Η συριακή κρίση και η παγκόσμια διπλωματία

Μέχρι στιγμής οι νεκροί ανέρχονται σε 70.000, κατά τους υπολογισμούς του ΟΗΕ, και σε περισσότερους από 1 εκατ. οι πρόσφυγες που έχουν καταφύγει σε γειτονικές χώρες. Άλλες πηγές ανεβάζουν ακόμη περισσότερο τον αριθμό των θυμάτων.

Το ζητούμενο είναι ο σχηματισμός μιας προσωρινής κυβέρνησης που θα αποτελούσε μια μεταβατική λύση και θα μπορούσε να οδηγήσει σε απεμπλοκή της κατάστασης.

Η περαιτέρω διολίσθηση της συριακής κρίσης μπορεί να προκαλέσει αστάθεια με απρόβλεπτες συνέπειες στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, ακόμη και στη γειτονιά μας. Η κρίση αφορά φυσικά και τη χώρα μας, στο μέτρο που οι γενικότερες συνέπειές της δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστη και την Ελλάδα.

Από τις πρώτες στιγμές κινητοποιήθηκε η διεθνής διπλωματία, παρέχοντας έτσι αφορμή σε ορισμένες χώρες να σπεύσουν να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την άρση του αδιεξόδου. Η Γαλλία ήταν μεταξύ αυτών. Η γαλλική επίσημη θέση συνίστατο στην ανάγκη απομάκρυνσης του Μπασάρ αλ Άσαντ από την εξουσία, ο δε κ. Φαμπιούς, μόλις ανάλαβε το υπουργείο Εξωτερικών, ετάχθη, όπως εξάλλου και ο προκάτοχός του κ. Ζιπέ, υπέρ της παραπομπής του σύρου Προέδρου στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Αν και πέρασε ένας χρόνος, ουδεμία σχετική πρωτοβουλία έχει αναληφθεί.

Η Μόσχα, από την αρχή της κρίσης, έπαιζε πρωτεύοντα ρόλο. Είχε διαφορετική προσέγγιση, συνέχιζε μάλιστα και την αποστολή όπλων στη Συρία, βάσει σχετικών συμβολαίων που είχε υπογράψει με τη Δαμασκό. Σύμφωνα όμως με τις τελευταίες δηλώσεις του ρώσου υπουργού Εξωτερικών, κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στην Βαρσοβία, όπου συναντήθηκε με τους ομολόγους του της Γερμανίας και της Πολωνίας, η Μόσχα δεν σκοπεύει να προμηθεύσει άλλα όπλα στη Συρία, πέραν αυτών που προβλέπονται από τις συμβάσεις που έχουν ήδη υπογραφεί από τις δύο χώρες.

Η τελευταία επίσκεψη ταυ αμερικανού υπουργού Εξωτερικών στη Μόσχα, στις 7 Μαΐου, σηματοδότησε μια στροφή που αφορά τη συριακή κρίση. Ο κ. Τζον Κέρι, ο οποίος μάλιστα περίμενε τρεις ώρες για να γίνει δεκτός από τον ρώσο Πρόεδρο, μετά πολύωρες συζητήσεις με τον κ. Πούτιν, καθώς και με τον ρώσο ομόλογό του, συμφώνησε για τη σύγκληση μιας διεθνούς διάσκεψης για τη Συρία στη Γενεύη. Η οποία, όπως λέγεται, θα αποβλέπει στην εξεύρεση «πολιτικής λύσης» που θα τερμάτιζε την αιματηρή εμφύλια ρήξη. Υπενθυμίζουμε ότι στις 30 Ιουνίου 2012 είχε συνέλθει στη Γενεύη η πρώτη διάσκεψη για τη συριακή κρίση, κατά την οποία είχε συμφωνηθεί μια μεταβατική περίοδος για τη Συρία, χωρίς να προσδιορίζεται το μέλλον του Άσαντ.

Η προ ημερών συμφωνία αυτή Ρώσων και Αμερικανών -άγνωστο βέβαια πόσο θα διαρκέσει- αποδυναμώνει κάθε εκδήλωση νέας πρωτοβουλίας που θα μπορούσε να αναληφθεί από άλλη χώρα. Παράλληλα αποτρέπει, έστω και βραχυπρόθεσμα, κάθε μονομερή παρεμβατική ενέργεια της Ουάσινγκτον, που θα αντέβαινε στα ρωσικά συμφέροντα. Εννοείται βέβαια ότι υποχρεώνει πλέον και το Παρίσι να εγκαταλείψει τα αρχικά του σχέδια, αναγκάζοντάς το, εκ των πραγμάτων, να αποδεχθεί τον αμερικανορωσικό σχεδιασμό.

Αλλά και ο Εθνικός Συριακός Συνασπισμός (CNS), που αποτελεί την κύρια αντιπολιτευτική ομάδα κατά του Μπασάρ αλ Άσαντ, δεν έχει λόγο να αισθάνεται ικανοποιημένος, αφού χάνει πλέον την ιδιότητα του μοναδικού εκπροσώπου της αντιπολίτευσης. Και τούτο γιατί, σύμφωνα με την αμερικανορωσική πρωτοβουλία, τα μέλη του καθεστώτος και οι αντίπαλοί του θα κληθούν ΕΠΙ προσωπικής βάσεως όλοι μαζί να συμμετάσχουν στις προσεχείς σχετικές συνομιλίες της Γενεύης προς εξεύρεση λύσης

Ακόμη η Τουρκία, που έχει στραφεί έντονα κατά του Άσαντ και φιλοδοξούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην εξεύρεση λύσης στη συριακή κρίση, βλέπει τον ρόλο της να συρρικνώνεται, αφού θα είναι δύσκολο πλέον να διεκδικήσει ρόλο βασικού παίκτη που θα μπορούσε να δραστηριοποιηθεί εκτός του πλαισίου της αμερικανορωσικής πρωτοβουλίας. Επιπλέον η Άγκυρα φοβάται για τον κίνδυνο αναζωπύρωσης του κουρδικού, που ενδεχόμενα μπορεί να προκαλέσει η συριακή κρίση.

Κατά την επίσκεψη πάντως την εβδομάδα αυτή του τούρκου πρωθυπουργού στην Ουάσινγκτον, ο αμερικανός Πρόεδρος και ο κ. Ερντογάν, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρξε σύμπτωση απόψεων σε όλα τα θέματα που συζήτησαν, συμφώνησαν στη συνέχιση άσκησης πιέσεων, προκειμένου ο Μπασάρ αλ Άσαντ να εκδιωχθεί από την εξουσία και να τερματιστεί η αιματηρή εμφύλια διαμάχη στη Συρία.

Το μέλλον της Συρίας, που συνδέεται και με την τύχη του Προέδρου της, είναι ακόμη απροσδιόριστο. Οι πιθανότητες άρσης του αδιεξόδου, μετά την προσέγγιση Μόσχας – Ουάσινγκτον, είναι μεν τώρα περισσότερες, ο δρόμος όμως είναι ακόμη μακρύς.

Όσον αφορά τη Μόσχα, το μήνυμα που εκπέμπει είναι σαφές: Η ρωσική διπλωματία δεν θα ανεχθεί καμία αλλαγή που δεν θα λαμβάνει υπόψη τις θέσεις της, με άλλα λόγια, δηλαδή, τα ρωσικά συμφέροντα. Όσον αφορά δε την Ουάσινγκτον, με την τελευταία στροφή της πολιτικής της, που σημειώθηκε με το προ ημερών ταξίδι του κ. Κέρι στην Μόσχα, δείχνει, ως προς την ανάγκη εξεύρεσης πολιτικής λύσης, ότι συμπλέει, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, με τη Μόσχα, ενώ συγχρόνως βγαίνει και από τη δύσκολη θέση να διεκδικεί μονοπωλιακά, με ό,τι κόστος θα προέκυπτε, λύσεις που δύσκολα θα επέβαλε μόνη της.

Είναι βέβαιο πλέον ότι η συριακή κρίση θα δοκιμάζει και στο επόμενο χρονικό διάστημα τις αντοχές της διεθνούς διπλωματίας.