Η εμμονή του Ερντογάν για «ολοκληρωτική νίκη» απειλεί την Τουρκία

Ο τουρκικός δικηγορικός σύλλογος καταγγέλλει ότι κανείς δεν γνωρίζει που βρίσκονται 146 από τους συλληφθέντες. Πάνω από 262 χρήστες του twitter έχουν εντοπιστεί ως «ένοχοι» για τη διασπορά ψευδών ειδήσεων και αναμένεται να τους ασκηθούν διώξεις, (ενώ ετοιμάζεται νομοσχέδιο για τη «ρύθμιση» των μέσων κοινωνικών δικτύωσης που αναμένεται να δυσκολέψει κατά πολύ την πρόσβαση και να προκαλέσει οικονομική ζημία σε τουρκικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σ’ αυτά).

Δημόσια πρόσωπα, (όπως ο διευθυντής της ισχυρής τράπεζας Γκαραντί, Ογκούν Οϊζέν και ο γνωστός ηθοποιός Μεχμέτ Αλαμπορά), έχουν στοχοποιηθεί από τον ίδιο τον Ερντογάν σε ομιλίες του, ο οποίος ανέφερε ότι «το ΑΚΡ θα κανονίσει τους λογαριασμούς του μαζί τους», ενώ υπάρχει «μαύρη λίστα» καλλιτεχνών που εξέφρασαν συμπάθεια για τους διαδηλωτές, οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με την οικονομική εξόντωση, (καθώς αποκλείονται από εκδηλώσεις και φεστιβάλ σε δήμους όπου την πλειοψηφία έχει το ΑΚΡ και ασκούνται πιέσεις στα ΜΜΕ και τη διαφημιστική αγορά να μην τους προσλάβουν στο μέλλον). Ο «άνδρας που στέκεται», (ο περφόρμερ Ερντέμ Γκιουντούζ), στεκόμενος όρθιος για 8 ώρες στην πλατεία Ταξίμ τη Δευτέρα το απόγευμα εγκαινίασε την «παθητική διαμαρτυρία», και από τότε χιλιάδες τούρκοι πολίτες σε όλη τη χώρα στέκονται μέσα στη μέρα τους σε δημόσιους χώρους, είτε για μερικά λεπτά είτε για ώρες. Μέχρι στιγμής η κυβέρνηση «εγκρίνει» αυτή τη μορφή διαμαρτυρίας.

Ταυτόχρονα ο τούρκος πρωθυπουργός και οι επιτελείς του καταφεύγουν συνεχόμενα σε μια ακραία εμπρηστική και διχαστική ρητορική, τόσο απέναντι στη Δύση, (κατηγορούνται ξένα ΜΜΕ, κυβερνήσεις, ακόμη και η ΕΕ ότι δυσφημούν την Τουρκία και απεργάζονται το κακό της), όσο και απέναντι σε όσους τούρκους πολίτες διαφωνούν μαζί του. Στην ουσία ο Ερντογάν προσπαθεί να φανατίσει το κοινό του δημιουργώντας έναν «εσωτερικό εχθρό» , όπου σοσιαλδημοκράτες, εθνικιστές, Αλεβίτες, κουμουνιστές, σοσιαλιστές, προοδευτικοί ακαδημαϊκοί, συνδικαλιστές, καλλιτέχνες, ακτιβιστές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και δημοσιογράφοι αντιμετωπίζονται σωρηδόν ως «προδότες» και επικίνδυνοι… τρομοκράτες.

Τι δεν καταλαβαίνει ο Ερντογάν;

Έγκυροι δυτικοί αναλυτές επιμένουν ότι ο τούρκος πρωθυπουργός παραμένει εγκλωβισμένος στο παρελθόν χωρίς να αντιλαμβάνεται τις κατακλυσμιαίες αλλαγές που ο ίδιος έχει φέρει. Ερμηνεύει ακόμη τη πολιτική διαδικασία στην Τουρκία μέσα από τη σύγκρουση κεμαλιστών – ισλαμιστών, παρότι έχει πλέον εξοντώσει το παλιό κεμαλικό κατεστημένο που είναι ανίκανο να τον απειλήσει. Δεν κατανοεί ότι η ευμάρεια και η φιλελευθεροποίηση της τελευταίας δεκαετίας έχει δημιουργήσει μια νέα μέση τάξη, (από τη Σμύρνη ως την Ανατολία) και έναν όγκο νέων ανθρώπων που απαιτούν χώρο στη δημόσια σφαίρα και στους οποίους η «σκλήρυνση» του καθεστώτος Ερντογάν την τελευταία τριετία άσκησε τεράστια πίεση.

Επιπλέον υποστηρίζεται ότι η, σχεδόν απόλυτη, επικράτηση του Ερντογάν στην τουρκική πολιτική σκηνή τον έκανε να μην ανέχεται καμία διαφορετική φωνή, τόσο στα ΜΜΕ, (στην Τουρκία 60 δημοσιογράφοι είναι στη φυλακή ως «τρομοκράτες», απαγορεύεται η πρόσβαση σε 30.000 ιστοσελίδες, αρθογράφοι που δεν άρεσαν έχουν απολυθεί και στα ΜΜΕ έχουν επανειλημμένα ασκηθεί απειλές οικονομικού χαρακτήρα), όσο και στο ίδιο του το περιβάλλον, αφού ο οποιοσδήποτε είχε αντίθετη άποψη ή ασκούσε κριτική εκδιώχθηκε. Αμερικανικό διπλωματικό τηλεγράφημα που έχει δει τη δημοσιότητα και αναδημοσιεύει το Reuters αναφέρει χαρακτηριστικά ότι: «Ο Ερντογάν διαβάζει ελάχιστα, κυρίως ισλαμιστικό τύπο, (…), αντίθετα στηρίζεται στο χάρισμα που διαθέτει, στο ένστικτο και σε όσα του μεταφέρουν σύμβουλοι που υιοθετούν θεωρίες συνωμοσίας που κυκλοφορούν στο Ίντερνετ και είναι χαμένοι σε νεοοθωμανικές φαντασιώσεις».

Εκτιμάται επομένως ότι ο τούρκος πρωθυπουργός, μη έχοντας αντιπροσωπευτική άποψη των πραγμάτων, υπερεκτίμησε τη δύναμη του και στράφηκε εναντίον, όλων των συμμάχων που στήριξαν τον ίδιο και το ΑΚΡ από το 2002 και μετά, από τη φιλελεύθερη αστική τάξη και τους Αλεβίτες ως τον «παντοδύναμο» Φετουλάχ Γκιουλέν.

Τριγμοί στο εσωτερικό του ΑΚΡ

Διαφοροποιημένοι, στο βαθμό του δυνατού, (καθώς ο Ερντογάν δεν επιτρέπει… λοξοδρομήματα), προσπάθησαν να εμφανιστούν από την αρχή της κρίσης ο πρόεδρος της χώρας Γκιούλ, και ο αναπληρωτής πρωθυπουργός, Αρίντς, που ανήκουν, (περισσότερο ο δεύτερος παρά ο πρώτος) στη σφαίρα επιρροής του Γκιουλέν. Και οι δύο πολιτικοί προσπάθησαν να ρίξουν τις εντάσεις και ιδιαίτερα ο Αρίντς στο ξεκίνημα των ταραχών, (όταν αντικαθιστούσε τον Ερντογάν που έλειπε στη Βόρειο Αφρική), και συναντήθηκε με τους διαδηλωτές. Πρωτοβουλία που πλήρωσε, καθώς, σύμφωνα με την εφημερίδα «Ταράφ» επικρίθηκε δημοσία σε τέτοιο βαθμό από τον Ερντογάν στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο που χρειάστηκε να επιστρατευθεί ο πρόεδρος Γκιούλ για να τον πείσει να άρει την παραίτηση του. Την ίδια στιγμή ο «θεμελιωτής» του μοντέλου του «μετριοπαθούς» σουνιτικού ισλάμ, πανίσχυρος ιμάμης Γκιουλέν, (και μόνιμος κάτοικος ΗΠΑ), παρεμβαίνει συνεχώς με δηλώσεις του υποστηρίζοντας το χαμήλωμα των τόνων και ρίχνοντας γέφυρες προς ομάδες που έχουν δυσαρεστηθεί, με τελευταία την «επίθεση φιλίας» προς τους Αλεβίτες.

Παρότι κανείς δεν μπορεί να απειλήσει προς το παρόν τον τούρκο πρωθυπουργό, εντός και εκτός του κόμματος του, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι, ακόμη στους συντηρητικότερους πολίτες που τον υποστηρίζουν διαχρονικά, έχουν δημιουργηθεί έντονες ανησυχίες από τη συγκρουσιακή πορεία που έχει επιλέξει.

Σύγκρουση και με την ΕΕ – η οικονομία σε απειλή;

Από το μένος του τούρκου πρωθυπουργού και τον επιτελών του δεν έχει γλυτώσει, φυσικά, και η Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδιαίτερα μετά το καταδικαστικό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με τον υπουργό ευρωπαϊκών υποθέσεων, Μπαγίς, να φτάνει στο σημείο να δηλώνει ότι είναι η Ένωση που χρειάζεται την Τουρκία, και όχι το αντίθετο, και ότι αν οι Ευρωπαίοι μπλοκάρουν, ως αντίποινα, την ενταξιακή πορεία της γείτονος, τότε η Τουρκία θα τους πει… «άντε χάσου». Στο κλίμα αυτό υπάρχει έντονος προβληματισμός στην ΕΕ, καθώς Γερμανοί και Ολλανδοί υποστηρίζουν να μην ανοίξει το κεφάλαιο 22, (όπως αναμενόταν), στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι δεν θα πρέπει να τιμωρηθεί ο τουρκικός λαός για τις ενέργειες του καθεστώτος Ερντογάν.

Αν την Δευτέρα στις Βρυξέλλες «περάσει των γερμανών», (όπως εσχάτως στην ένωση γίνεται…), και μετά και την έντονη τουρκική αντίδραση που αναμένεται να εκδηλωθεί, υπάρχει βάσιμη ανησυχία ότι θα ενταθούν περαιτέρω οι φόβοι των επενδυτών, που ως σήμερα, ζωοδοτούν την τουρκική οικονομία. Καθώς η αλματώδης ανάπτυξη των τελευταίων ετών έχει βασιστεί κυρίαρχα σε βραχυπρόθεσμο εξωτερικό δανεισμό, και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών είναι σημαντικό και με αυξητική τάση, η απόσυρση σημαντικού αριθμού επενδυτών και η άνοδος των επιτοκίων που θα επιφέρει απειλούν να «σκάσουν» την, κατά πολλούς, φούσκα, του τουρκικού οικονομικού θαύματος. Η κατακόρυφη πτώση της τουρκικής λίρας την Παρασκευή, (που δεν κατάφερε να σταματήσει η κεντρική τράπεζα παρόλες τις προσπάθειες της), που έφερε η αναστάτωση που προκάλεσε στις διεθνείς αγορές η πρόθεση της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ να επιβραδύνει το πρόγραμμα μαζικής αγοράς ομολόγων, δείχνει καταλυτικά πόσο ευάλωτη είναι η Τουρκία αυτή τη στιγμή.

Την ώρα που ακόμη και η συμφωνία ομαλοποίησης με το ΡΚΚ τίθεται εν αμφιβόλω, (ο στρατιωτικός ηγέτης του, Καραγιλάν, δήλωσε την Πέμπτη ότι η τουρκική κυβέρνηση κωλυσιεργεί και απείλησε με απόσυρση από τη διαδικασία), όλοι αναρωτιούνται αν θα ανακρούσει πρύμνη ο τούρκος πρωθυπουργός εγκαταλείποντας τον αυταρχισμό και την εμπρηστική ρητορική και θα αναλάβει τις γενναίες πρωτοβουλίες που απαιτούνται για τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας και τη δημιουργία μιας πολιτείας όπου θα υπάρχει χώρος για όλους.