμετάκλητων δεδομένων στα πεδία των μαχών.

Η πορεία του χημικού αφοπλισμού της Δαμασκού, η υιοθέτηση ή όχι από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ της απειλής χρήσης στρατιωτικής βίας, μια πιθανή συνάντηση Ομπάμα – Ρουχανί που θα μπορούσε να οδηγήσει στην έναρξη απευθείας διαπραγματεύσεων ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα του δεύτερου, η αποδοχή από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη μιας δεύτερης διάσκεψης για τον τερματισμό του συριακού εμφυλίου, όλα τα ζητήματα αυτά θα τεθούν στο τραπέζι στο περιθώριο της 68ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Δεν είναι και λίγα. Στην ουσία την επόμενη εβδομάδα θα ξέρουμε αν η Δύση θα πάρει το πράσινο φως να πραγματοποιήσει στρατιωτική επέμβαση στη Συρία σε περίπτωση μη συμμόρφωσης του Άσαντ, αν η πρόσφατη εκλογή του μετριοπαθούς Ρουχανί στο Ιράν θα οδηγήσει σε μια συμφωνία με τους Αμερικάνους, (και τους Ισραηλινούς στο παρασκήνιο), και αν υπάρχει μια βασική, πρώτη υποψία συμφωνίας για μια εκεχειρία στη Συρία.

Ο αφοπλισμός του χημικού οπλοστασίου της Δαμασκού

Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο ΗΠΑ και Ρωσία κατέληξαν σε κείμενο συμφωνίας για την καταστροφή του χημικού οπλοστασίου του Άσαντ το οποίο όμως, για να είναι νομικά δεσμευτικό, απαιτεί την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Το χρονοδιάγραμμα της συμφωνίας αυτής προβλέπει ότι:

– Μέχρι σήμερα Κυριακή το συριακό καθεστώς θα καταθέσει μια πλήρη λίστα των χημικών όπλων που έχει στη διάθεση του.

– Μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου θα δοθεί πλήρης πρόσβαση σε επιθεωρητές οι οποίοι και θα ολοκληρώσουν την αρχική επιθεώρηση όλων των τοποθεσιών που βρίσκονται χημικά όπλα μέχρι το τέλος του μήνα.

– Μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου θα καταστραφεί όλος ο εξοπλισμός για παρασκευή, ανάμιξη και τοποθέτηση σε φέροντα οπλισμό χημικών όπλων.

– Μέχρι τα μέσα του 2014 θα καταστραφούν όλα τα χημικά όπλα που έχει στην κατοχή του το συριακό καθεστώς.

Η συμφωνία δεν περιλαμβάνει την ανάληψη από το καθεστώς Άσαντ της ευθύνης για την επίθεση με χημικά, ούτε και κυρώσεις στην περίπτωση μη τήρησης των συμφωνηθέντων. ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία έχουν προετοιμάσει κείμενο απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας το οποίο θα προβλέπει επιπτώσεις, (ανάμεσα στις οποίες και η χρήση στρατιωτικής βίας), στην περίπτωση που δεν υλοποιηθεί η συμφωνία, το οποίο Ρωσία και Κίνα αρνούνται να κάνουν δεκτό, με τη Ρωσία να ισχυρίζεται ότι υπεύθυνη για την επίθεση με χημικά ήταν η συριακή αντιπολίτευση, και την Κίνα να επιμένει σε μια πολιτική λύση. Σταθερή θέση και των δύο χωρών είναι να συζητήσουν στρατιωτικά μέτρα μόνον αν το καθεστώς Άσαντ παραβιάσει τη συμφωνία.

Την Παρασκευή η Δαμασκός απέστειλε στον διεθνή οργανισμό για την απαγόρευση των χημικών όπλων, (που θα είναι υπεύθυνος για τη διαδικασία καταγραφής του συριακού χημικού οπλοστασίου), τα πρώτα στοιχεία για τα χημικά όπλα που διαθέτει.

Ελπίδες για προσέγγιση ΗΠΑ – Ιράν

Με άρθρο του, την εβδομάδα που μας πέρασε στην Ουάσινγκτον Ποστ και δηλώσεις του σε αμερικάνικα κανάλια ενόψει της επίσκεψης του στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ο νεοεκλεγείς ιρανός πρόεδρος Ρουχανί τόνισε ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει ειρηνικούς στόχους, ότι το Ιράν δεν αποτελεί απειλή για καμία χώρα, ότι ελπίζει οι ομόλογοι του στη διεθνή κοινότητα να εκμεταλλευθούν την εξουσιοδότηση που του έδωσε ο ιρανικός λαός για μια συνετή επανεμπλοκή με τη διεθνή κοινότητα και προσφέρθηκε να βοηθήσει τον διάλογο ανάμεσα στο καθεστώς Άσαντ και την αντιπολίτευση στη Συρία. Ο ιρανός πρόεδρος έχει ήδη ζητήσει συνάντηση με το γάλλο πρόεδρο Ολάντ στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ενώ όσο περνούν οι ώρες και έπειτα από μια πρώτη, συγκρατημένα θετική απόκριση του προέδρου Ομπάμα στις δηλώσεις Ρουχανί, υπάρχουν βάσιμες εκτιμήσεις ότι στη Νέα Υόρκη θα υπάρξει και συνάντηση των δύο ηγετών.

Καθώς το Ιράν είναι ο κοντινότερος σύμμαχος και υποστηρικτής τόσο του καθεστώτος Άσαντ, όσο και της λιβανέζικης σιιτικής Χεζμπολά που πολεμά στο πλευρό του, αν Ομπάμα και Ρουχανί καταλήξουν σε μια πρώτη συνεννόηση οι πιθανότητες για ομαλοποίηση στη Συρία αυξάνονται σημαντικά. Επιπλέον, με δεδομένη την τεράστια οικονομική πίεση που έχουν επιφέρει οι διεθνείς κυρώσεις στην Τεχεράνη, (μείωση στο μισό των εσόδων από εξαγωγές πετρελαίου, κατρακύλισμα του νομίσματος, καμία πρόσβαση στο διεθνές τραπεζικό σύστημα), αν ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δύο χώρες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και καταλήξουν θετικά, (καθώς η αμερικάνικη κοινή γνώμη που δεν θέλει νέες στρατιωτικές επεμβάσεις είναι πολύ πιο ανοικτή σε μια συμφωνία), θα έχει γίνει ένα κρίσιμης σημασίας βήμα για τη σταθερότητα στην περιοχή.

Αγκάθια στην πορεία για νέα διεθνή διάσκεψη και εκεχειρία στη Συρία

Το κυρίαρχο πρόβλημα που υπάρχει για να συμφωνήσουν όλες οι πλευρές σε μια νέα διάσκεψη στη Γενεύη για τον τερματισμό της ένοπλης σύγκρουσης είναι η παραμονή ή όχι του Άσαντ στην εξουσία. Από τη μία Ρωσία, Κίνα και Ιράν δεν θα δεχθούν να βγει το συριακό καθεστώς «εκτός παιχνιδιού» σε μια μεταβατική διαδικασία για την ειρήνευση της χώρας, από την άλλη η συριακή αντιπολίτευση και οι χώρες που τη στηρίζουν, (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Εμιράτα, Κατάρ, Τουρκία), δεν δέχονται καν να συμμετάσχουν αν δεν παραδώσει ο Άσαντ την εξουσία. Επιπλέον είναι εξαιρετικά δυσαρεστημένοι από την αμερικανορωσική συμφωνία, με τη συριακή αντιπολίτευση να την αποκηρύσσει δημόσια, (καθώς κατά την άποψη τους δίνει χρόνο στον Άσαντ να ανασυνταχθεί στρατιωτικά), και να διαμαρτύρεται γιατί οι Αμερικανοί δεν τους ενημέρωσαν καν για τη συμφωνία.

Την ίδια ώρα στο εσωτερικό της αντιπολίτευσης διεξάγεται ένας δεύτερος εμφύλιος, όπως έδειξε και η κατάληψη της πόλης Άζρα στα σύνορα με την Τουρκία από ισλαμιστές. Η πόλη βρισκόταν στα χέρια του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, της κύριας ένοπλης ομάδας της κοσμικής αντιπολίτευσης που υποστηρίζει η Δύση, αλλά καταλήφθηκε από μαχητές της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράκ και του Λεβάντε, ομάδας που έχει άμεση σχέση με την Αλ Κάιντα και κυριαρχεί πλέον στη Βόρεια Συρία. Σταδιακά από τον Ιούλιο του 2012 η πλάστιγγα γέρνει όλο και περισσότερο υπέρ των ισλαμιστών, καθώς ολοένα και περισσότεροι μαχητές, ξένοι και ντόπιοι, τους ενισχύουν, σε βαθμό να εκτιμάται από πολλούς στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ως άμεση η ανάγκη της ενίσχυσης του Ελεύθερου Συριακού Στρατού έναντι των τζιχαντιστών της Αλ Κάιντα.

Σε όποια περίπτωση, ενώ Ιράν και Ρωσία φαίνονται διατεθειμένοι να ασκήσουν επιτέλους κάποια πίεση στον Άσαντ ώστε να λήξει η εμφύλια σύρραξη δεν θα είναι εύκολο για τις ΗΠΑ να πείσουν τους συμμάχους τους στον Κόλπο και την Τουρκία να στηρίξουν μια διάσκεψη για την ειρήνη και να φέρουν τη συριακή αντιπολίτευση στο τραπέζι. Επιπλέον τίθεται ευθέως το ζήτημα του κατά πόσο οι Δυτικοί και οι σύμμαχοι τους μπορούν πλέον να ελέγξουν την πανσπερμία των αντάρτικών ομάδων που δρουν κατά του Άσαντ και ιδιαίτερα τους ισλαμιστές.