Η ΕΡΤ πάντα ήταν η αγελάδα των πολιτικών
Υπάρχει ένα αγγλικό ρητό που λέει ότι: «Η πολιτική είναι η τέχνη τού εφικτού». Μονολότι το έργο μου στην Ελλάδα δεν υπήρξε στην ουσία του πολιτικό, αυτό ήταν το πνεύμα μου στην αντιμετώπιση της μελέτης που μού είχε ανατεθεί και στην αναζήτηση λύσεων για μερικά από τα προβλήματα της ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης».
Αυτά έλεγε μεταξύ άλλων ο σερ Χιου Γκρην, τέως Διευθυντής του ΒΒC όταν κλήθηκε το 1975 προσωπικά από τον Κων. Καραμανλή να συντάξει μία έκθεση που προέβλεπε την αναμόρφωση της ελληνικής Ραδιοτηλεόρασης μετά τη Μεταπολίτευση. Συνέταξε, λοιπόν, μία έκθεση τεκμηριωμένη και ήρθαν στην επιφάνεια όλα τα προβλήματα τού φορέα: Οικονομικά, διοικητικά, ειδικευμένα στελέχη, διάρθρωση υπηρεσιών, παραγωγή προγράμματος κ.λπ. Σε όλα αυτά έδινε λύσεις και με ποιες μεθόδους. Η έκθεση αυτή έμεινε στα συρτάρια των υπευθύνων και ποτέ δεν υλοποιήθηκε. Από τότε μέχρι σήμερα έγιναν πολλοί νόμοι για τη βελτίωση και διάρθρωσή της. Διαχρονικά όμως όλες οι κυβερνήσεις τη χρησιμοποιούσαν για ιδιοτελείς σκοπούς μέσα από ρουσφέτια, ψηφοθηρίες, διορισμούς και προπαγάνδα.
Υπηρέτησα μερικές δεκαετίες στην ΕΡΤ και έζησα καθημερινά τέτοιες καταστάσεις. Η ΕΡΤ ήταν πάντα η αγελάδα πολιτικών, πελατειακών, κομματικών, οικονομικών και συνδικαλιστικών συμφερόντων. Μάλιστα, ο πρώτος πρόεδρος της ΕΡΤ, που διόρισε ο Κων/νος Καραμανλής, ο Ακαδημαϊκός Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος είχε πει: «Η ΕΡΤ είναι ένα κιούπι γεμάτο μέλι με τρύπες, από τις οποίες μπαίνουν αρουραίοι, τρώνε το μέλι, παχαίνουν και δε βγαίνουν εύκολα».
Αξιοκρατία στη δημόσια ραδιοτηλεόραση δεν υπήρξε σχεδόν ποτέ. Τα καίρια πόστα τα κατείχαν πρόσωπα μέσα από γνωριμίες, φιλίες, κουμπαριές, συνδικαλισμό και πολιτικές παρεμβάσεις. Και όλοι σχεδόν οι εργαζόμενοι έπαιρναν το δρόμο της μονιμοποίησης μέσα από νόμους και αποφάσεις των εκάστοτε κυβερνήσεων, με πολύ μικρές εξαιρέσεις διαγωνισμών μέσω ΑΣΕΠ, κυρίως διοικητικών και τεχνικών.
Όλοι γνωρίζαμε, εδώ και χρόνια, ότι κάτι δεν πάει καλά στο δημόσιο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Συμπολίτευση και αντιπολίτευση συμφωνούσαν ότι έπρεπε να βελτιωθούν τα προγράμματα και να γίνει ένας οικονομικός ορθολογισμός και να υπάρξει αντικειμενική κάλυψη όλων των πολιτικών γεγονότων και κομματικών θέσεων. Αν και υπήρχαν πολλές λύσεις για τα προβλήματα αυτά, τελικά προτιμήθηκε ο «ξαφνικός θάνατος». Σε έναν οργανισμό, που παρ’ όλα όσα έχει να τού καταμαρτυρήσει κανείς, έχουν θητεύσει κατά καιρούς μεγάλα ονόματα τού πνεύματος και της τέχνης, όπως Ελύτης, Σπυρομήλιος, Χατζηδάκης, ενώ πολλοί σημερινοί υπουργοί και πολιτικά στελέχη έχτισαν την καριέρα τους μέσα από αυτόν.
Για το τρόπο που λειτουργούσε η ΕΡΤ στο παρελθόν είναι χαρακτηριστική η ανταπόκριση τού Μάριο Μοντιάνο των «Τimes» του Λονδίνου της 6ης Ιουνίου 1984 , που μεταξύ των άλλων, τονίζει: «Οι ελληνικές τηλεοπτικές ειδήσεις είναι συνήθως στενής αντιλήψεως. Και το χειρότερο; Ο,τιδήποτε δε βολεύει την κυβέρνηση εξαφανίζεται ως «μη είδηση». Η Ελλάδα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα με έναν ολόκληρο υπουργό που ασχολείται αποκλειστικά με τηλεοπτικά θέματα. Εδώ και κάμποσο καιρό ο διευθυντής ειδήσεων ενός από τα δύο δίκτυα απολύθηκε με συνοπτική διαδικασία διότι επέτρεψε να μεταδοθεί μια δήλωση τού αρχηγού της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως χωρίς να εξασφαλίσει την κυβερνητική απάντηση».
Ο δε Μάνος Χατζηδάκις, σε ένα σχόλιό του στο Γ’ Πρόγραμμα του ραδιοφώνου στις 25/2/79 είχε αποκαλέσει την ΕΡΤ «Ορνιθοκομείο» που «γεννοβολάει και αναπτύσσει όρνιθες, κοινώς κότες. Και είναι επόμενο ένα ορνιθοκομείο να ενδιαφέρεται για την συντήρηση και την ανάπτυξη της ευαισθησίας των ορνίθων-και ιδιαιτέρως των νεογνών και των εφήβων ορνίθων».
Πιστεύουμε πως η λύση που επιλέχθηκε για την επαναλειτουργία του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα δε θα είναι εύκολη. Όσον αφορά το νέο νόμο περί ΝΕΡΙΤ, νομίζουμε πως «χάνει από παντού», γιατί είναι γεμάτος με ασάφειες και προχειρότητες. Χωρίς τη ραχοκοκκαλιά και συναίνεση τού προσωπικού της πρώην ΕΡΤ για αυτοκάθαρση κανένας νόμος, κανένας Μάναλης και κανένας Καψής δε θα δώσουν λύση στο πρόβλημα.
Γνωρίζοντας πολλά χρόνια τον Αντώνη Σαμαρά, πιστεύω πως μέσα του κρύβει ένα μεγαλείο ψυχής και μόνος του θα δώσει τη λύση ώστε η νέα δημόσια ραδιοτηλεόραση να γίνει φάρος πολιτισμού και φορέας παραγωγής ιδεών.
* Ο Πέτρος Κοντραφούρης είναι παραγωγός-σκηνοθέτης, πρώην συνεργάτης της ΕΡΤ και της Bill Hays production.