Πρέπει πρώτα να αλλάξουμε τους εαυτούς μας και μετά το κράτος

Εκεί όμως που κλέβει τις εντυπώσεις και συγκινεί είναι στη μουσική παράσταση του Θέμη Μουμουλίδη «Ποιος τη ζωή μου», που αναβιώνει στη σκηνή του Θεάτρου Badminton τη ζωή και το έργο του κορυφαίου έλληνα δημιουργού Μίκη Θεοδωράκη.

Το «Ποιος τη ζωή μου» θα ταξιδέψει το καλοκαίρι στις πόλεις στις οποίες έζησε ο Μίκης. Χίος, Μυτιλήνη, Γιάννενα, Πρέβεζα, Σύρος, Αργοστόλι, Πύργος, Τρίπολη, Χανιά. Την περίοδο 2013-2014 η παράσταση θα περιοδεύσει σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, σε μια μεγάλη διεθνή τουρνέ. Αλλά αυτό που ενθουσιάζει την όμορφη ηθοποιό είναι η παράσταση που θα δοθεί τον Ιούνιο στη Μακρόνησο, τόπο εξορίας του συνθέτη και τη σκέφτεται, πάνω από όλα, ως μια ανθρώπινη συναισθηματική στιγμή που αγγίζει τα μύχια της ψυχής της…

// Τι σημαίνει για σας ο Μίκης Θεοδωράκης;
Τι άλλο πιο σημαντικό από το ότι έχω μεγαλώσει με τη μουσική του. Το «Άξιον εστί» το έβαζε πάντα στο πικάπ ο πατέρας μου και όλα μου τα παιδικά ακούσματα έχουν τον Μίκη οδηγό. Αυτό όσον αφορά το συναίσθημα. Πέρα από αυτό, τι να πω εγώ για τον ογκόλιθο Μίκη Θεοδωράκη; Είναι τιμή για μένα, πάνω στη σκηνή συγκινούμαι και ανατριχιάζω σύγκορμη από την περηφάνια μου, όταν διαπιστώνω ότι είμαι μέρος μιας παράστασης για τη ζωή του Μίκη Θεοδωράκη. Ο συνθέτης αυτός είναι ένα καράβι που μέσα σ’ αυτό ταξιδεύει η σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδας. Για μένα, όποιος θέλει να ξαναδεί ουσιαστικά τα πράγματα και να τα επανεξετάσει, θα πρέπει να δει ποια ήταν η ζωή του Μίκη. Μια ζωή αγώνα για την ελευθερία.

// Τι σας εντυπωσίασε στη ζωή του συνθέτη;
Οι γονείς του. Η προσωπικότητα του ανθρώπου πλάθεται από πιτσιρίκι, από τους ανθρώπους που τον έφεραν στη ζωή. Η μητέρα του Μίκη ήταν σμυρνιά αριστοκράτισσα, αλλά με αγωνιστικό πνεύμα και βοηθούσε τους πρόσφυγες. Η οικογένειά του από πάππου προς πάππου είχε πάρει μέρος σ’ όλες τις επαναστάσεις για την απελευθέρωση της Κρήτης και την ένωσή της με την Ελλάδα. Ήταν τέτοια η ποιότητα των γονιών του που, όταν κατάλαβαν την έφεση του Μίκη στη μουσική, έδωσαν ό,τι είχαν για να τον στείλουν για σπουδές στην Αθήνα. Στην παράσταση τον πατέρα του τον υποδύεται ο Γρηγόρης Βαλτινός και τη μάνα του η Φιλαρέτη Κομνηνού. Είναι εξαιρετικοί και οι δύο. Αλλά και όλος ο θίασος, που απαρτίζεται από 65 καλλιτέχνες μαζί με την ορχήστρα. Είναι μια παράσταση τριών ωρών, μέσα από την οποία περνούν εικόνες από τα πιο σημαντικά πολιτικά γεγονότα της Ελλάδας.

// Υποδύεστε τη Μυρτώ, τη γυναίκα του Μίκη, τη μεγάλη του αγάπη… Τι δεν ξέρατε για εκείνη;
Ότι ήταν γιατρός, ότι ήταν από μικρή κοπέλα μαζί του, ότι τον ακολούθησε στο Παρίσι και πήρε υποτροφία ως ακτινολόγος, ότι τον στήριξε σε όλες τις εξορίες, ότι ήταν ο αφανής ήρωας πίσω από τη μεγάλη προσωπικότητα, όπως όλες οι γυναίκες που βρίσκονται δίπλα σε μεγάλους άνδρες. Τον υπέμενε, τον υποστήριξε για να γράψει συμφωνική μουσική, για να πάρει τον Ελύτη, τον Σεφέρη και να τους μελοποιήσει, για να πάει τον πλούτο των στίχων και της γλώσσας μας στον λαό, στον κόσμο, για να βάλει μπουζούκι στην ποίηση, ο μόνος συνθέτης που το τόλμησε. Η Μυρτώ, όπως και ο Μίκης, ήταν άνθρωποι που πολέμησαν για τη δικαιοσύνη και σε όλη τους η ζωή είχαν συναντήσεις με ανθρώπους του πνεύματος. Πρωτοπόρους Έλληνες, όπως τον Ρίτσο, τον Χατζιδάκι.

// Ο κόσμος πώς έχει ανταποκριθεί μέχρι σήμερα στις παραστάσεις;
Οι παραστάσεις είναι sold out. Είναι ενθουσιασμένος. Ο Άρης Λεμπεσόπουλος ως Μίκης Θεοδωράκης είναι υπέροχος. Ο Κώστας Μακεδόνας στο τραγούδι, κόσμημα. Η σκηνοθεσία του Θέμη Μουμουλίδη, στολίδι.

// Υπάρχουν σήμερα προσωπικότητες σαν και του Μίκη;
Τόσο άξιοι; Σε τέτοιο βαθμό, όχι. Δεν ξέρω, αλλά οι νέοι άνθρωποι δεν είναι τόσο ενεργοί στα κοινά, δεν έχουν οράματα και δεν παλεύουν για μεγάλους στόχους, όπως ο Μίκης. Μακάρι να εμφανιστούν στην πορεία. Ο Μίκης δονούσε τα φυλλοκάρδια του κόσμου. Σε ένα σημείο -σας το λέω και ανατριχιάζω-, εκεί που όλος ο θίασος τραγουδά «Σώπα όπου να ‘ναι θα σημάνουν οι καμπάνες», «Αυτό το χώμα είναι δικό τους και δικό μας» γίνεται στην πλατεία του θεάτρου επανάσταση. Να τραγουδά το κοινό δυνατά, σαν να σιγοβράζει επανάσταση. Κάποιοι που έζησαν ανάλογες στιγμές στα θέατρα και στις συναυλίες την περίοδο της χούντας μιλάνε για τον ίδιο παλμό. Τέτοιον παλμό και σφυρίγματα και χειροκροτήματα ένιωσα όταν τραγουδούσε η Τάνια Τρύπη ως Σοφία Βέμπο στην παράσταση για την επιθεώρηση «Θα σε πάρω να φύγουμε» το τραγούδι «Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά, που σκληρά πολεμάτε…».

// Δηλαδή σ’ αυτό το σημείο κλαίτε;
Και εκεί, αλλά και όταν τραγουδά ο Μακεδόνας το «Ένα το χελιδόνι και η άνοιξη ακριβή, για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή…». Κλαίω σ’ αυτό το σημείο, γιατί τα νέα παιδιά που έρχονται να δουν την παράσταση το τραγουδούν μαζί μας με επαναστατική διάθεση. Είναι από τα πρώτα τραγούδια που σου μαθαίνουν στα σχολικά χρόνια και να το ακούς από όλες τις ηλικίες, είναι μοναδικό.

// Πόσο επίκαιρος είναι ο Μίκης σήμερα;
Με τους ανθρώπους να αυτοκτονούν από τα χρέη; Με τη θλίψη να καθρεφτίζεται στα πρόσωπα των Ελλήνων από το οικονομικό αδιέξοδο; Η ουσιαστική τέχνη του Μίκη είναι παρηγοριά για τον κόσμο.

// Είστε από τις ηθοποιούς που μέσα στην κρίση δουλεύετε με σταθερή ροή και πρωταγωνιστείτε στα «Κλεμμένα όνειρα», την παραγωγή του 1.500.000 τηλεθεατών. Έριξε αυλαία την Παρασκευή, αλλά θα συνεχιστεί μέχρι το καλοκαίρι του 2014. Νιώθετε τυχερή;
Ευλογημένη νιώθω! Όταν όλη τη σεζόν προβλήθηκαν τέσσερις σειρές; Και όταν σ’ αυτές που παίζονται μένουν και απλήρωτοι; Όλο αυτό που συμβαίνει με τους ηθοποιούς είναι αδιανόητο. Πιστεύω ότι μέσα στην κρίση κανείς δεν ξέρει αν οι παραγωγοί ή τα κανάλια έχουν χρήματα ή εκμεταλλεύονται τις καταστάσεις λόγω της κρίσης.

// Πού οφείλεται η επιτυχία των «Κλεμμένων ονείρων»;
Στον σεβασμό του κόσμου. Η σειρά είναι τετρακόσια σενάρια μπροστά.

// Πιστεύετε ότι αυτή η κατάσταση που ζούμε θα αλλάξει;
Δύσκολα. Δεν είμαι αισιόδοξη. Πρέπει να αλλάξει και η νοοτροπία μας. Να σκεφτούμε πρώρα τον τόπο και μετά τον εαυτό μας. Όλα ξεκινάνε από την παιδεία. Αν ο γιατρός παίρνει ακόμη και σήμερα φακελάκι από τον άρρωστο, δεν μου λένε τίποτα τα πτυχία του, γιατί δεν βλέπω την ανθρωπιά του.

// Μας αλλοτρίωσε το επίπλαστο χρήμα;
Και αυτό. Χάσαμε τις αξίες μας, τη ρωμιοσύνη μας, το φιλότιμο. Το χρήμα δεν αντικαθιστά τις ανθρώπινες στιγμές. Εγώ όταν ξέρω ότι το καλοκαίρι θα παίξω με αυτήν την παράσταση στη Μακρόνησο, τόπο εξορίας του Μίκη, δεν θα την άλλαζα αυτήν την εμπειρία με όλα τα λεφτά του κόσμου. Το παράσημό μου είναι ηθικό. Όταν υπάρχουν στην εποχή μας ιδεολογίες όπως της Χρυσής Αυγής, ακραίες, φασιστικές, βίαιες, η παράστασή μας δίνει μαθήματα Ιστορίας και Δημοκρατίας.

// Ποιο είναι το μεγαλύτερο προτέρημα και ποιο το μεγαλύτερο ελάττωμα του μέσου Έλληνα;
Το μεγαλύτερο προτέρημα του λαού μας είναι ότι αφουγκραζόμαστε τα πράγματα και από ένστικτο παλεύουμε με την ψυχή μας για να επιβιώσουμε. Από την άλλη πλευρά, τα τελευταία χρόνια κοιτάξαμε περισσότερο τον εαυτό μας, την προσωπική μας ευμάρεια και γίναμε λίγο επιφανειακοί και δήθεν. Στα αρνητικά μας είναι και το «ωχ αδερφέ, θα το κάνω αύριο», αλλά για να πάμε μπροστά και να βγούμε από την κρίση, που για μένα δεν είναι μόνο οικονομική αλλά κυρίως ηθική και αξιών, χρειάζεται πειθαρχία, οργάνωση. Μπορεί σε πολλά να ευθύνεται το κράτος ή το σύστημα, αλλά έχουμε και εμείς ευθύνη για τα όσα τραγικά συμβαίνουν σήμερα στη χώρα μας και με δύναμη και σοβαρότητα πρέπει να αλλάξουμε πρώτα τους εαυτούς μας και μετά το κράτος.

// Αν ήσασταν δήμαρχος ή βουλευτής για έναν μήνα, ποιες θα ήταν οι βασικές προτεραιότητές σας;
Η παιδεία. Από εκεί ξεκινούν όλα. Και από τον πολιτισμό. Ο πολιτισμός είναι ανταποδοτικός. Αν η Πολιτεία δώσει στον πολιτισμό, ενισχύσει τους καλλιτέχνες για να κάνουν δημιουργικά και με φαντασία πράγματα, αυτοί θα δώσουν στον λαό και θα τον στηρίξουν και θα τον αφυπνίσουν, βάζοντας άλλες αξίες στην πυραμίδα του, πέρα από την ύλη…

// Αν είχατε την ευκαιρία να ξεναγήσετε στην Ελλάδα την Άνγκελα Μέρκελ, πού θα την πηγαίνατε;
Δεν είναι εύκολη η ερώτηση. Δεν θα την πήγαινα στην Ακρόπολη, αλλά σε μέρη που οι άνθρωποι δουλεύουν από το πρωί μέχρι το βράδυ για να ζήσουν τις οικογένειές τους.

// Πληρώσατε το «χαράτσι» της ΔΕΗ;
Το άφησα για λίγο απλήρωτο, αλλά μετά το πλήρωσα.

// Σε ποιον πολιτικό θα δίνατε Όσκαρ Υποκριτικής Ερμηνείας;
Σε πάρα πολλούς. Ούτε να το σκεφτώ δεν θέλω.

// Ποια συνήθειά σας έχετε απαρνηθεί λόγω αυτής της κρίσης;
Δεν βλέπω την κρίση στον χώρο μου τόσο μεγάλη ώστε να την απομονώσω από όσα τραγικά περνά όλη η Ελλάδα. Δόξα τω Θεώ, εγώ έχω δουλειά, αλλά βλέπω την ανεργία που καλπάζει και τη φτώχεια δίπλα μου. Είμαι ευτυχισμένη που δουλεύω. Πλέον έχω κόψει το να αγοράζω ρούχα και ό,τι είναι περιττό.

// Έχετε εξετάσει το ενδεχόμενο της μετανάστευσης;
Νομίζω πως απʼ όλων μας το μυαλό έχει περάσει, αλλά δεν ξέρω αν τα πράγματα είναι καλύτερα και στο εξωτερικό. Έλληνες που έχουν μεταναστεύσει δεν βλέπουν τα πράγματα στην Ευρώπη ρόδινα. Υπάρχει γενικότερη κρίση στη γηραιά ήπειρο.

// Όταν θέλετε να ξεχαστείτε από τα δύσκολα, τι κάνετε;
Αγαπάω πάρα πολύ την Πλάκα, είναι πολύ όμορφο μέρος. Κάνω βόλτες εκεί. Μʼ αρέσουν τα νεοκλασικά της Πανεπιστημίου φωτισμένα το βράδυ. Είμαι παιδί του κέντρου και δεν θέλω να το διαλύουν. Είναι τόσο όμορφα το καλοκαίρι…