Αναδιοργανώνεται η χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού
Η ρυθμιστική παρέμβαση στη χονδρεμπορική αγορά ήταν προϋπόθεση του Μνημονίου, πυροδότησε δε, σφοδρή αντιπαράθεση μεταξύ της ΔΕΗ και του Ελληνικού Συνδέσμου Ανεξαρτήτων Εταιρειών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΑΗ), που εκπροσωπεί τις ανεξάρτητες ηλεκτροπαραγωγές Μονάδες φυσικού αερίου. Με το μέρος της ΔΕΗ συντάσσεται η ενεργοβόρα βιομηχανία, η οποία πλήττεται άμεσα από το υψηλό κόστος του ρεύματος σε μια ιδιαίτερα δύσκολη οικονομική συγκυρία.
Οι στρεβλώσεις δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα με τη γέννηση της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρισμού, καθώς οι «μεταβατικές διατάξεις» που υιοθετήθηκαν συσσώρευσαν παθογένειες στην αγορά. Η οικονομική κρίση ανέδειξε, με τον πλέον εμφατικό τρόπο, τα προβλήματα μιας αγοράς που απειλείται με κατάρρευση. Ενώ λοιπόν στις ώριμες αγορές ενέργειας -όπου λειτουργεί ο ανταγωνισμός- παράγουν ηλεκτρισμό πουλώντας τον στο σύστημα κατά προτεραιότητα οι Μονάδες με το χαμηλότερο κόστος (άρα και τις χαμηλότερες προσφορές), το μοντέλο που ακολουθήθηκε στην περίπτωση της εγχώριας χονδρεμπορικής αγοράς πριμοδοτούσε τις ακριβότερες Μονάδες φυσικού αερίου εις βάρος των χαμηλού κόστους λιγνιτικών Μονάδων. Το αποτέλεσμα ήταν οι Μονάδες φυσικού αερίου που υποβάλλουν προσφορές στο ύψος των 90 ευρώ /MWh, καίγοντας ένα ακριβό, εισαγόμενο καύσιμο, να εκτοπίζουν τις χαμηλού κόστους λιγνιτικές Μονάδες με προσφορές στα 40 ευρώ/MWh, που καίνε ένα χαμηλού κόστους καύσιμο.
Έτσι, με σκοπό την εξάλειψη των στρεβλώσεων που δημιουργήθηκαν, τέθηκαν τον Ιούλιο σε εφαρμογή, με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας και τη σύμφωνη γνώμη του ΥΠΕΚΑ, τα «Βραχυπρόθεσμα Μεταβατικά Μέτρα» για την αναδιοργάνωση της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που προβλέπουν:
• Αλλαγές στον Μηχανισμό Ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους (cost recovery). Ο μηχανισμός παρέχει εγγυημένη αμοιβή στις Μονάδες φυσικού αερίου καθώς ανεξαρτήτως της ημερήσιας τιμής της αγοράς, προβλέπει εγγυημένη αποζημίωση για τις Μονάδες ίση με το μεταβλητό τους κόστος προσαυξημένο κατά 10%. Η εφαρμογή του μηχανισμού δημιούργησε ένα προστατευτικό περιβάλλον για τις νέες τότε Μονάδες φυσικού αερίου, αφού εγγυόταν υψηλότερη αποζημίωση από τις τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρισμού. Τα μέτρα προβλέπουν άμεση κατάργηση του περιθωρίου του μηχανισμού, δηλαδή από το 10% που ήταν μέχρι πρότινος σε 0%. Ο ίδιος ο μηχανισμός θα καταργηθεί πλήρως από την 1η Ιουλίου 2014.
• Αλλαγές στον κανόνα του 30% σχετικά με την υποβολή προσφορών από μονάδες παραγωγής. Ο κανόνας 30% δίνει τη δυνατότητα στους ηλεκτροπαραγωγούς να υποβάλλουν προσφορές, έως το 30% της δυναμικότητας της Μονάδας τους, κάτω από το μεταβλητό τους κόστος. Ο κανόνας του 30% έδωσε τη δυνατότητα στους ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγούς των Μονάδων φυσικού αερίου να μπουν στο ηλεκτρικό σύστημα σε ώρες μη αιχμιακής ζήτησης (π.χ. το βράδυ), υποβάλλοντας προσφορές κάτω από τις αναμενόμενες, κοστοστρεφείς προσφορές των λιγνιτικών Μονάδων. Τα νέα μέτρα προβλέπουν την κατάργηση του κανόνα 30% από την 1η Ιανουαρίου 2014. Σημειώνεται ότι η εφαρμογή των μέτρων στο cost recovery και ειδικά στον κανόνα του 30% αναμένεται να μειώσει σημαντικά την κατανάλωση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή.
• Αλλαγές στον Μεταβατικό Μηχανισμό Διασφάλισης Ισχύος. Ο μηχανισμός αποζημιώνει τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, που είναι διαθέσιμες να μπουν στο ηλεκτρικό σύστημα παράγοντας ενέργεια. Κάθε μονάδα εκδίδει ένα Αποδεικτικό Διαθεσιμότητας Ισχύος (ΑΔΙ) για κάθε MW ισχύος της, για το οποίο και λαμβάνει αμοιβή. Ο μηχανισμός στοχεύει στην πριμοδότηση των ευέλικτων και πιο αποδοτικών Μονάδων που πρέπει να λαμβάνουν υψηλότερη αμοιβή. Η αποζημίωση των ΑΔΙ παραμένει σε ισχύ, απεντάσσονται όμως άμεσα από τον κατάλογο των Μονάδων που λαμβάνουν πληρωμές ΑΔΙ 10 μονάδες της ΔΕΗ συνολικής ισχύος 1.249 MW, οι οποίες πρακτικά ήταν εκτός λειτουργίας. Το σύνολο των υπόλοιπων Μονάδων (συνολικής ισχύος 10.339 MW) θα αποζημιώνονται με 45.000 ευρώ/MW ανά έτος. Οι 11 ευέλικτες Μονάδες φυσικού αερίου, ισχύος 3.998 MW, που είναι συνδεδεμένες με το σύστημα, θα εκδίδουν και δεύτερο ΑΔΙ για τη διαθέσιμη ισχύ τους. Τέλος, οι προμηθευτές ενέργειας (αυτή τη στιγμή είναι μόνο η ΔΕΗ) συμμετέχουν στον Μεταβατικό Μηχανισμό Διασφάλισης Ισχύος με κόστος ίσο με 56.000 ευρώ/MW ανά έτος βάσει της πραγματικής κατανάλωσης των πελατών τους.
Τα παραπάνω μέτρα εφαρμόζονται για βραχεία μεταβατική περίοδο μέχρι την 30ή Σεπτεμβρίου 2014, στοχεύοντας στη διατήρηση της οικονομικής ισορροπίας στην αγορά σε μια προσπάθεια να κρατηθούν ζωντανές οι υποδομές ηλεκτροπαραγωγής μέσα σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία.
Σε δεύτερο στάδιο εντός του 2014, θα εφαρμοστούν τα νέα μέτρα της ΡΑΕ που προβλέπουν την πρόσβαση τρίτων στην παραγωγή των λιγνιτικών και υδροηλεκτρικών Μονάδων. Έτσι, οι ανεξάρτητοι ηλεκτροπαραγωγοί θα αποκτήσουν πρόσβαση στις λιγνιτικές και υδροηλεκτρικές Μονάδες μέσω πλειοδοτικών δημοπρασιών ισχύος, δημιουργώντας ένα πιο ανταγωνιστικό, χαμηλότερου κόστους χαρτοφυλάκιο. Με αυτόν τον τρόπο θα τους δοθεί η δυνατότητα να είναι πιο ανταγωνιστικοί σε σχέση με τη ΔΕΗ.