Διευρύνεται με τη σύζευξη η Ευρωπαϊκή ΑΟΖ
Η αναφορά αυτή έγινε σε ομιλία του πρωθυπουργού την Πέμπτη στο 12ο Συνέδριο του Μηχανισμού Ευρωμεσογειακής Συνεργασίας και Επενδύσεων, συνδυασμένη με το αίτημα για μια ενιαία πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ζήτημα των ΑΟΖ των κρατών-μελών της. Κανένα περαιτέρω στοιχείο δεν υπήρξε στην ομιλία του πρωθυπουργού για το τι ακριβώς σημαίνει αυτή η «θαλάσσια σύζευξη» και πώς ακριβώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί. Το ακριβές κείμενο της ομιλίας στο σημείο αυτό είναι το ακόλουθο: «Σκεφτείτε ακόμα ότι σε αυτή την κρίσιμη γωνιά του κόσμου, η Ελλάδα δεν είναι μόνη της.(…) Υπάρχουν και τα δύο ευρωπαϊκά νησιωτικά κράτη: η Κύπρος και η Μάλτα. Φανταστείτε τι μπορεί να σημαίνει η θαλάσσια σύζευξη Ελλάδας και Κύπρου, αλλά και Ελλάδας – Μάλτας. Δέστε στο χάρτη τι τεράστιες δυνατότητες και ευκαιρίες δημιουργεί για την Ευρώπη ολόκληρη η σύζευξη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Ελλάδας με την αντίστοιχη ΑΟΖ της Κύπρου προς ανατολάς και της Μάλτας προς δυσμάς».
Αναλυτές, ακαδημαϊκοί και διπλωματικοί κύκλοι τόνισαν από την αρχή ότι στην πρόταση αυτή υπάρχουν δύο προβληματικά σημεία: Κατʼ αρχάς, δεν πατάει στα πραγματικά γεωγραφικά δεδομένα, καθώς οι ΑΟΖ Ελλάδος και Μάλτας δεν συνδέονται με κανέναν τρόπο και οι ΑΟΖ Κύπρου και Ελλάδος θα συνδεθούν μόνο αν αναγνωριστεί πλήρης επήρεια στο σύνολο του νησιωτικού συγκροτήματος του Καστελλόριζου (τόσο στο Καστελλόριζο όσο και στα νησιά Στρογγύλη και Ρω). Επιπλέον δεν λαμβάνει υπόψη την Ιταλία, της οποίας η ΑΟΖ παρεμβάλλεται ανάμεσα σε αυτές της Ελλάδας και τη Μάλτας και είναι ένα από τα σημαντικότερα κράτη, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε μεσογειακό επίπεδο. Άγνωστη είναι προς το παρόν η αντίδραση της ιταλικής πλευράς στην πρόταση αυτή, αν και από κανέναν δεν αναμένεται να είναι θετική.
Σε επόμενο χρόνο, κύκλοι του Μεγάρου Μαξίμου αντιπαρήλθαν, υποστηρίζοντας ότι ο πρωθυπουργός δεν μίλησε για επαφή ή συνέχεια των ΑΟΖ των τριών κρατών, ότι η «σύζευξη» μπορεί να γίνει και μέσω αγωγών ή ενός τρίτου κράτους, όπως π.χ. η Ιταλία, η οποία όμως δεν αναφέρθηκε ρητά, αφού δεν αποτελεί νησιωτικό κράτος, καθώς και ότι το σημείο στο οποίο ήθελε ο πρωθυπουργός να δώσει έμφαση ήταν το γεγονός ότι τα νησιωτικά κράτη της Μεσογείου (Κύπρος και Μάλτα), αλλά και η Κρήτη, επαυξάνουν κατά πολύ το μεσογειακό θαλάσσιο χώρο που ανήκει στη δικαιοδοσία (μέσω των ΑΟΖ) ευρωπαϊκών κρατών-μελών.
Στόχος της θέσης περί «σύζευξης» που εξέφρασε ο πρωθυπουργός, είναι, σύμφωνα πάντα με κύκλους του Μαξίμου, η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής ΑΟΖ με το άθροισμα τριών ΑΟΖ, ώστε να ενισχυθεί η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Και ότι με το σκεπτικό αυτό επιδίωξη του Αντώνη Σαμαρά είναι να βάλει στο παιγνίδι την Ευρώπη, χωρίς η Τουρκία να μπορεί να εγείρει θέμα.
Να σημειωθεί ότι σχεδόν κανείς δεν διαφωνεί ότι η σύνδεση του ζητήματος της οριοθέτησης και εκμετάλλευσης της ελληνικής ΑΟΖ με μια γενικότερη ευρωπαϊκή πολιτική είναι σωστή. Αν και όταν υπάρξει (η ένωση διαχρονικά κινείται με βραδείς ρυθμούς σε -μη οικονομικά- ζητήματα που άπτονται της εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών της), θα διευκολύνει την οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ με κράτη που πιθανά προτιμούν να κινηθούν στο επίπεδο της περιφερειακής συνεργασίας και να μη βρεθούν αναμεμειγμένα σε μια ατελείωτη διελκυστίνδα ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Ή πιθανά θα μπορούσε να διευκολύνει και αυτήν ακόμη τη διαπραγμάτευση με την Τουρκία για την οριοθέτηση ελληνικής και τουρκικής αντίστοιχα ΑΟΖ (αν και τα δεδομένα του παρελθόντος δεν συνηγορούν με την άποψη αυτή).
Γενικευμένη απορία όμως προκαλεί η ανάδειξη στο πλαίσιο αυτό του ζητήματος της σύζευξης Ελλάδας – Μάλτας – Κύπρου. Όλοι οι ενδιαφερόμενοι αναρωτιούνται για το αν υπήρξε κάποια διαβούλευση τόσο με τη Μάλτα όσο και με την Ιταλία και ποιος ήταν ο σχεδιασμός που προηγήθηκε της δημόσιας ανακοίνωσης. Επιπλέον, προκύπτουν ερωτήματα για το ποιοι είναι οι σύμβουλοι του πρωθυπουργού που τον σπρώχνουν σε τέτοιου τύπου εξαγγελίες και εκτιμήσεις, ποιος είναι ο στρατηγικός σχεδιασμός της ελληνικής κυβέρνησης στο ζήτημα της ΑΟΖ και κατά πόσο βοηθούν ένα τόσο σημαντικό για το μέλλον της χώρας ζήτημα επικοινωνιακά πυροτεχνήματα.
Έντονη ήταν η αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ με την υπεύθυνη Εξωτερικής Πολιτικής, Ρένα Δούρου, να τονίζει ότι το ζήτημα της εκμετάλλευσης και ανακήρυξης ΑΟΖ απαιτεί προσεκτικούς και ευαίσθητους χειρισμούς και ότι υπάρχει ο κίνδυνος η στάση που υιοθετεί ο πρωθυπουργός να αποδειχθεί μακροπρόθεσμα βλαπτική για τα συμφέροντα της χώρας, καταλήγοντας ότι «οι υποσχεσιολογίες εσωτερικής κατανάλωσης υπονομεύουν τη σοβαρή άσκηση εξωτερικής πολιτικής και θέτουν εν αμφιβόλω ένα σοβαρό κυριαρχικό δικαίωμα της χώρας».