Ασφυκτική η πίεση για λύση με τα Σκόπια

Περισσότερο σημαντικό είναι το γεγονός (ενδεικτικό και εξελίξεων που πιθανά προαλείφονται), ότι το Κοινοβούλιο στο ψήφισμα αυτό «επιδοκιμάζει την πρόταση του αρμόδιου για θέματα διεύρυνσης Επιτρόπου όσον αφορά μια τριμερή συνάντηση μεταξύ Σκοπίων, Αθήνας και Βρυξελλών», καθώς εκτιμάται ότι θα μπορούσε να δώσει ώθηση στις διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Παρότι δεν είναι το πρώτο ανάλογο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, το ψήφισμα της Πέμπτης είναι ενδεικτικό του κλίματος που διαμορφώνεται ολοένα και περισσότερο στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Το ψήφισμα που εγκρίθηκε στη συνεδρίαση του Στρασβούργου με 505 ψήφους υπέρ, 61 κατά και 31 αποχές αφορούσε την έκθεση προόδου για την ενταξιακή πορεία της ΠΓΔΜ, που συνέταξε ο βρετανός ευρωβουλευτής των Σοσιαλιστών, Ρίτσαρντ Χιούιτ, σταθερός και διαχρονικός υποστηρικτής των θέσεων των Σκοπίων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Να θυμίσουμε ότι όταν στα τέλη Ιανουαρίου ξέσπασε μεγάλη πολιτική κρίση στα Σκόπια, με συγκρούσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση στο Κοινοβούλιο και συνεχείς διαδηλώσεις (η οποία έθετε εν αμφιβόλω την ενταξιακή πορεία της χώρας), ο Χιούιτ ήταν κομμάτι της τριμελούς αντιπροσωπείας που έστειλε η Κομισιόν στην ΠΓΔΜ, προκειμένου να αρθεί το αδιέξοδο. Οι άλλοι δύο ήταν ο προηγούμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Γέρζι Μπούζεκ, και ο, γνωστός και μη εξαιρετέος, επίτροπος υπεύθυνος για τη διεύρυνση, Στέφαν Φούλε.

Ο επίτροπος, στη συνεδρίαση του Κοινοβουλίου που ξεκίνησε την Τετάρτη, υποστήριξε σθεναρά, μαζί με τον εισηγητή Χιούιτ, ότι η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΠΓΔΜ θα δημιουργούσε ένα νέο momentum για τη λύση τόσο του ζητήματος της ονομασίας, όσο και διαφορών που υπάρχουν στις σχέσεις της χώρας με τους γείτονές της (βλέπε Βουλγαρία). Η θέση αυτή εξάλλου περιλαμβάνεται και στην έκθεση προόδου που υπερψηφίστηκε και είναι πάγια επιδίωξη του επιτρόπου, ο οποίος είχε προσπαθήσει να πείσει την Αθήνα προτείνοντας μια φόρμουλα που προέβλεπε την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων (που θα συνδυάζονταν με τη διαπραγμάτευση για το όνομα) και όπου, αν δεν βρισκόταν μετά μια ορισμένη χρονική περίοδο λύση στο όνομα με υπαιτιότητα της πλευράς της ΠΓΔΜ, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις θα σταματούσαν άμεσα. Ο Φούλε δεν ξέχασε εξάλλου να επαναλάβει στη συνεδρίαση την αγαπημένη του φράση σχετικά με την αντίθεση Αθήνας – Σκοπίων, «it takes two to tango» (χρειάζονται δύο για να χορέψουν ταγκό), μ’ άλλα λόγια ότι, για να λυθεί το πρόβλημα, χρειάζονται να κάνουν βήματα και οι δύο πλευρές.

Σημαντικές για το κλίμα που έχει δημιουργηθεί στην έδρα του ΕΚ ήταν και οι δυο τροπολογίες πολιτικών ομάδων του Κοινοβουλίου που απορρίφθηκαν. Οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές πρότειναν να διαγραφεί η επικριτική αναφορά στο φαινόμενο της «αρχαιοποίησης» που λαμβάνει χώρα στα Σκόπια, (η «δημιουργία» ενός αρχαίου παρελθόντος και η κατασκευή πλήθους μνημείων στην πόλη που το επικαλούνται) και οι Πράσινοι πρότειναν να υπάρξει σύνθετη ονομασία, η οποία όμως δεν θα αμφισβητεί τη «μακεδονική» ταυτότητα, πολιτισμό, εθνικότητα και γλώσσα. Είναι ενδεικτικό εξάλλου και το γεγονός ότι, έπειτα από παρεμβάσεις ελλήνων ευρωβουλευτών, απαλείφθηκε ο όρος «Μακεδονία» από το ψήφισμα, αλλά παρέμεινε ο επιθετικός προσδιορισμός «μακεδονικός».

Οι έλληνες ευρωβουλευτές όλου του πολιτικού φάσματος διαφώνησαν με το ψήφισμα, τονίζοντας ότι δεν κατανέμει ορθά τις ευθύνες για τη μη πρόοδο στις διαπραγματεύσεις για το όνομα και ότι δεν είναι ισορροπημένο, καθώς η ΠΓΔΜ δεν έχει προχωρήσει ουσιαστικά τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, ότι τίθενται ερωτήματα για την πολιτική κατάσταση και την ποιότητα της δημοκρατίας στη χώρα και ότι τα Σκόπια ασκούν ακόμη αλυτρωτικού χαρακτήρα πολιτική απέναντι στους γείτονές τους με έντονη προπαγάνδα. Οι συνάδελφοί τους όμως δεν πείστηκαν από τα λόγια τους. Η εξέλιξη αυτή έρχεται να επιβεβαιώσει ότι οι παροικούντες στις Βρυξέλλες και το Στρασβούργο εκτιμούν ότι έχουν εξαντληθεί τα χρονικά περιθώρια για τη λύση του ζητήματος της ονομασίας της ΠΓΔΜ (ιδιαίτερα μετά την επίτευξη συμφωνίας ανάμεσα στη Σερβία και το Κόσοβο). Από τη μια η ΕΕ δεν είναι έτοιμη να προχωρήσει ουσιαστικά στη διεύρυνση της στα δυτικά Βαλκάνια, (δεν υπάρχουν καταρχάς τα χρήματα για να στηριχθεί η εναρμόνιση των χωρών της περιοχής με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και πολλές βόρειες χώρες-μέλη της ΕΕ θεωρούν την ένταξη χωρών της βαλκανικής στην ΕΕ ως «κακό προηγούμενο»), από την άλλη όμως προσπαθεί να δώσει «κάτι» στις χώρες της περιοχής, προκειμένου να μείνουν δεμένες στο ευρωπαϊκό άρμα, ώστε να μη χαθεί το «όνειρο» της ένταξης και βουλιάξουν ξανά στο πολιτικό χάος των εθνοτικών διαφορών και συγκρούσεων.

Όλοι οι ενδιαφερόμενοι για την περιοχή γνωρίζουν καλά την ποιότητα της δημοκρατίας που υπάρχει στα Σκόπια, την προσπάθεια για τον ασφυκτικό έλεγχο της χώρας από το καθεστώς και αντιλαμβάνονται πλέον το πόσο ανεύθυνη και επικίνδυνη είναι η πολιτική του Γκρούεφσκι απέναντι στις γείτονες χώρες. Από την άλλη και η Αθήνα χρειάζεται να καταβάλει τεράστια προσπάθεια για να πείσει όχι μόνο (ή κυρίαρχα) για το δίκιο των επιχειρημάτων της, αλλά ότι δρα υπεύθυνα και σταθεροποιητικά στα Βαλκάνια, έχει σχέδιο και πολιτική για τις μελλοντικές εξελίξεις και μπορεί να παίξει έναν χρήσιμο ρόλο για τους εταίρους της, όχι μόνο στις Βρυξέλλες αλλά και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτή η προσπάθεια «μετατόπισης» του πεδίου λύσης του ζητήματος της ονομασίας στις Βρυξέλλες, εμπλοκής της ΕΕ στη διαπραγματευτική διαδικασία και εναρμονισμού των κινήσεων του επιτρόπου Φούλε με τον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ, Μάθιου Νίμιτς, δεν θα γινόταν χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της Ουάσινγκτον.