Έκτακτος φόρος επί των καταθέσεων
Αποκορύφωμα των παρασκηνιακών διαβουλεύσεων για να επιβληθεί «έκτακτος φόρος» (εφάπαξ εισφορά, όπως θα την αποκαλούσαν) ήταν ο δραματικός Σεπτέμβριος του 2011, όταν προκειμένου να καλυφθούν οι «μαύρες τρύπες» έπεσε και πάλι στο τραπέζι η πρόταση για έκτακτη φορολογία των καταθέσεων, αλλά την τελευταία στιγμή αποφασίστηκε αντί γι’ αυτή να επιβληθεί το γνωστό «χαράτσι» στα ακίνητα μέσω της ΔΕΗ.
Οι πρώτες νύξεις για φορολόγηση των καταθέσεων έγιναν από τον πρώτο «τσάρο» της οικονομίας της κυβέρνησης Παπανδρέου, τον Γ. Παπακωνσταντίνου, αλλά κρίθηκαν «άγαρμπες», καθώς υπήρξε ένα πρώτο κύμα φυγής καταθέσεων προς το εξωτερικό.
Σύμφωνα όμως με απόλυτα ασφαλείς πληροφορίες, πραγματικά στο παρά ένα αποφεύχθηκε φορολόγηση, και μάλιστα βαριά, των καταθέσεων το «κολασμένο καλοκαίρι» του 2011, όταν αρχές Σεπτεμβρίου ο τότε πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου επέστρεψε «κουτρουβαλητός» στην Ελλάδα (ήταν καθ’ οδόν για τη Νέα Υόρκη) ύστερα από τηλεφώνημα του Ευ. Βενιζέλου, που είχε διαδεχθεί τον Γ. Παπακωνσταντίνου στο υπουργείο Οικονομικών, μετά τις πιέσεις που δέχθηκε στην Πολωνία (άτυπη σύνοδος των υπουργών Οικονομικών) για πρόσθετα δημοσιονομικά (εισπρακτικά) μέτρα. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, στις συνεδριάσεις του οικονομικού επιτελείου τότε άνοιξε το θέμα της έκτακτης φορολόγησης των καταθέσεων.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η πρόταση αυτή ετέθη σε δύο απανωτές συσκέψεις του οικονομικού επιτελείου με τεχνοκράτες και υπηρεσιακούς παράγοντες του υπουργείου. Ετέθη, μάλιστα, με βάση τις εκτιμήσεις ότι «η αγελάδα των ακινήτων έχει αρμεχτεί πολύ» και «θα ξεσηκωθούν ακόμα και οι πολύ δικοί μας».
Τα στοιχεία που κατατέθηκαν στο τραπέζι και επί των οποίων άνοιξε σοβαρά η συζήτηση και καταστρώθηκαν τα σχέδια ήταν τα εξής:
• Το ποσό των καταθέσεων εκείνη την περίοδο, παρά τις εκροές προς το εξωτερικό, έφτανε περίπου τα 191 δισ. ευρώ. Η φορολόγηση θα μπορούσε να πάει κλιμακωτά από 7% έως 10%. Με αυτήν την κλίμακα μέσω της έκτακτης εισφοράς επί των καταθέσεων θα μπορούσε να εισπραχθεί ένα ποσό της τάξεως των 2 δισ. ευρώ. Μελετήθηκαν, μάλιστα, και οι τρόποι είσπραξης αυτής της «εισφοράς» και, σύμφωνα με τις πληροφορίες, προέβλεπαν εναλλακτικά είτε απευθείας είσπραξη από τους τραπεζικούς λογαριασμούς, κάτι που θεωρήθηκε «παρακινδυνευμένο για την ευρωπαϊκή πρακτική», είτε βεβαίωση του αναλογούντος ποσού από τις εφορίες με βάση στοιχεία των καταθέσεων και είσπραξή του μέσω των παραδοσιακών φοροεισπρακτικών μηχανισμών σε μικρό χρονικό διάστημα.
Το σχέδιο έκτακτης φορολόγησης των καταθέσεων ετέθη υπ’ όψιν και του πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου σε ειδική κλειστή σύσκεψη στο Μαξίμου, όπου εκτός του οικονομικού επιτελείου μετείχαν κάποιοι στενοί συνεργάτες του τότε πρωθυπουργού, ενώ κλήθηκαν στη συνέχεια και τεχνοκράτες του υπουργείου Οικονομικών για να εξηγήσουν τις λεπτομέρειες.
Ωστόσο, το σενάριο της φορολόγησης των καταθέσεων «μπλόκαρε» την τελευταία στιγμή, όταν κάποιοι από τους μετέχοντες στη σύσκεψη επισήμαναν πως «την επόμενη μέρα από την υλοποίησή του δεν θα μείνει ούτε ευρώ στις ελληνικές τράπεζες», ενώ τονίστηκε μάλιστα πως «αυτό θα γίνει (δηλαδή, η φορολόγηση των καταθέσεων) μία και μοναδική φορά, γιατί μετά άλλοι θα βάλουν τα λεφτά στα στρώματα και άλλοι θα τα διώξουν έξω». Σύμφωνα με τις πληροφορίες, σε εκείνο το σημείο επανήλθε το εναλλακτικό σενάριο για το «χαράτσι» στα ακίνητα, ενώ στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών έφερε το εξής επιχείρημα:
«Τα λεφτά τα σηκώνουν και τα μεταφέρουν. Τα ακίνητα είναι ακίνητα, δεν μεταφέρονται σε άλλη χώρα, δεν κρύβονται στο στρώμα. Θα είναι στο ίδιο σημείο και, αν χρειαστεί, μπορούμε να βάλουμε κι άλλο φόρο. Θα φωνάξουν, θα διαμαρτυρηθούν, αλλά θα εισπραχθούν αυτά που ζητάνε οι δανειστές».
Την Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου 2011, ο Γ. Παπανδρέου συγκάλεσε το Υπουργικό Συμβούλιο στη Θεσσαλονίκη. Νωρίς το πρωί, οι κ. Παπανδρέου και Βενιζέλος οριστικοποίησαν την απόφαση να μην επιβληθεί φόρος στις καταθέσεις, αλλά να προσφύγουν στο «χαράτσι». Το Υπουργικό Συμβούλιο, λίγες ώρες αργότερα, αποφάσιζε να επιβάλει το «χαράτσι» μέσω της ΔΕΗ για να σωθεί για μια ακόμα φορά η χώρα.