ΔΩΣΕ 500 ΕΥΡΩ ΚΑΙ ΣΩΣʼ ΤΟ…

Σύμφωνα με το ΥΠΕΚΑ, όσα ακίνητα έχουν χτιστεί μετά τον Ιούλιο του 2011 δεν μπορούν να νομιμοποιηθούν ούτε πρόκειται στο μέλλον, καθώς θα ισχύσει για πρώτη φορά το σύστημα ελέγχου μέσω αεροφωτογραφιών εκείνης της περιόδου. Επίσης, από τις ευνοϊκές διατάξεις του νόμου εξαιρούνται όσα αυθαίρετα έχουν χτιστεί σε δάση, αιγιαλούς, παραλίες, αρχαιολογικούς χώρους, δημόσιους κοινόχρηστους χώρους και δημόσια κτήματα, σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος.

Οι κατηγορίες

Βασική καινοτομία του σχεδίου νόμου είναι ότι κάνει διπλή κατηγοριοποίηση στα αυθαίρετα κτίσματα, αντιμετωπίζοντας κάθε κατηγορία διαφορετικά από πλευράς τόσο προστίμων όσο και ευκολίας για τους πολίτες.

Η πρώτη κατηγορία αφορά όλα τα ακίνητα που έχουν χτιστεί προ του 1975, τα οποία με ένα εφάπαξ ποσόν 500 ευρώ μπορούν να εξαιρεθούν οριστικά οποιασδήποτε κατεδάφισης και προστίμου, με μια απλή αίτηση και μια τεχνική έκθεση! Αυτό συμβαίνει, όπως είχε αποκαλύψει το «Π», όχι τόσο για τα αυθαίρετα της εποχής 1955 – 1975, τα περισσότερα από τα οποία είχαν «τακτοποιηθεί» με τον νόμο Τρίτση, αλλά κυρίως για τα ακίνητα των οποίων έχουν χαθεί οι πολεοδομικοί φάκελοι (από τις υπηρεσίες) ή οι άδειες οικοδομής (από τους πολίτες), για όσα ακίνητα (κυρίως στα χωριά) έχουν χτισθεί με απλές βεβαιώσεις από κοινοτάρχες ή την (τότε) Χωροφυλακή, ακόμη και για πολλά ακίνητα που έχουν χτιστεί (χωρίς δικαιολογητικά) με ειδικές διατάξεις περί σεισμοπάθειας.

Η δεύτερη κατηγορία αφορά τα ακίνητα μεταξύ 1975 και 1983, τα οποία με ένα παράβολο 500 ευρώ και το ειδικό πρόστιμο αυθαιρέτων, μειωμένο όμως κατά 85%, θα μπορούν, χωρίς πολλά δικαιολογητικά, να εξαιρεθούν επίσης οριστικά από την κατεδάφιση. Στο ΥΠΕΚΑ υπολογίζουν ότι και σε αυτήν την κατηγορία η συντριπτική πλειονότητα των ακινήτων έχει δηλωθεί στον νόμο Τρίτση.

Η δεύτερη μεγάλη ομάδα κατηγοριοποίησης αυθαιρεσιών που σχεδίασε το ΥΠΕΚΑ αναφέρεται στη βαρύτητα των παραβάσεων και την περιβαλλοντική επιβάρυνση που έχουν φέρει. Αυτό είναι, άλλωστε, και το πιο καινοτόμο στοιχείο του νομοσχεδίου και αφορά όλα τα ακίνητα που έχουν χτιστεί από το 1983 μέχρι τον Ιούλιο του 2011.

Στην τρίτη κατηγορία του νομοσχέδιου, που αφορά τις μικροαυθαιρεσίες, προβλέπεται ότι με 500 μόλις ευρώ (όσες μικρές αυθαιρεσίες κι αν έχει ένα ακίνητο) θα μπορεί ο πολίτης να λάβει οριστικό «καθαρό» τίτλο για πάντα, όπως είχε αποκαλύψει το «Π». Σε αυτήν την κατηγορία, μάλιστα, το ΥΠΕΚΑ σκοπεύει να μη θέσει καταληκτική ημερομηνία, ώστε όποτε κι αν γίνει μεταβίβαση να μπορούν οι πολίτες να τακτοποιήσουν τις πολεοδομικές εκκρεμότητες. Κύκλοι της αγοράς σχολιάζουν ότι αυτή η διάταξη είναι πολύ σημαντική, καθώς όλα σχεδόν τα παλαιότερα ακίνητα έχουν κάποιες μικρές αλλαγές και αποκλίσεις από την οικοδομική άδεια.

Στην τέταρτη κατηγορία, που αφορά τους περισσότερους πολίτες, προβλέπεται ότι, αν ο χώρος του ακινήτου έχει αυξηθεί κατά λιγότερο από 40% της οικοδομικής άδειας ή 20% του ύψους, θα μπορεί το ακίνητο να εξαιρεθεί οριστικά από την κατεδάφιση με καταβολή προστίμου και με πλήρη κατάθεση φακέλου, τόσο στο σύστημα των αυθαιρέτων όσο και στην ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου, η οποία θα λειτουργήσει σε λίγους μήνες.

Στην πέμπτη κατηγορία, που αφορά μεγάλες (άνω του 40%) υπερβάσεις ή παντελώς αυθαίρετα κτίσματα χωρίς οικοδομική άδεια, προβλέπεται ότι με καταβολή προστίμου θα μπορεί να ανασταλεί η κατεδάφιση για 30 χρόνια (όπως ισχύει και σήμερα με τον νόμο 4014). Ακόμη, στο νομοσχέδιο υπάρχουν πολλές ειδικές διατάξεις για δημόσια κτίρια, για ξενοδοχειακές και τουριστικές εγκαταστάσεις, για βιομηχανικά κτίρια και εργαστήρια κ.λπ.

Επιτέλους, λογικές λύσεις

Μια σημαντική διόρθωση της νομοθεσίας που περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο είναι ότι δεν θα θεωρείται πλέον αυθαίρετη κατασκευή οποιαδήποτε εσωτερική διαρρύθμιση ή διαμερισμάτωση μιας αυτοτελούς οικίας ή διαμερίσματος. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες που έχουν ανακαινίσει με οποιονδήποτε τρόπο το διαμέρισμα ή τη μονοκατοικία τους δεν θα χρειάζεται πλέον να ενταχθούν σε οποιαδήποτε ρύθμιση περί αυθαιρέτων, καθώς ρητά θεωρείται ότι δεν υπάρχει αυθαίρετη κατασκευή.

Επίσης, με το νομοσχέδιο για πρώτη φορά δίνεται λύση στο πρόβλημα των εξ αδιαιρέτου ακινήτων, τα οποία δεν μπορούσαν να ενταχθούν μέχρι τώρα σε ρυθμίσεις περί αυθαιρέτων αν δεν συμφωνούσαν όλοι οι συνιδιοκτήτες. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι μπορεί ένας μόνο εκ των συνιδιοκτητών να υποβάλει αίτηση, αρκεί να καταθέσει προσύμφωνο σύστασης ιδιοκτησίας (κάθετης ή οριζόντιας ή διανομής). Ακόμη, λύνεται το πρόβλημα όσων εξ αδιαιρέτου οικοπέδων έχουν ξεχωριστά κτίρια (π.χ., αδέλφια έχουν διαφορετικό σπίτι στο ίδιο εξ αδιαιρέτου οικόπεδο), στα οποία μόνο ένα ή κάποια από αυτά έχουν αυθαιρεσία, αλλά όχι όλα, και μέχρι σήμερα δεν μπορούσαν να τακτοποιηθούν.

Τα ποσά και οι εκπτώσεις

Πεντακόσια ευρώ θα κοστίσει η δήλωση και η νομιμοποίηση του ακινήτου σε όσους έχουν χτίσει πριν από το 1975, όπως είχε αποκαλύψει το «ΠΑΡΟΝ». Ακόμη, 500 ευρώ θα κοστίσει η οριστική νομιμοποίηση των ακινήτων που έχουν μόνο μικροαυθαιρεσίες. Για τα ακίνητα μεταξύ 1975 και 1983 προβλέπεται έκπτωση 85% του προστίμου, ενώ για τα ακίνητα από το 1983 έως το 2003 προβλέπεται έκπτωση 20% του προστίμου. Το πρόστιμο σε όλες τις περιπτώσεις προκύπτει από το γινόμενο των τετραγωνικών μέτρων επί 15% επί την τιμή ζώνης και επί έναν συντελεστή, ανάλογα με την παράβαση. Γενικά, δεν προβλέπεται μείωση των προστίμων που είχαν προβλεφθεί στον νόμο 4014. Υπάρχουν όμως γενναίες εκπτώσεις για ειδικές κοινωνικές ομάδες και ένας νέος τρόπος καταβολής, πιο ευνοϊκός για τους πολίτες. Συγκεκριμένα, προβλέπεται έκπτωση 85% για ανάπηρους (άνω του 80%), έκπτωση 80% για παλιννοστούντες και πολύτεκνους, έκπτωση 70% για τρίτεκνους (με εισοδηματικά κριτήρια), έκπτωση 80% για ανάπηρους (άνω του 67%) με εισοδηματικά κριτήρια.

Όσον αφορά τον τρόπο καταβολής, προβλέπεται έκπτωση 10% για όσους καταβάλουν το 30% του ποσού εντός εξαμήνου από την υπαγωγή, ενώ όσοι πληρώσουν εφάπαξ όλο το ποσόν λαμβάνουν έκπτωση 20%. Η περίοδος αποπληρωμής αυξάνεται από 48 μήνες σε 60, με πιθανότητα αυτό το διάστημα να αυξηθεί στους 72 μήνες κατά τη συζήτηση στη Βουλή. Καινοτομία του νομοσχεδίου αποτελεί ο τρόπος καταβολής, που προβλέπει ότι ανά εξάμηνο ο πολίτης θα πρέπει να καταβάλλει υποχρεωτικά ποσοστό τουλάχιστον 5% του συνολικού προστίμου. Αυτό σημαίνει ότι ο πολίτης επιλέγει πότε και πώς θα πληρώσει, αρκεί ανά εξάμηνο να καταβάλλει αυτό το 5%. Έτσι, οι δόσεις δεν είναι πλέον ισόποσες, αλλά προσαρμόζονται στις οικονομικές ανάγκες των πολιτών.

Από τον υπολογισμό του τρόπου πληρωμής φαίνεται ότι ο πολίτης θα μπορεί να καταβάλλει μικρές δόσεις σε ολόκληρο το διάστημα αποπληρωμής και να επιλέξει να πληρώσει σχεδόν το μισό ποσόν του προστίμου στο τέλος! Τα ποσά των προστίμων που έχουν καταβληθεί μέχρι σήμερα για τακτοποίηση ή νομιμοποίηση αυθαιρέτων θα συμψηφιστούν για όσους πολίτες επιλέξουν να ενταχθούν στις ρυθμίσεις του νέου νόμου, ενώ για όσες (λίγες) περιπτώσεις προκύπτει μικρότερη επιβάρυνση το ΥΠΕΚΑ σκοπεύει να επιστρέψει τη διαφορά, για λόγους δικαιοσύνης.

Στόχος, η αποφυγή
νέας γενιάς αυθαιρέτων

Σύμφωνα με το υπουργείο, το σχέδιο νόμου δεν επιλύει απλώς το πρόβλημα των αυθαιρέτων, αλλά λαμβάνει ουσιώδη μέτρα τόσο για την αποφυγή δημιουργίας «νέας γενιάς αυθαιρέτων» όσο και για την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής βλάβης μέχρι σήμερα.

Γι’ αυτόν τον λόγο, άλλωστε, ο Σταύρος Καλαφάτης μιλούσε, εδώ και καιρό, για «συνολική και ολιστική λύση» στο πρόβλημα των αυθαιρέτων, αιφνιδιάζοντας σχεδόν τους πάντες με ένα μεγάλο, ουσιαστικό και προωθημένο νομοσχέδιο.

Σε αυτό προβλέπεται ότι το ΥΠΕΚΑ θα διαθέτει, για πρώτη φορά από συστάσεως κράτους, δωρεάν, σε όλους τους πολίτες, ορθοφωτοχάρτες και αεροφωτογραφίες με φωτοερμηνεία, μέσω των οποίων θα αποδεικνύεται αν ένα ακίνητο έχει χτιστεί πριν ή μετά τον Ιούλιο του 2011. Αυτή είναι η χρονική «κόκκινη γραμμή» που βάζει το ΥΠΕΚΑ, η οποία, μέσω των αεροφωτογραφιών, διασφαλίζει ότι δεν θα χτιστούν νέα αυθαίρετα, καθώς δεν πρόκειται ποτέ να νομιμοποιηθούν και θα είναι άμεσα κατεδαφιστέα.

Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο αλλά και για να ελέγξει όλες τις εκκρεμείς υποθέσεις, ενισχύεται περαιτέρω ο εποπτικός και ελεγκτικός ρόλος της Ειδικής Υπηρεσίας Κατεδαφίσεων του ΥΠΕΚΑ, η οποία, μέσω των αναλύσεων στους χάρτες, θα «τροφοδοτεί» με επίσημα στοιχεία τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις για να προχωρούν σε κατεδαφίσεις, ακόμη και με επίταξη ειδικών συνεργείων! Πέρα από τις κατεδαφίσεις, όμως, το νομοσχέδιο προβλέπει, επίσης για πρώτη φορά, ειδικές δράσεις αποκατάστασης της περιβαλλοντικής βλάβης από τα αυθαίρετα. Έτσι, με τους πόρους από τα πρόστιμα των αυθαιρέτων θα χρηματοδοτούνται ποικίλες περιβαλλοντικές δράσεις (δάση, πάρκα, αστικές αναπλάσεις κ.λπ.).

Το καινοτόμο στοιχείο είναι ότι οι δράσεις αυτές θα προκύπτουν σχεδόν αυτόματα από το ηλεκτρονικό σύστημα, και μάλιστα σε επίπεδο γειτονιάς, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα πελατειακών σχέσεων στην τοπική αυτοδιοίκηση!