Συριακή κρίση

Πειστικές όμως απαντήσεις δεν δίνονται όσον αφορά την αναζήτηση νομιμοποιητικής βάσης, στην οποία θα μπορούσε να στηριχτεί τυχόν επέμβαση κατά της χώρας. Με άλλα λόγια δηλαδή, ακόμη δεν έχει δοθεί σαφής απάντηση στο ερώτημα κατά πόσον η επέμβαση αυτή θα στερείται ή όχι νομιμότητος.

Η απάντηση στο ερώτημα θα ήταν απλή, αν υπήρχε σχετική απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ. Οι γνωστές όμως απόψεις και θέσεις των μονίμων κρατών-μελών του Συμβουλίου και κυρίως της Ρωσίας και της Κίνας, δεν κατέστησαν δυνατή τη λήψη της σχετικής απόφασης. Κατά συνέπεια το ερώτημα παραμένει κρίσιμο και ιδιαίτερης ευαισθησίας, στο οποίο δύσκολα θα βρεθεί η ορθή απάντηση.

Για τον λόγο αυτό, τα τελευταία 24ωρα, οι πρωτεύουσες, οι Διεθνείς Οργανισμοί και φυσικά όλοι οι άμεσα, αλλά και οι έμμεσα εμπλεκόμενοι, εναγωνίως αναζητούν ικανά και ισχυρά επιχειρήματα σχετικά με τη νομιμοποίηση ή μη, μιας οιασδήποτε, ανεξαρτήτου μορφής, επέμβασης κατά της Συρίας.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με την σειρά τους.

Τρεις, νομίζουμε, είναι οι βασικοί παράμετροι που αποτελούν συγχρόνως και το πλαίσιο στο οποίο κινείται η σχετική αναζήτηση:

1. Ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών.

Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του, όλα τα κράτη-μέλη πρέπει να απέχουν, στις διεθνείς τους σχέσεις, από την απειλή ή χρήση βίας εναντίον άλλων κρατών, εκτός αν ενεργούν στα πλαίσια ατομικής ή συλλογικής άμυνας, ή σύμφωνα με σχετική εξουσιοδότηση του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ.

Οι υποστηρικτές της άποψης αυτής, ισχυρίζονται ότι δεν πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις που θέτει ο Χάρτης και κατά συνέπεια αντιτίθενται σε κάθε μορφής επέμβαση.

2. Στον αντίποδα κινείται μια άλλη άποψη που υποστηρίζεται τελευταία και που παρέχει, κατά τους υποστηρικτές της, νομιμοποιητική βάση σε τυχόν επέμβαση κατά της Συρίας.

Η βάση αυτή μπορεί να αναζητηθεί στη διεθνή αρχή της «ευθύνης για προστασία» (responsibility to protect), αρχή που πρόσφατα επανήλθε στη νομική θεματολογία.

Σύμφωνα με την αρχή αυτή, που διαμορφώθηκε στη δεκαετία του 2000, η ευθύνη του κράτους για την προστασία των πληθυσμών του είναι συνυφασμένη με την έννοια της κυριαρχίας του. Αν όμως ο πληθυσμός ενός κράτους, υφίσταται σοβαρή ζημία και το συγκεκριμένο αυτό κράτος δεν μπορεί ή δεν θέλει να την σταματήσει ή να αποτρέψει την ζημία αυτή, τότε η διεθνής κοινότητα έχει την ευθύνη να προστατεύσει τον πληθυσμό αυτό.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που συντάσσονται με την άποψη αυτή. Παρόμοια θέση, μεταξύ και άλλων υποστηρικτών της άποψης αυτής, εξέφρασε ο ναύαρχος των ΗΠΑ Τζαίημς Σταυρίδης, μέχρι πρότινος ανώτατος συμμαχικός διοικητής του ΝΑΤO στην Ευρώπη.

Στο τελευταίο του άρθρο στην ηλεκτρονική σελίδα των New York Times, ο ναύαρχος υποστηρίζει ότι το ΝΑΤO θα μπορούσε να συμμετάσχει σε μια διεθνή δράση κατά της Συρίας που θα στηριζόταν στο δικαίωμα της αυτοάμυνας, λόγω της απειλής που υπάρχει κατά της Τουρκίας, κράτους-μέλους του Οργανισμού, που τάχθηκε υπέρ της επέμβασης, υποστηρίζοντας τις σχετικές θέσεις του κ. Ομπάμα.

Αν και το NATO δεν έχει λάβει απόφαση εμπλοκής του, λόγω έλλειψης αποφάσεως του Συμβουλίου Ασφαλείας, ο Σταυρίδης υποστηρίζει ότι μπορεί ο Οργανισμός να παρέμβει χωρίς απόφαση του Συμβουλίου, δεδομένου ότι μια τέτοια αποστολή είναι εντεταγμένη στο ρόλο του NATO στον 21ο αιώνα. Επικαλείται μάλιστα και το γεγονός ότι το NATO ανέλαβε δράση στο Κόσσοβο το 1999, χωρίς προηγούμενη απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ.

3. Άλλοι πάλι επικαλούνται το Πρωτόκολλο της Γενεύης του 1925 –εμπνεύσεως της τότε Κοινωνίας των Εθνών– το οποίο έχει υπογράψει και η Συρία. Το Πρωτόκολλο όμως αυτό απαγορεύει μεν την χρήση των χημικών και βιολογικών όπλων, αλλά το κείμενό του δεν προβλέπει συνέπειες σε περίπτωση παραβίασής του.

Είναι σαφές πλέον ότι βρισκόμαστε μπροστά από μια παρατεταμένη κρίση, που απειλεί τον άμεσο περίγυρό μας και μπορεί να επιφέρει γεωπολιτικές ανατροπές. Μια κρίση που μέχρι στιγμής δημιούργησε 2 εκατ. πρόσφυγες και προκάλεσε πάνω από 100.000 νεκρούς.

Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, καθίσταται πλέον πιθανή μια επέμβαση στη Συρία.

Η χώρα μας θα κληθεί εκ των πραγμάτων, για ευνόητους λόγους, να πάρει συγκεκριμένη θέση.

Δεν μπορούμε να προκρίνουμε ποια ακριβώς θα είναι τελικά αυτή.

Πολλά γράφονται και ακόμη περισσότερα λέγονται.

Ασφαλώς όμως η Ελλάδα θα βρεθεί προ κρίσιμου διλήμματος. Οποιαδήποτε επιλογή, ασφαλώς θα αποτελέσει αντικείμενο κριτικής από τους υποστηρίζοντες την αντίθετη άποψη.

Οι μεγάλες αποφάσεις είναι δύσκολες. Οι συνέπειες μάλιστα μιας μη ορθής επιλογής, είναι τεράστιες, ίσως και ανατρεπτικές.

Σύμπτωση απόψεων είναι δύσκολο, έως απίθανο, να προκύψει.

Η επόμενη ημέρα θα είναι δύσκολη. Τουλάχιστον για τον χειρισμό ορισμένων πτυχών των συνεπειών –ανεξάρτητα από ποια τελικά επιλογή θα ακολουθηθεί για επίλυση της κρίσης– που αναπόδραστα θα προκληθούν.

Γιʼ αυτό νομίζουμε ότι επιβάλλεται ανάληψη, το ταχύτερο δυνατό, προσπάθειας συνεννόησης μεταξύ όλων των πολιτικών δυνάμεων της χώρας.

Μόνον ωφέλεια θα προκύψει από μια συνεννόηση και εθνική ενότητα.