Με ευνοϊκές αλλαγές και εκπτώσεις ψηφίστηκε ο νόμος Καλαφάτη
Το ΥΠΕΚΑ δούλεψε πάνω στο νόμο πάνω από οκτώ μήνες και οι τελικές ρυθμίσεις ομολογουμένως είναι πολύ ελκυστικές για τους πολίτες. Πολλοί μηχανικοί εκτιμούν ότι τώρα παρουσιάζεται χρυσή ευκαιρία για τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων αλλά και όσους έχουν την παραμικρή πολεοδομική εκκρεμότητα στο ακίνητό τους να «καθαρίσουν» οριστικά με το νόμο. Στο νόμο μάλιστα προβλέπεται ότι τα πληροφοριακά συστήματα του ΥΠΕΚΑ (αυθαίρετα και ταυτότητα κτιρίου) θα είναι διασυνδεδεμένα με τη ΓΓΠΣ, το Κτηματολόγιο και τη ΔΕΗ, οπότε θα είναι πολύ εύκολο (με το πάτημα ενός κουμπιού…) να «ανακαλυφθούν» τα αυθαίρετα κτίσματα που δεν δηλώθηκαν όταν ολοκληρωθούν οι διαδικασίες δήλωσης των αυθαιρέτων.
Στόχος του αναπληρωτή υπουργού Σταύρου Καλαφάτη, όπως λέει, είναι να καταγραφούν όλα, ει δυνατόν, τα αυθαίρετα κτίσματα της χώρας ώστε να μπορεί να υπάρξει (επιτέλους) ορθός και ολοκληρωμένος περιβαλλοντικός και χωροταξικός σχεδιασμός. Γι αυτό παρουσίασε ένα πολύ ελκυστικό για τους πολίτες νομοσχέδιο, με πολλές δόσεις, εκπτώσεις και ελάχιστη καταβολή 50 ευρώ το μήνα, με το οποίο εκτός της «τακτοποίησης» των αυθαιρέτων ευελπιστούν ότι θα προσφέρει «φιλί ζωής» στην οικοδομή, μέσω της δυνατότητας επισκευών και ανακαινίσεων σε αυθαίρετα κτίσματα. Μάλιστα για αυτό το λόγο το ΥΠΕΚΑ προέβλεψε ότι το 50% του προστίμου μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους πολίτες για εργασίες και υλικά ενεργειακής αναβάθμισης και στατικής επάρκειας του αυθαιρέτου που θα δηλώσουν. Αντί δηλαδή να τα δώσουν στο κράτος να τα ξοδέψουν για το σπίτι τους για να έχουν μικρότερη ενεργειακή κατανάλωση και να το ασφαλίσουν περισσότερο για περίπτωση σεισμού, μέτρο που σίγουρα θα ενισχύσει τον κλάδο της οικοδομής.
Δόσεις και εκπτώσεις
Όσον αφορά τις δόσεις, γίνονται πλέον έως εξαμηνιαίες και όχι απαραίτητα μηνιαίες. Έτσι ο πολίτης μπορεί να προσαρμόζει το ποσό που καταβάλλει μέσα σε κάθε εξάμηνο ανάλογα με τις ανάγκες του ή τις πρόσκαιρες δυσκολίες του. Σε κάθε περίπτωση η ελάχιστη εξαμηνιαία δόση ορίζεται στα 300 ευρώ (δηλαδή 50 ευρώ το μήνα). Το ΥΠΕΚΑ στην ουσία καλεί τους πολίτες να σπεύσουν να δηλώσουν το αυθαίρετό τους ώστε να έχουν περισσότερες δόσεις όσο πιο γρήγορα το πράξουν. Όποιος υπαχθεί στο νέο νόμο το πρώτο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου, το πρόστιμο καταβάλλεται εντός προθεσμίας 17 εξαμήνων (δηλαδή 102 μηνών), το δεύτερο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου το πρόστιμο θα πρέπει να καταβληθεί εντός 14 εξαμήνων (δηλαδή 84 μηνών) ενώ το τρίτο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου το πρόστιμο καταβάλλεται εντός 10 εξαμήνων (δηλαδή 60 μηνών).
Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται επίσης αρκετές περιπτώσεις εκπτώσεων για τα πρόστιμα. Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής, μέσα στο πρώτο εξάμηνο, παρέχεται έκπτωση 20% επί του συνολικού προστίμου. Εάν καταβληθεί το 30% του προστίμου μέσα στο πρώτο εξάμηνο, η έκπτωση περιορίζεται στο 10% του προστίμου. Για κύρια και μοναδική κατοικία ιδιοκτήτη (μέχρι 70τμ+15τμ για κάθε τέκνο) σε οικισμούς άνω των 3000 κατοίκων παρέχεται έκπτωση 60% του προστίμου. Πολύ σημαντικές εκπτώσεις προβλέπει το ΥΠΕΚΑ και για ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Άτομα με αναπηρία 80% και άνω θα έχουν έκπτωση 85% ενώ ΑμΕΑ άνω του 67% με (αλλαγή της τελευταίας στιγμής στη Βουλή) ατομικό εισόδημα έως 18000 ευρώ ή οικογενειακό έως 24.000 ευρώ θα έχουν έκπτωση 80% για την κύρια κατοικία. Για τους παλιννοστούντες ομογενείς προβλέπεται έκπτωση 80% για την κύρια κατοικία και για τα τέκνα παλιννοστούντων έκπτωση 50% για την κύρια κατοικία. Ειδικά για τους πολυτέκνους προβλέπεται έκπτωση 80% για κύρια και 50% για τη δευτερεύουσα κατοικία, ενώ για τους τρίτεκνους (με ατομικό εισόδημα έως 25000 ή οικογενειακό έως 40.000) θα υπάρχει έκπτωση 70% για την κύρια κατοικία. Έκπτωση 80% για την κύρια κατοικία θα έχουν και όλοι οι μόνιμοι κάτοικοι της Θράκης για τα σπίτια τους εκεί. Με μία θεαματική και ουσιαστική κίνηση μέσα στη Βουλή, μετά τη συζήτηση στην Επιτροπή και κατόπιν εισηγήσεων βουλευτών πολλών κομμάτων, ο Καλαφάτης εισήγαγε νέα κατηγορία εκπτώσεων, αυτή για τις μονογονεϊκές οικογένειες, που θα έχουν τα ίδια προνόμια και εκπτώσεις με τους τρίτεκνους. Επιπλέον, οι μακροχρόνια άνεργοι θα έχουν έκπτωση 30% για την κύρια κατοικία. Σημειώνουμε ότι για πρώτη φορά προβλέπονται εκπτώσεις σε νόμο αυθαιρέτων για πολύτεκνους, τρίτεκνους, μονογονεϊκές οικογένειες και μακροχρόνια ανέργους!
Επίσης δίνεται για πρώτη φορά λύση υπό προϋποθέσεις για αυθαίρετα κτίσματα που βρίσκονται εντός εξ αδιαιρέτου οικοπέδου. Σημειώνουμε ότι όσοι είχαν ήδη κάνει χρήση των διατάξεων του 4014/11 και έχουν καταβάλει ένα μέρος του ειδικού προστίμου θα μπορούν να υπαχθούν στον νέο νόμο με συμψηφισμό των καταβληθέντων ποσών. Για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσεις που δηλώνονται στο νόμο, δεν οφείλονται αναδρομικά βεβαιωμένες ασφαλιστικές εισφορές (ΙΚΑ κ.λπ.) και οποιοσδήποτε φόρος, πρόστιμο ή τέλος. Τέλος προβλέπεται ότι για αυθαίρετες κατοικίες που θα δηλωθούν, κατά τον υπολογισμό της αξίας προκειμένου να επιβληθεί οποιοσδήποτε φόρος (μεταβίβασης, κληρονομιάς, ακίνητης περιουσίας, ΤΑΠ, προσδιορισμό τεκμηρίου διαβίωσης), εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 50% για όλους τους χώρους τόσο σε υπόγεια όσο και σε εσωτερικούς εξώστες και σοφίτες.
Οι κατηγορίες των αυθαιρέτων
Στο νομοσχέδιο Καλαφάτη υπάρχει κατηγοριοποίηση με βάση το χρόνο κατασκευής, αλλά επιπλέον προβλέπεται για πρώτη κατηγοριοποίηση ανάλογα με τη βαρύτητα της αυθαιρεσίας. Όσα αυθαίρετα έγιναν πριν την 9.6.1975, με αποκλειστική χρήση κατοικίας, θα μπορούν να εξαιρεθούν μόνιμα από την κατεδάφιση με την πληρωμή μόνο 500 ευρώ. Για όσα αυθαίρετα έγιναν πριν την 1.1.1983 ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να πληρώσει και το 15% του υπολογιζόμενου προστίμου. Όσα αυθαίρετα χτίστηκαν πριν την «κόκκινη γραμμή» του Ιουλίου 2011 θα επιβαρύνονται με το υπολογιζόμενο πρόστιμο και θα εντάσσονται ανάλογα με το μέγεθος τις παράβασης στις τρεις κατηγορίες βαρύτητας. Τα αυθαίρετα με ημερομηνία κατασκευής από 1.1.1983 έως 1.1.2003 θα έχουν μία έκπτωση στο υπολογιζόμενο πρόστιμο της τάξης του 20%. Σε κάθε περίπτωση, η ημερομηνία κατασκευής του ακινήτου πρέπει να αποδεικνύεται με αεροφωτογραφία ή δημόσιο έγγραφο όπως λογαριασμός ΔΕΚΟ, έγγραφο φορολογικής ή άλλης δημόσιας ή δημοτικής αρχής.
Όσον αφορά τις τρεις κατηγορίες βαρύτητας, προβλέπεται διαφορετική αντιμετώπιση για την κάθε μία. Για τις μικρές αυθαιρεσίες, οι οποίες στην πλειοψηφία τους έχουν γίνει εν αγνοία του ιδιοκτήτη ότι χρειάζονταν άδεια, προβλέπεται ότι τακτοποιούνται για πάντα (και χωρίς καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής) με την καταβολή ποσού 500 ευρώ. Σε αυτήν την κατηγορία υπάγονται παραβάσεις σε κτίρια με οικοδομική άδεια όπως για παράδειγμα πέργκολες, μπάρμπεκιου, χωρίσματα δωματίων με γυψοσανίδες κ.λπ., δηλαδή παραβάσεις οι οποίες δεν μεταβάλουν τον όγκο του κτίσματος και τη δομημένη επιφάνεια.
Επισημαίνεται ότι για πρώτη φορά με νόμο η αλλαγή διαμερισμάτωσης δεν θεωρείται πλέον αυθαιρεσία.
Για τις μεσαίες παραβάσεις, δηλαδή αυτές στις οποίες η υπέρβαση δεν ξεπερνά το 40% της δόμησης ή της κάλυψης ή το 20% του ύψους που ορίζει η οικοδομική άδεια (περιλαμβάνονται οι περισσότεροι ημιυπαίθριοι), η εξαίρεση από την κατεδάφιση είναι οριστική, το πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το μέγεθος της αυθαιρεσίας, ενώ υπάρχει καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής τριών εξαμήνων από την ισχύ του νόμου. Για τη (δυσκολότερη) κατηγορία των μεγάλων παραβάσεων, στην οποία περιλαμβάνονται τα εξ’ ολοκλήρου αυθαίρετα κτίσματα και κατασκευές που δε διαθέτουν οικοδομική άδεια, καθώς και όσα έχουν άδεια αλλά η υπέρβαση δόμησης ή κάλυψης είναι περισσότερο από 40% από όσο προβλέπει η άδεια, το πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το μέγεθος της αυθαιρεσίας και τα κτίρια αυτά θα εξαιρούνται τις κατεδάφισης μόνο για 30 χρόνια.
Το καθεστώς αυτό θα μπορεί να αλλάξει αν η περιοχή όπου είναι δομημένο το αυθαίρετο κτίσμα μπει στο σχέδιο και αν ο ιδιοκτήτης αγοράσει το απαραίτητο ποσό συντελεστή κάνοντας χρήση της τράπεζας γης. Προβλέπεται επίσης έλεγχος εντός επταετίας υποχρεωτικά από τους αρμόδιους ελεγκτές δόμησης για την ακρίβεια της δήλωσης του αυθαιρέτου. Για όλα τα αυθαίρετα υπάρχει καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής τριών εξαμήνων από την ισχύ του Νόμου, δηλαδή περίπου μέχρι τα μέσα Φλεβάρη του 2015. Σε κάθε περίπτωση αποκλείονται από την υπαγωγή στο νόμο αυθαίρετα σε δάση, αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλό και δημόσιες εκτάσεις.