Περίγραμμα λύσης στη βάση του Σχεδίου Ανάν

Πολυδάπανο και μη λειτουργικό

Το γεγονός αυτό προκαλεί αντιδράσεις στη Λευκωσία, καθώς αποδεικνύεται ότι η τουρκική πλευρά δεν έχει καμία πρόθεση για λύση αλλά για διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας στη βάση δύο συνιστώντων κρατών, με τον μανδύα της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Η κυριαρχία θα είναι μία, αλλά θα πηγάζει από τους Τουρκοκύπριους και τους Ελληνοκύπριους, δηλαδή θα είναι διχοτομημένη. Με τις προτάσεις της, λοιπόν, η τουρκική πλευρά θέλει λύση διχοτομική, με αριθμητική ισότητα όπου είναι εφικτό και με μηχανισμούς χειρότερους από το βέτο, κάτι που προσδιορίζει τη δημιουργία ενός πολιτειακού συστήματος που θα είναι προτεκτοράτο της Τουρκίας. Είναι μάλιστα τόσο δαιδαλώδες και πολυδάπανο το ομόσπονδο πολιτειακό σύστημα που βρίσκεται στα σκαριά, που εάν η λύση είναι εξπρές, θα βουλιάξει ακόμη περισσότερο την οικονομία της Κύπρου. Όσον αφορά την προσδοκία ότι τα χρέη θα πληρωθούν από το φυσικό αέριο, στην περίπτωση μιας τέτοιας λύσης η Τουρκία θα εκμεταλλεύεται το όποιο φυσικό αέριο στον κατεχόμενο σήμερα Βορρά και θα είναι συνεκμεταλλεύτρια στον Νότο.

Επιστολή Αναστασιάδη

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης έστειλε επιστολή στον Γ.Γ. του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν, με την οποία αίρει στην ουσία την εμπιστοσύνη του προς τον κ. Ντάουνερ και τους συνεργάτες του, καθώς -όπως τονίζει- διοχετεύουν πληροφορίες που τον πλήττουν. Ταυτόχρονα τονίζει ότι, εάν ο ίδιος ο Γ.Γ. του ΟΗΕ δεν δώσει διαβεβαιώσεις ότι το δείπνο με τον κατοχικό ηγέτη Ντερβίς Έρογλου στις 29 Μαΐου είναι για κοινωνικούς σκοπούς γνωριμίας, είναι πιθανό να μην παραστεί. Ο κ. Ντάουνερ διοχέτευε ότι με το δείπνο αρχίζουν οι συνομιλίες, ενώ η θέση της κυπριακής κυβέρνησης, όπως τη διαβίβασε την περασμένη εβδομάδα στον Γ.Γ. του ΟΗΕ ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Γ. Κασουλίδης, είναι διαφορετική και έχει ως εξής: Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είναι αφοσιωμένος στην παρούσα φάση στο θέμα της οικονομίας λόγω της κρίσης και η ελληνοκυπριακή πλευρά θα είναι έτοιμη για συνομιλίες το φθινόπωρο.

Στη γραμμή Ερντογάν

Οι Τούρκοι, από την πλευρά τους, ζητούν άμεση επανέναρξη των συνομιλιών. Όπως δήλωσε ο λεγόμενος πρωθυπουργός των κατεχόμενων Ιρσέν Κιουτσούκ, η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι θέλουν λύση-εξπρές, με καταληκτικό ορόσημο τις ευρωεκλογές του 2014.

Στην ουσία, ο κ. Κιουτσούκ έθεσε νέο ορόσημο και σύμφωνα με πληροφορίες είναι πλήρως ενημερωμένος για αυτό και ο Αλεξάντερ Ντάουνερ. Οι τοποθετήσεις Κιουτσούκ έγιναν σε συνέντευξή του στο Agence Europe και αποτελούν γραμμή που δόθηκε από την Άγκυρα και πιο συγκεκριμένα από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Ταγίπ Ερντογάν κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνάντησής τους.

Σύμφωνα με τον κ. Κιουτσούκ: Πρώτον, το Κυπριακό είναι άλυτο διότι οι Ελληνοκύπριοι έχουν εξουσία στο νησί και δεν θέλουν να τη μοιραστούν με τους Τουρκοκύπριους. Δεύτερον, υπάρχει σαφής σύνδεση του φυσικού αερίου με το νερό που μπορεί να έρθει από την Τουρκία στην Κύπρο, με σαφή στόχο την εξάρτηση του νησιού από την Άγκυρα.

Στάδια διαδικασίας

Σχετικά με τη διαδικασία, ο κ. Κιουτσούκ τονίζει ότι η υφιστάμενη, που τελεί υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, έχει δείξει ότι «δεν είναι ευνοϊκή για να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα». Γι’ αυτό, προσθέτει, επιβάλλεται μια «νέα, δημιουργική προσέγγιση, περισσότερο πρακτική», η οποία θα περιλαμβάνει:
1. Κατ’ αρχάς, τεχνοκρατικές προτάσεις.
2. Σε επόμενο στάδιο, συνομιλίες μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών.
3. Στο τελικό στάδιο, ο κ. Κιουτσούκ προτείνει η όποια συμφωνία να ολοκληρωθεί στο πλαίσιο μιας διευρυμένης συνόδου, όπου οι «εγγυήτριες δυνάμεις θα διαδραματίσουν επίσης τον ρόλο τους».

Χρονοδιάγραμμα

Και επί τούτων πρόσθεσε ότι το 2013 αποτελεί μια κρίσιμη χρονιά, καθώς επίκεινται εκλογές για το 2014. Συνεπώς, είπε, «αν σχεδιαστεί ένα πλαίσιο πριν από το τέλος του έτους, θα μπορούσε να ολοκληρωθεί μέσα στο 2014, γεγονός που θα αποτελούσε ένα πολύ θετικό βήμα».

Οι εγγυήτριες δυνάμεις

Σε ερώτηση σχετικά με τον ρόλο της Τουρκίας στις διαπραγματεύσεις ο κ. Κιουτσούκ επισήμανε τα εξής: «Τουρκία και Ελλάδα μπορούν να συμμετέχουν στο τελευταίο στάδιο, αλλά αν ανακύψουν θέματα στα οποία η υποστήριξη της Ελλάδας και της Τουρκίας θα είναι πραγματικά απαραίτητη θα μπορούσαν ίσως να συνδράμουν τους υπευθύνους (των δύο κοινοτήτων) να αποδείξουν το κουράγιο τους και να λάβουν μεγάλες πολιτικές αποφάσεις».

Φυσικό αέριο και νερό

Βεβαίως, από τις θέσεις Κιουτσούκ δεν θα μπορούσε να απουσιάζει το ζήτημα του φυσικού αερίου, το οποίο η τουρκική πλευρά θεωρεί συναφές με το θέμα του νερού από την Τουρκία προς την Κύπρο. Είναι, δε, πρόδηλο ότι η Άγκυρα επιδιώκει να θέσει την Κύπρο υπό την εξάρτησή της με δύο τρόπους: μέσω αγωγού φυσικού αερίου από την Κύπρο στην Τουρκία και μέσω αγωγού που θα μεταφέρει νερό από την Τουρκία στην Κύπρο. Επί του θέματος αυτού ο κ. Κιουτσούκ είπε ότι η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη συμφιλίωση των δύο Κοινοτήτων, στην εξής βάση, όπως επισήμανε χαρακτηριστικά: «Το θέμα του φυσικού αερίου θα ανακύψει. Πρόκειται για μια πηγή πόρων αλλά και για ένα σημαντικό ζήτημα. Το θέμα του νερού που μεταφέρεται από την Τουρκία είναι ένα πραγματικό ζήτημα, πιο ρεαλιστικό. Οι δύο αυτοί παράγοντες θα συνεισφέρουν σίγουρα στην οικονομία του νησιού, αν η αξιοποίησή τους γίνει προς τη σωστή κατεύθυνση. Αν υπάρξει μια συνεργασία σε αυτούς τους τομείς, αυτό μπορεί να συνεισφέρει στην επανένωση».

Καταμερισμός εξουσίας και διχοτόμηση

Επί του περιουσιακού και της κατανομής των εξουσιών ο κ. Κιουτσούκ επισήμανε τα εξής: «Είναι αυτονόητο ότι υπάρχουν περιουσιακά ζητήματα, αλλά η καρδιά του προβλήματος είναι η διαμοίραση της εξουσίας». Σύμφωνα με τον τουρκοκύπριο πολιτικό, η Συμφωνία του 1960 προέβλεπε μια εταιρική σχέση μεταξύ των δύο Κοινοτήτων, την οποία υπονόμευσε η ελληνοκυπριακή πλευρά, καθώς «κινήθηκε προς την αναθεώρηση του Συντάγματος προκειμένου να μειώσει τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων».
Με βάση τα όσα είπε ο κ. Κιουτσούκ, το πρόβλημα της Κύπρου είναι πολιτικό, ενώ ισχυρίστηκε ότι δεν μπορεί να εξευρεθεί λύση επειδή «οι Ελληνοκύπριοι ελέγχουν ολόκληρη την Κύπρο και δεν επιθυμούν πραγματικό διαμερισμό της εξουσίας».

Τουρκικός στόχος

Καθόλου τυχαίες δεν ήταν οι δηλώσεις αυτές. Με βάση τις τουρκικές θέσεις, όπως καταγράφονται στο έγγραφο Ντάουνερ, η Άγκυρα και οι Τουρκοκύπριοι ζητούν σε όλα τα επίπεδα αριθμητική ισότητα, από την εκτελεστική έως τη δικαστική και τη νομοθετική εξουσία. Και όπου δεν θα υπάρχει αριθμητική ισότητα θα τίθενται ειδικές πλειοψηφίες ή μηχανισμοί που είναι χειρότεροι από το βέτο. Στο θέμα των περιουσιών θέλουν να έχει την προτεραιότητα ο χρήστης, δηλαδή ο σημερινός παράνομος κάτοικος αντί ο εκδιωχθείς ελληνοκύπριος πρόσφυγας. Στο εδαφικό δεν υπάρχει καμία σύγκλιση, ενώ η τουρκική πλευρά θέλει εδαφική πλειοψηφία. Ταυτόχρονα, η Άγκυρα και οι Τουρκοκύπριοι ζητούν παραμονή στρατευμάτων, αλλά με μειωμένο αριθμό. Η Τουρκία επιδιώκει είτε λύση στη βάση του Σχεδίου Ανάν είτε αδιέξοδο για να περάσει στο σχέδιο Βʼ που θα αφορά την αναγνώριση του ψευδοκράτους.