Επικίνδυνα παιχνίδια με το «μαξιλάρι» των τραπεζών

Την ίδια στιγμή, επιβεβαιώνεται πλήρως το πρόσφατο ρεπορτάζ του «Π» για την τύχη της Eurobank, καθώς η «τρόικα» επέβαλε στην κυβέρνηση να πουλήσει την τράπεζα σε ξένους, στις αρχές του 2014.

Όπως τόνισε την Παρασκευή αξιωματούχος της Κομισιόν σε δημοσιογράφους, το φθινόπωρο θα συζητηθεί μεταξύ «τρόικας» και ελληνικής κυβέρνησης το ζήτημα της κάλυψης του χρηματοδοτικού κενού του ελληνικού προγράμματος για το δεύτερο εξάμηνο του 2014, το οποίο υπολογίζεται σε 3,8 δισ. ευρώ.

Αρχικά, αυτό το ποσό προγραμματιζόταν να καλυφθεί από τις κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος. Όπως είχε συμφωνήσει το Eurogroup, αυτές θα δέχονταν να μετακυλίσουν στο μέλλον (roll over) ομόλογα του Δημοσίου που κατέχουν και λήγουν μέσα στο 2013 και το 2014. Έτσι, θα μειώνονταν οι λήξεις ομολόγων συνολικά περίπου κατά 8 δισ. ευρώ αυτή τη διετία, ώστε να ελαφρυνθούν ισόποσα οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας. Οι κεντρικές τράπεζες, όμως, δεν «πειθάρχησαν» στις υποδείξεις των υπουργών του Eurogroup, καθώς οι πιο «σκληρές» υποστηρίζουν ότι το roll over συνιστά νομισματική χρηματοδότηση της Ελλάδας (χρηματοδότηση δανειακών αναγκών απευθείας από κεντρική τράπεζα), κάτι που απαγορεύεται… διά ροπάλου από τη Συνθήκη.

Έτσι, το κενό που άφησαν οι κεντρικές τράπεζες καλύφθηκε μεν φέτος με πρόωρη εκταμίευση δόσεων του διεθνούς δανείου, αλλά έμεινε και ένα κενό σχεδόν 4 δισ. ευρώ για το δεύτερο εξάμηνο του 2014, που αν δεν συμφωνηθεί το φθινόπωρο να καλυφθεί, το ΔΝΤ δεν μπορεί να συνεχίσει να μετέχει στο πρόγραμμα της Ελλάδας, αφού το καταστατικό του απαιτεί να είναι διαθέσιμη τουλάχιστον 12μηνη εξασφαλισμένη χρηματοδότηση. Ο αξιωματούχος της Κομισιόν είπε την Παρασκευή ότι ένας τρόπος για να καλυφθεί το κενό θα μπορούσε να είναι η άντληση πόρων από ποσά που «περισσεύουν» από τα ήδη εγκεκριμένα δάνεια προς την Ελλάδα. Τέτοιοι πόροι θα μπορούσαν να προέλθουν από το «πακέτο» των 50 δισ. ευρώ, που έχει δεσμευθεί για τη στήριξη των τραπεζών και ήδη έχει ξοδευτεί κατά τα 4/5, καθώς οι συστημικές τράπεζες απορρόφησαν 25 δισ. ευρώ και οι μη συστημικές που εκκαθαρίσθηκαν άλλα 15 δισ. ευρώ.

Ένα σοβαρό πρόβλημα που υπάρχει, όμως, με αυτό το σχέδιο είναι ότι δεν θα ξέρει κανείς το φθινόπωρο αν και πόσα κεφάλαια περισσεύουν από το «πακέτο» των 50 δισ. ευρώ, καθώς τα νέα τεστ αντοχής των τραπεζών, αλλά και οι νέοι έλεγχοι στα χαρτοφυλάκιά τους από την Blackrock, δεν θα έχουν ολοκληρωθεί πριν από το τέλος του χρόνου. Πριν τελειώσουν αυτοί οι έλεγχοι, δεν θα μπορεί να υπολογισθεί πόσα κεφάλαια από το «πακέτο» των τραπεζών μπορούν να αξιοποιηθούν για τα χρηματοδοτικά κενά της κυβέρνησης.

Όμως, ακόμη και τον Απρίλιο, όταν θα έχουν τελειώσει οι έλεγχοι και θα αρχίσει η συζήτηση για τα κενά του 2015 και 2016, αλλά και, συνολικότερα, για τη βιωσιμότητα του χρέους, είναι πολύ αμφίβολο αν είναι ασφαλές για την Ελλάδα και τους καταθέτες της να αφαιρεθούν κεφάλαια από το «μαξιλάρι» για τις τράπεζες, έστω και αν οι έλεγχοι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως αυτά δεν είναι απαραίτητα.

Και τούτο διότι, όπως έχει φανεί ήδη με τα προηγούμενα τεστ αντοχής και τους ελέγχους της Blackrock στα χαρτοφυλάκια δανείων των τραπεζών, αυτές οι προσεγγίσεις των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών μπορεί να κρύβουν σοβαρά σφάλματα, ιδιαίτερα όταν οι μακροοικονομικές παραδοχές στις οποίες βασίζονται αποδεικνύονται υπερβολικά αισιόδοξες. Έτσι, κάθε απόφαση για αφαίρεση των «μαξιλαριών» από τις τράπεζες, τα οποία αποτελούν τη μοναδική, ουσιαστικά, εγγύηση για τους καταθέτες, μπορεί να κρύβει πολύ σοβαρούς κινδύνους για το μέλλον, καθώς μάλιστα η Ευρωζώνη υιοθετεί το μοντέλο του «κουρέματος» καταθετών, σε περιπτώσεις τραπεζικών χρεοκοπιών στο μέλλον και ήδη το έχει εφαρμόσει εντελώς κακότεχνα, στην περίπτωση της Κύπρου.

Τραπεζικά στελέχη επισημαίνουν, εξάλλου, ότι κινδύνους για τους καταθέτες μπορεί να κρύβει ακόμη και η φαινομενικά σωτήρια για το κράτος πρόταση για μεταφορά του βάρους της στήριξης των τραπεζών στον ευρωπαϊκό μηχανισμό. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να ελαφρυνθεί λογιστικά το Δημόσιο από αρκετά σημαντικά χρέη, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο, αν δεν υπάρξει εξαρχής σχετική συμφωνία, ότι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα θελήσει στο μέλλον να στηρίξει με κεφάλαια κάποια τράπεζα που θα βρεθεί σε δυσκολίες, ή αν θα απαιτήσει τη «συμμετοχή» και των καταθετών.

Βέβαιο, πάντως, είναι ότι η «τρόικα» έχει πάρει πλέον από τα χέρια των ελληνικών αρχών το πηδάλιο της διαχείρισης του πιστωτικού συστήματος και κατευθύνει την αναδιάρθρωσή του κατά το δοκούν. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο νέο Μνημόνιο, το οποίο, σύμφωνα με πρόσφατη διάταξη νόμου θα πρέπει να εφαρμόζει κατά γράμμα το ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, προβλέπεται πως η Eurobank θα ιδιωτικοποιηθεί στις αρχές του 2014, με αναζήτηση ξένου αγοραστή, κάτι που αποκλείει οριστικά και εκ των προτέρων όλα τα σενάρια των Ελλήνων τραπεζιτών για «γάμο» της Eurobank με κάποια από τις συστημικές τράπεζες (σε αυτή την περίπτωση, βέβαια, η Εθνική θα ήταν πρώτη υποψήφια για συγχώνευση με την Eurobank).

Στόχος της «τρόικας», που δεν είναι κατ’ ανάγκη επιβλαβής για την ελληνική οικονομία, είναι να δημιουργηθεί ένας ισχυρός τέταρτος πυλώνας στο τραπεζικό σύστημα, ο οποίος θα προσελκύσει ξένα κεφάλαια και θα τονώσει τον ανταγωνισμό στον κλάδο. Βέβαια, οι ισχυροί Έλληνες τραπεζίτες δεν βλέπουν με καλό μάτι αυτά τα σχέδια, καθώς η είσοδος ενός ακόμη ισχυρού παίκτη δεν είναι προς το συμφέρον των μεγάλων τραπεζικών ομίλων, οι οποίοι μπορεί να έχουν γιγαντωθεί με τις απορροφήσεις τραπεζών που έκλεισαν, αλλά βλέπουν ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι πολύ δύσκολα και η επάνοδος στην κερδοφορία θα αργήσει.

N.X.