Ο κόσμος δεν έχει έκφραση…
// Ποιος είναι ο λόγος που ένας συνθέτης γράφει ένα δοκίμιο; Τι σας ώθησε να γράψετε «Το αίνιγμα μιας γενιάς»;
Μέσα από αυτό το βιβλίο ήθελα να θέσω ένα ερώτημα: Πού βρίσκεται σήμερα ο πολιτισμός, πού βρίσκονται οι έλληνες δημιουργοί, πού βρίσκονται οι έλληνες καλλιτέχνες; Και όταν λέω πολιτισμό, δεν εννοώ του κ. Λούκου ούτε του Μεγάρου Μουσικής. Εννοώ τον ζωντανό πολιτισμό, εννοώ τις ζωντανές καλλιτεχνικές δυνάμεις του τόπου, που καλύπτουν όλο το φάσμα της τέχνης, οι οποίες σιωπούν αλλά και δεν προβάλλεται καθόλου το έργο τους. Αυτό είναι ένα μεγάλο δεινό για τον τόπο, μεταξύ όλων των άλλων.
// Οι καλλιτέχνες γιατί σιωπούν;
Δεν φταίνε αυτοί. Δεν τους παρέχεται βήμα. Όχι μόνο επειδή θα ακουστούν αντίθετες απόψεις από αυτές που κυριαρχούν στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας. Δεν προβάλλουν ούτε το έργο τους. Αν θέλετε να μιλήσω για μένα, το έργο μου τελεί υπό διωγμό από την ΕΡΤ αλλά και από το Φεστιβάλ Αθηνών και το Μέγαρο Μουσικής. Υπάρχει μια ασφυξία που πνίγει τους καλλιτέχνες. Και η φωνή των καλλιτεχνών έχει μεγάλη σημασία και αξία για τον κόσμο. Μας τρέλαναν οι πολιτικοί και οι οικονομολογούντες. Και μην ξεχνάτε τι έγινε όταν ο γερμανός συγγραφέας Γκίντερ Γκρας πριν από ενάμιση χρόνο βγήκε με έναν λίβελο και κατακεραύνωνε την επίσημη Γερμανία για τον τρόπο που διαχειρίζεται τις τύχες της Ευρώπης σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Και ιδιαίτερα όταν μίλησε υπέρ των Ελλήνων τη στιγμή που το τραπεζικό σύστημα καθύβριζε την Ελλάδα. Σκεφτείτε πόσο σημαντική είναι η φωνή ενός τίμιου πνευματικού ανθρώπου.
// Φταίνε μόνο τα ΜΜΕ;
Η Πολιτεία βλέπετε να προάγει τον πολιτισμό;
Σε αυτό το βύθισμα που ζούμε σήμερα, ο πολιτισμός είναι απών. Οι δημιουργοί είναι μπλοκαρισμένοι. Αυτοί που έχουν τα μέσα, από τη δημόσια τηλεόραση μέχρι το Μέγαρο Μουσικής, αντί να περάσουν έργα νέα αλλά και παλαιότερα και να κεντρίσουν τον κόσμο λέγοντάς του ότι η Ελλάδα δεν σταμάτησε να κινείται πνευματικά και καλλιτεχνικά, αδιαφορούν. Και όχι μόνο αδιαφορούν, αλλά είναι και εχθρικοί. Εγώ δεν μπόρεσα να δώσω τη συναυλία μου στο Μέγαρο Μουσικής για τον Ελύτη -σημειωτέον, εδώ και 22 χρόνια το Μέγαρο ουδέποτε με έχει βάλει στο πρόγραμμά του- γιατί τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ, ο κ. Παπαδημητρίου, δεν μου έδωσαν τη χορωδία και τη συμφωνική ορχήστρα. Για μια εκδήλωση που σκοπό είχε να τιμηθεί ο Ελύτης στα εκατό χρόνια από τη γέννησή του. Άλλο παράδειγμα; 25 Μαρτίου θα μεταδιδόταν μια συναυλία μου, τα «Γράμματα στον Μακρυγιάννη». Εντελώς ξαφνικά βγήκε η συναυλία από την ΕΡΤ και όταν ζήτησα να μάθω το γιατί η υπεύθυνη προγραμματισμού με καθύβρισε. Και της είπα, μα έτσι φέρεστε στους καλλιτέχνες;
// Τι υπερασπίζετε μέσα από το βιβλίο σας;
Από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα, την ελληνικότητα. Ως αίσθηση. Ως πνευματικό αίτημα που αναβλύζει μέσα από τις παραδόσεις μας, τις νεότερες και τις παλαιότερες. Σήμερα οι άνθρωποι που διαχειρίζονται χρήματα για τον πολιτισμό αποτελούν ένα αντιπνευματικό περιβάλλον. Το αναγνωστικό κοινό θα βρει απαντήσεις για το τι συμβαίνει στον χώρο του τραγουδιού και της τέχνης.
Η άλλη ματιά που ρίχνω είναι στα πολιτικά δρώμενα την τελευταία εικοσαετία.
// Πώς θα χαρακτηρίζατε τα όσα ζήσαμε την τελευταία εικοσαετία;
Η πολιτιστική χρεοκοπία προηγήθηκε της οικονομικής και της πολιτικής. Και τώρα πάνε μαζί, χέρι χέρι, και προχωράνε παράλληλα. Αυτοί που οδηγούν την τύχη της χώρας ουδέποτε νοιάστηκαν για τον πολιτισμό. Το δηλητήριο εισέβαλε από τη μεταπολίτευση. Η ανατροπή του κώδικα αξιών, του νοήματος της ζωής, είχε συνέπεια την ελαφρότητα, τη γελοιότητα και τη χυδαιότητα. Την κατεύθυνση για να πάρει η κοινωνία αυτόν τον δρόμο την έδωσαν οι πολιτικοί. Και αυτοί που κυβέρνησαν τη χώρα και αυτοί που δεν κυβέρνησαν. Κανείς δεν υπερασπίστηκε την ποιότητα σε όλες τις προτάσεις της. Κανείς.
// Ούτε τα κόμματα;
Βλέπετε εσείς τα κόμματα στην Ελλάδα να υπερασπίζονται την ποιότητα; Τα κόμματα της Ελλάδας παίζουν, δυστυχώς, μεγάλο παιδευτικό ρόλο, ενώ δεν θα έπρεπε. Αντί να λέμε είπε ο Μίκης Θεοδωράκης αυτό, η Δημουλά αυτό, ο Βασιλικός αυτό. Αν πει όμως ένας πολιτικός κάτι, αναπαράγεται. Αυτό σημαίνει ότι οι πολιτικοί επηρεάζουν πολύ τους πολίτες, είτε με το καλό τους παράδειγμα είτε με το κακό. Και η κοινωνία ξέφυγε και εκτροχιάστηκε. Τώρα βρισκόμαστε σε έναν όλεθρο και σε μια καταστροφή. Αυτός που θα μιλήσει για να μετατοπιστεί η ζωή στη σωστή της βάση και να φύγει από εκεί που την πήγαν οι πολιτικοί είναι ένας ηγέτης με πνευματικό μεγαλείο. Ο κόσμος ακούει έναν καλό λόγο αν είναι συνυφασμένος με την τιμιότητα και το ήθος. Ο κόσμος έχει προδοθεί πολλές φορές, έχει διαψευστεί και είναι πάρα πολύ καχύποπτος.
// Δεν υπάρχει ούτε ένας πολιτικός που να διαθέτει αυτά τα χαρακτηριστικά;
Εσείς τον βλέπετε; Μα, δεν σας κάνει εντύπωση που πολλοί λένε ότι ο κόσμος δεν αντιδρά, δεν αγωνίζεται; Αυτό δεν σημαίνει ότι ο κόσμος δεν είναι θυμωμένος, δεν είναι εξοργισμένος, δεν είναι αντίθετος με αυτό που συμβαίνει. Ο κόσμος δεν έχει έκφραση. Γιατί κανένας πολιτικός δεν τον εμπνέει. Δύο φορές κατέβηκε ο κόσμος στην Αθήνα, και τον κατέβασε ο Μίκης Θεοδωράκης. Ως μια πνευματική και αγωνιστική φυσιογνωμία που σέβεται. Η Παπαρήγα κάνει εκδηλώσεις πριβέ. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μπερδεμένος και δεν ξέρει τι του γίνεται. Εδώ ο κ. Τσίπρας είπε ότι δεν έχουμε κατοχή στην Ελλάδα. Τι είμαστε, δεν μας το εξήγησε. Αντί για στρατιωτική, έχουμε οικονομική κατοχή. Και μετά αναρωτιούνται στον ΣΥΡΙΖΑ γιατί κόλλησαν στο 20%. Φοβάμαι ότι έτσι όπως πάει ο ΣΥΡΙΖΑ θα φτάσει στα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ του Γιωργάκη Παπανδρέου. Μα έτσι θα κυβερνήσουν; Το ότι λεηλατείται και εξευτελίζεται η Ελλάδα, η πατρίδα, από όλους αυτούς τους οικονομικούς γιάπηδες της Ευρώπης και του διεθνούς συστήματος και δεν υπάρχει ένας έλληνας πολιτικός να ορθώσει το ανάστημά του, για μένα αυτό είναι το πιο ανησυχητικό. Δεν καταλαβαίνουν αυτοί οι άνθρωποι ότι εκπροσωπούν έναν ολόκληρο λαό; Μεγάλος καημός. Η Ελλάδα έχει διαγράψει μια πορεία. Δεν μπορεί να εξευτελίζεται επειδή οι πολιτικοί της είναι χαμηλότατης στάθμης.
// Και ο κόσμος γιατί τους ψηφίζει;
Γιατί τους τρομάζουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Για να ξεσηκωθεί ο κόσμος, πρέπει να τονωθεί το αίσθημα του πατριωτισμού. Η Αριστερά όταν ακούει για Ελλάδα φεύγει μακριά και έχουν αφήσει τον ρόλο του πατριωτισμού στη Χρυσή Αυγή.
// Είναι κακό να αγαπάς την πατρίδα σου;
Όχι βέβαια. Γιατί, βλέπετε εσείς κανέναν στην Ευρώπη να μην αγαπάει την πατρίδα του; Οι Γερμανοί δεν έχουν καθυποτάξει όλο τον Νότο για να υπερασπιστούν το συμφέρον της πατρίδας τους; Δεν έχω ακούσει κάτι πιο ταπεινωτικό από τη φράση «να μείνουμε με κάθε θυσία στο ευρώ». Να μείνουμε στο ευρώ αν αυτό εξυπηρετεί τα συμφέροντα της πατρίδας μας. Αλλιώς αφήστε τις αηδίες με τις οποίες τρομοκρατείτε τον κόσμο. Να μείνουμε στη δραχμή, στο δικό μας νόμισμα, που το είχαμε 200 χρόνια από την απελευθέρωση. Μα, τι δουλοπρέπεια είναι αυτή; Ο Τσίπρας, αν θέλει να λέει ότι είναι επαναστάτης, ας πει στον λαό «ελάτε να κάνουμε δημοψήφισμα. Θέλετε να μείνουμε στο ευρώ ή όχι;». Έτσι κι αλλιώς, όπως έχει καταντήσει το ευρώ δεν πάει πουθενά. Δεν μπορεί να διαλύεται η Ελλάδα, η ψυχολογία του κόσμου, τα νέα παιδιά να μεταναστεύουν.
// Τι θα γίνει;
Δεν ξέρω. Μου κάνει εντύπωση με πόση ευκολία ξεπουλιέται η Ελλάδα. Θα τα πάρουν όλα οι δανειστές; Θα είμαστε σε καθεστώς υποτέλειας; Αποικίας; Να συγχαρώ τους πολιτικούς για την κατάντια μας. Φέρανε την Ελλάδα σε χάλι. Μας ξερίζωσαν τον ενθουσιασμό. Αλλά η ζωή θέλει κέφι. Σε αυτήν την απύθμενη μελαγχολία και κατήφεια, δεν μπορεί να ανθήσει τίποτα. Μας πήξανε με τις ειδήσεις της «τρόικας». Ακούμε ειδήσεις για την οικονομική συμμορία. Είμαστε υπερήφανος λαός; Δηλαδή, παραδώσαμε τα ιερά και τα όσια; Εκφράζω την οδύνη και την οργή μου. Γιατί αγαπώ αυτόν τον τόπο και έχω γράψει μουσική για αυτόν τον τόπο. Εγώ μέσα από τη μουσική μου εκφράζω τα χαρακτηριστικά του τόπου μου. Αλλιώς μιλάει ένας έλληνας ποιητής για τον ήλιο τον ηλιάτορα… Ποιος θα μου πάρει αυτόν τον ήλιο; Εγώ δεν θα γίνω ποτέ ραγιάς. Θα υπερασπίζομαι την έννοια του πατριωτισμού.
// Δηλαδή, το μέλλον είναι μαύρο;
Αν δεν ξυπνήσει ο λαός… Αν ξεπεράσει τις ανύπαρκτες πολιτικές ηγεσίες, ίσως, το σύστημα. Μα, δεν βλέπετε ότι ο ένας προστατεύει τον άλλον; Τι ντροπή… Θα χαριστούν τα χρέη των κομμάτων;
// Ας κλείσουμε με μουσική…
Αν και είμαι αποκλεισμένος από το σύστημα, ο κόσμος με ακολουθεί. Χωρίς διαφήμιση, ο κόσμος με αναζητά σε όλες τις συναυλίες. Επτά από τις καλύτερες χορωδίες στην Ελλάδα με τίμησαν, με αποτέλεσμα να έχουν συγκεντρωθεί στη Λεόντειο Σχολή πάνω από 1.200 άτομα. Όταν κανείς έχει γράψει πράγματα που έχουν αντέξει στον χρόνο, αυτό του δίνει δύναμη. Εγώ δίνω την ψυχή μου στον κόσμο. Ο κόσμος με βλέπει στον δρόμο και μου λέει «δώστε μας κουράγιο». Πήγα και έπαιξα στη Μυτιλήνη τους «Προσανατολισμούς» του Ελύτη, με τον Κορκολή στο πιάνο και την Πρωτοψάλτη στο τραγούδι, και ήρθαν χιλιάδες. Με μπλοκάρουν οι θεσμοί, αλλά με αγαπάει το κοινό. Γι’ αυτό και συνεχίζω να επικοινωνώ. Ο πολιτισμός δεν είναι ιδιωτική υπόθεση. Σκοπός μου είναι το καλοκαίρι να κάνω μια σειρά συναυλιών για να πάρω και να δώσω δύναμη στον κόσμο. Γιατί ο καλλιτέχνης καταγράφει την εποχή του όχι μόνο με τη μουσική του αλλά και με τη φωνή του.