Ποια σπίτια βγαίνουν στο σφυρί από το 2014

Η διπλή συμφωνία προβλέπει μερική άρση απαγόρευσης πλειστηριασμών, για τις κατοικίες που έχουν αγορασθεί με τραπεζικά δάνεια, αλλά και οριστικοποίηση της επιβολής, από το 2014, του ενιαίου φόρου κατοχής ακινήτων, ο οποίος όλα δείχνουν ότι θα κρύβει πολύ δυσάρεστες εκπλήξεις για τους ιδιοκτήτες, λόγω της απαίτησης της «τρόικας» για μεγάλη αύξηση στους συντελεστές.

Το 2014, παρότι η οικονομία προβλέπεται να αρχίσει να μπαίνει στο δρόμο μιας «αναιμικής» ανάκαμψης, ύστερα από τέσσερα χρόνια σκληρής λιτότητας και έξι χρόνια ύφεσης, θα είναι το κρισιμότερο έτος για όσους έχουν αγοράσει σπίτια με στεγαστικά δάνεια, καθώς θα κληθούν είτε να τα ρυθμίσουν με βάση τον πρόσφατο νόμο Χατζηδάκη είτε να τα αφήσουν να βγουν στο σφυρί από τις τράπεζες.

O υπουργός Οικονομικών (μιλώντας στο «Mega», την Παρασκευή) έκανε μια δήλωση-κλειδί για το θέμα της άρσης της απαγόρευσης πλειστηριασμών, για χρέη στις τράπεζες μέχρι 200.000 ευρώ, αφήνοντας με σαφήνεια να εννοηθεί ότι η γενική απαγόρευση αυτών των πλειστηριασμών, που έχει τεθεί σε ισχύ από το 2008, δεν πρόκειται να παραταθεί για το 2014. Οι αλλαγές στο καθεστώς των πλειστηριασμών θα γίνουν με αίσθημα ευθύνης και θα προστατευθούν οι ευπαθείς ομάδες, είπε ο κ. Στουρνάρας, αλλά τόνισε με νόημα ότι «δεν μπορεί να πλήττεται η στεγαστική πίστη».

Τραπεζικές πηγές, που είναι σε θέση να γνωρίζουν καλά το περιεχόμενο των διαπραγματεύσεων με την «τρόικα», για το θέμα των πλειστηριασμών, τονίζουν στο «Π» ότι έχει μεγάλη σημασία η αναφορά του υπουργού στην ανάγκη να προστατευθεί η στεγαστική πίστη, καθώς προδιαγράφει το πλαίσιο της τελικής συμφωνίας για τη μερική άρση της απαγόρευσης πλειστηριασμών από την 1η Ιανουαρίου του 2014:

• Η νέα ρύθμιση, που είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει πολλές αντιδράσεις βουλευτών της συγκυβέρνησης, οι οποίοι επιμένουν στην ανάγκη παράτασης του ισχύοντος καθεστώτος για άλλο ένα χρόνο τουλάχιστον, θα εξαιρεί από την απαγόρευση πλειστηριασμών για χρέη μέχρι 200.000 ευρώ όσα ακίνητα έχουν αγορασθεί με ενυπόθηκα δάνεια, αλλά και τα ακίνητα που έχουν προσημειωθεί από τις τράπεζες για την εξασφάλιση δανείων.

• Ειδικά για τα ενυπόθηκα δάνεια, η απαίτηση της «τρόικας» να λυθούν τα χέρια των τραπεζών, ώστε να προχωρήσουν άμεσα οι πλειστηριασμοί, θεωρείται αδιαπραγμάτευτη, καθώς βλέπει ότι η «βόμβα» των προβληματικών στεγαστικών δανείων, που έφθασαν ήδη στο πρώτο τρίμηνο του έτους στο 23% των συνολικών χορηγήσεων αυτής της κατηγορίας, αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για τους ανακεφαλαιοποιημένους ισολογισμούς των τραπεζών. Χωρίς ένα αποτελεσματικό πλαίσιο ρευστοποίησης αυτών των δανείων, που δεν μπορεί παρά να περιλαμβάνει και τη δυνατότητα για πλειστηριασμούς κατοικιών, η «τρόικα» εκτιμά ότι το πρόβλημα των «κόκκινων» στεγαστικών θα τεθεί εκτός ελέγχου το 2014 και θα δημιουργήσει νέες, μεγάλες κεφαλαιακές απαιτήσεις στις τράπεζες.

Μπαστούνι και καρότο…

Η νέα ρύθμιση, που θα επιτρέψει στις τράπεζες να χρησιμοποιήσουν κατά των δανειοληπτών το «μπαστούνι» του απειλούμενου πλειστηριασμού συνδυάζεται, βεβαίως, με το «καρότο» του νόμου Χατζηδάκη, για τη ρύθμιση με χαμηλότερες δόσεις των δανείων που έχουν πάρει νοικοκυριά με μεγάλη μείωση εισοδημάτων μετά το 2010.

Η ρύθμιση αυτή μπορεί να έχει ήδη νομοθετηθεί από τις αρχές του καλοκαιριού αλλά, όπως εξηγούν τραπεζικά στελέχη, ακόμη δεν έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον κρίσιμης μάζας δανειοληπτών με δάνεια σε καθυστέρηση, πιθανόν επειδή οι οφειλές τους δεν ξεπερνούν τα 200.000 ευρώ και δεν επείγονται να προχωρήσουν σε ρύθμιση, όσο ισχύει η απαγόρευση των πλειστηριασμών.

Υπενθυμίζεται ότι η ρύθμιση αυτή, που δίνει τη δυνατότητα μείωσης της μηνιαίας δόσης, με καταβολή μόνο των τόκων έως και για τέσσερα χρόνια, απευθύνεται σε όσους έχασαν πάνω από 20% των εισοδημάτων τους, κατά την τριετία 2010-2012, έχουν ακίνητα συνολικής αξίας όχι μεγαλύτερης από 250.000 ευρώ, καταθέσεις μέχρι 10.000 ευρώ και χρωστούν για το στεγαστικό τους μέχρι 150.000 ευρώ. Για να ρυθμισθεί ένα δάνειο πρέπει να βρίσκεται σε προσωρινή καθυστέρηση (μέχρι τρεις μήνες). Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ρυθμίζονται από τις τράπεζες ακόμη και δάνεια σε οριστική καθυστέρηση (πάνω από 90 ημέρες), αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις ο δανειολήπτης θα πρέπει, πριν συζητήσει για ρύθμιση, να πληρώσει μαζεμένες τις δόσεις που χρειάζονται, ώστε να «επαναφέρει» το δάνειό του σε καθεστώς προσωρινής καθυστέρησης.

Ουσιαστικά, η νέα ρύθμιση για τη μερική άρση της απαγόρευσης πλειστηριασμών θα φέρει χιλιάδες οικογένειες μπροστά σε ένα πολύ σκληρό δίλημμα: ή θα βρουν τρόπο να ρυθμίσουν τα δάνειά τους με το νόμο Χατζηδάκη, ή θα βρεθούν αντιμέτωποι με τον πλειστηριασμό. Η κυβέρνηση εξετάζει αν ορισμένες ευπαθείς κατηγορίες δανειοληπτών θα εξαιρεθούν από την άρση απαγόρευσης πλειστηριασμών, αλλά η «τρόικα» πιέζει οι όποιες εξαιρέσεις να καλύψουν μόνο ακραίες περιπτώσεις, όπως τα άτομα με αναπηρία, ή οι μονογονεϊκές οικογένειες.

Πώς θα επιβληθεί το νέο «χαράτσι»

Σε ό,τι αφορά τον ενιαίο φόρο κατοχής ακινήτων, ο υπουργός Οικονομικών εμφανίζεται βέβαιος ότι θα καταφέρει να κάμψει τις αντιστάσεις της Κομισιόν και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, για την εφαρμογή του από το 2014. «Το 2013 θα πληρώσουμε για τελευταία χρονιά το χαράτσι», δηλώνει με σιγουριά, αν και γνωρίζει ότι η «τρόικα» δεν θα «ανάψει πράσινο» για την επιβολή του νέου φόρου κατοχής, αν δεν πεισθεί πρώτα ότι θα έχει το επιδιωκόμενο εισπρακτικό αποτέλεσμα, δηλαδή ότι θα φέρει περί τα 3 δισ. ευρώ το χρόνο στα κρατικά ταμεία.

Οι σχετικές συζητήσεις για το νέο χαράτσι σε όλους τους ιδιοκτήτες ακινήτων θα γίνουν με την «τρόικα» τον Σεπτέμβριο, όταν πλέον και το υπουργείο Οικονομικών θα έχει στα χέρια του τα οριστικά (και διορθωμένα από τους ίδιους τους φορολογούμενους, μέσω ηλεκτρονικής υποβολής των Ε9) στοιχεία για την ακίνητη περιουσία των Ελλήνων, όπως αυτή καταγράφεται ηλεκτρονικά από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων.

Το μεγάλο πρόβλημα, για το οποίο θα πρέπει να πεισθεί η «τρόικα» ότι μπορεί να ξεπερασθεί, είναι η διαπιστωμένη αναποτελεσματικότητα των εισπρακτικών μηχανισμών του υπουργείου Οικονομικών, στην είσπραξη φόρων κατοχής ακινήτων.

Δεδομένου ότι, στην περίπτωση του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας, για παράδειγμα, οι «διαρροές» εσόδων, σε σχέση με τα προσδοκώμενα, ξεπερνούν το 30%, η «τρόικα» έχει απαιτήσει να ανεβεί σε εφιαλτικά για τους ιδιοκτήτες ακινήτων επίπεδα η επιβάρυνση από το νέο φόρο κατοχής, ώστε να είναι σίγουρο ότι θα εισπραχθούν όσα έχουν γραφτεί στο Μνημόνιο, παρά την αναποτελεσματικότητα του εισπρακτικού μηχανισμού.

Σε απλά ελληνικά, αυτό σημαίνει ότι το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει, για να πείσει την «τρόικα» ότι μπορεί να εισπράξει τα 3 δισ. ευρώ, που έχουν προϋπολογισθεί, να αυξήσει τόσο τους συντελεστές του ενιαίου φόρου, ώστε να ανεβεί ο εισπρακτικός «πήχης» στα 4 δισ. ευρώ. Έτσι, όσα και αν χαθούν στο… δρόμο, λόγω αδυναμίας των μηχανισμών, θα είναι σίγουρο ότι θα εισπραχθούν τα προϋπολογισθέντα 3 δισ. ευρώ.

Στελέχη του υπουργείου Οικονομικών λένε ότι αυτές οι διαφορές με την «τρόικα» μπορούν να καλυφθούν στη διαπραγμάτευση, παρότι φαίνονται τεράστιες και θα ήταν σίγουρα πολιτικά «αυτοκτονικό» για την κυβέρνηση να πάει σε μια εξοντωτική, για τους ιδιοκτήτες, αναπροσαρμογή των συντελεστών του νέου φόρου, η οποία θα ήταν και αμφίβολο αν θα μπορούσε να περάσει από τη Βουλή.

Προς το παρόν δεν εξηγούν πολλά, για το πώς θα μπορούσε να πεισθεί η «τρόικα» ότι ο νέος φόρος θα εισπραχθεί αποτελεσματικά, βέβαιο είναι όμως ότι ποντάρουν πολλά και στα νέα, δρακόντεια μέτρα είσπραξης των καθυστερούμενων οφειλών, που θα τεθούν σε εφαρμογή το φθινόπωρο, όπως είναι η αυτόματη επιβολή «κουρέματος» στις καταθέσεις των ασυνεπών φορολογουμένων…