Ξαφνικά… λεφτά δεν υπάρχουν για τις ελληνικές τράπεζες!

Η απλή αυτή αλήθεια είναι ότι το Μνημόνιο έχει πέσει έξω (και) στο σχέδιο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και έτσι όλοι οι εμπλεκόμενοι «ανακαλύπτουν» ότι… δεν υπάρχουν αρκετά λεφτά για τη στήριξη ακόμη και των μεγαλύτερων (συστημικών) τραπεζών.

Είναι προς τιμήν του Αλέξανδρου Τουρκολιά, σε μια εποχή που ακόμη και οι απλές αλήθειες για την οικονομία συσκοτίζονται ή αποκρύπτονται από τους έχοντες την ευθύνη για την πορεία της οικονομίας, ότι τόλμησε να θέσει τον δάκτυλον επί των τύπον των ήλων και να μιλήσει, με όση περισσότερη σαφήνεια επιτρέπει η θέση του, για τις σαθρές βάσεις στις οποίες έχει στηριχθεί το σχέδιο του Μνημονίου για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με συνολικό προβλεπόμενο κόστος 50 δισ. ευρώ.

Σε μια παράγραφο-φωτιά της έκθεσης διαχείρισης του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Τράπεζας, η οποία συνοδεύει τις οικονομικές καταστάσεις του μεγαλύτερου τραπεζικού ομίλου της χώρας για το 2012, ο κ. Τουρκολιάς αφήνει σαφέστατα να εννοηθεί ότι τα 50 δισ. ευρώ που θα διαθέσουν οι πιστωτές μας για τις τράπεζες δεν είναι αρκετά για να κλείσουν τις «τρύπες» που έχει ανοίξει στους ισολογισμούς τους η οικονομική καταστροφή της τελευταίας τριετίας. Όπως τονίζεται από τη διοίκηση της Εθνικής,

Όσον αφορά την ποιότητα του ενεργητικού, το 2012 ήταν μακράν η χειρότερη χρονιά της κρίσης, καθώς η οικονομική ύφεση, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα και τη συνεπαγόμενη πολιτική αστάθεια, δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μείγμα που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία επισφαλειών που ξεπέρασαν κατά πολύ ακόμη και τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις.

Η διαγνωστική μελέτη της BlackRock, η οποία διεξήχθη λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις του τέλους 2011, ξεπεράστηκε από τις εξελίξεις, υποδεικνύοντας σαφώς ότι οι αναμενόμενες ζημίες από επισφάλειες είχαν υποεκτιμηθεί, ακόμη και υπό το δυσμενές σενάριο της άσκησης.

Το 2012, ο τραπεζικός κλάδος ενέγραψε προβλέψεις που ξεπέρασαν το 4,5% των εγχώριων δανειακών χαρτοφυλακίων μέσα σε ένα μόλις έτος. Η εκρηκτική άνοδος των προβλέψεων και το υψηλότερο χρηματοδοτικό κόστος οδήγησαν στην ανακοίνωση σημαντικών ζημιών για το σύνολο του κλάδου, παρά τις αποφασιστικές προσπάθειες περιστολής των λειτουργικών εξόδων.

Απίστευτες απώλειες

Αυτές οι απλές -όσο και σοκαριστικές- παραδοχές από την πλευρά της διοίκησης της Εθνικής, αποτελούν κοινό μυστικό στους τραπεζικούς κύκλους, στο υπουργείο Οικονομικών, στην Τράπεζα της Ελλάδος και στην «τρόικα», παρότι μόλις πρόσφατα ο Γ. Προβόπουλος πήρε πάνω του τη βαριά ευθύνη να αποφανθεί ότι τα σενάρια της ανακεφαλαιοποίησης, που βασίστηκαν στον έλεγχο της BlackRock, παραμένουν «στεγανά», άρα δεν υπάρχει λόγος να ανοίξει και μια (εξαιρετικά δύσκολη) συζήτηση με τους ξένους πιστωτές, για ενδεχόμενη αύξηση του ποσού των 50 δισ. ευρώ. Η ΤτΕ υποτίθεται ότι, πριν ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση για το δεύτερο Μνημόνιο, έλεγξε εκ νέου όλα τα δεδομένα της ανακεφαλαιοποίησης και βεβαίωσε πως το αρχικό σενάριο εξακολουθεί να ισχύει, παρότι, ιδιαίτερα μετά το εξαιρετικά δύσκολο 2012, η τραπεζική κρίση στην Ελλάδα έχει προσλάβει πρωτοφανή, ακόμη και για τα διεθνή δεδομένα, διάσταση καταστροφής.

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος, που δυστυχώς θα επιδεινωθεί κι άλλο στο προσεχές μέλλον, τραπεζικά στελέχη τονίζουν στο «Π» τις ανησυχητικές εξελίξεις από το «μέτωπο» της στεγαστικής πίστης, συγκρίνοντάς τες με ανάλογες κρίσεις σε άλλες χώρες: στην Ελλάδα, ήδη στο τέλος του 2012, σχεδόν το ένα τέταρτο των στεγαστικών δανείων (ποσοστό 22%) βρίσκονταν σε καθυστέρηση:

= Στην Ιρλανδία, που «βούλιαξε» εξαιτίας του σπασίματος της «φούσκας» στα στεγαστικά δάνεια, τα καθυστερούμενα στεγαστικά μόλις που ξεπερνούν το 10% του συνόλου (10,2%), ενώ στην αμερικανική πολιτεία της Νεβάδα, η οποία δοκιμάσθηκε με εξαιρετικά σκληρό τρόπο από την κρίση στις ΗΠΑ, το χειρότερο ποσοστό καθυστερήσεων στεγαστικών δανείων δεν ξεπέρασε το 10% (9,3%).

= «Η κρίση στην ελληνική αγορά στεγαστικών δανείων, που θα παρασύρει σε δίνη και την αγορά ακινήτων, είναι πρωτοφανής και, δυστυχώς, την πραγματική της κορύφωση θα δούμε μόνο όταν υποχρεωθεί η κυβέρνηση, από το 2014 και μετά, να άρει την απαγόρευση πλειστηριασμών κατοικιών», τονίζουν οι ίδιες τραπεζικές πηγές. Επισημαίνουν, μάλιστα, ότι όποια ρύθμιση και αν γίνει για τη διευκόλυνση των δανειοληπτών, δεν θα είναι επαρκής για να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα. «Τα νερά που μπαίνουν στο σκάφος δεν μπορούν να αδειάσουν με… κουβάδες», λένε χαρακτηριστικά.

Αμφιβολίες για τον «γάμο»

Σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η «τρόικα» αμφισβητεί καθυστερημένα τη συγχώνευση Εθνικής-Eurobank, την οποία η κυβέρνηση επιμένει να υπερασπίζεται, με αποτέλεσμα να περιπλέκεται απροσδόκητα ο ήδη δύσκολος έλεγχος προόδου της Ελλάδας από τους τροϊκανούς:

= Η συγχώνευση θα δημιουργήσει μια τράπεζα με μέγεθος ίσο περίπου με το ΑΕΠ της Ελλάδας, η οποία θα χρειασθεί νέα κεφάλαια άνω των 17 δισ. ευρώ, ακόμη και με βάση το αισιόδοξο ισχύον σενάριο για την ανακεφαλαιοποίηση και παρότι η διοίκηση Τουρκολιά αφήνει… ορθάνοικτο το ενδεχόμενο να χρειασθούν, στην πορεία, περισσότερα νέα κεφάλαια.

= Πρέπει να σημειωθεί, επίσης, ότι σε αυτήν τη συζήτηση, η Κομισιόν έχει τον τελευταίο λόγο, παρότι έχει δημιουργηθεί (εσφαλμένα) η εντύπωση πως ενέκρινε τον «γάμο» Εθνικής-Eurobank. Η αλήθεια είναι ότι για όλες τις κρατικές ενισχύσεις στις ελληνικές τράπεζες η Κομισιόν έχει δώσει μόνο προσωρινή έγκριση, ενώ έχει ανοίξει επίσημη έρευνα, που δεν έχει ολοκληρωθεί, για να κρίνει αν μπορούν να επιτραπούν αυτές οι ενισχύσεις, αφήνοντας ανοικτό ακόμη και το ενδεχόμενο να κριθούν απαράδεκτες και να ζητηθεί η επιστροφή τους στο Δημόσιο. Συνεπώς, ανά πάσα στιγμή η Κομισιόν είναι σε θέση να αποφασίσει το μπλοκάρισμα της συγχώνευσης.

Στο επιχείρημα ότι ήδη οι διαδικασίες συγχώνευσης έχουν προχωρήσει σε βαθμό που είναι νομικά δύσκολη η αντιστροφή τους, η «τρόικα» απαντά ότι η Eurobank εξακολουθεί να λειτουργεί ως θυγατρική της Εθνικής, άρα οι δύο τράπεζες θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε ξεχωριστές διαδικασίες αύξησης κεφαλαίου. Σε αυτήν την περίπτωση, η Εθνική δεν θα ασκούσε τα δικαιώματά της για συμμετοχή στην αύξηση κεφαλαίου της Eurobank, η οποία θα καλυπτόταν πλήρως από το ΤΧΣ. Έτσι, η Eurobank θα κρατικοποιούνταν, όχι όμως και η Εθνική, η οποία, εφόσον καταφέρει να αντλήσει επαρκή κεφάλαια από ιδιώτες, θα παρέμενε ιδιωτική.

Νέο δάνειο ή «κούρεμα» καταθέσεων;

Προς το παρόν η «τρόικα», από τον πρώτο κύκλο συναντήσεων που έκανε την Πέμπτη και την Παρασκευή, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο τραπεζικό ζήτημα, ακούει τα επιχειρήματα της ελληνικής πλευράς υπέρ της ολοκλήρωσης της συγχώνευσης, τα οποία συνοψίζονται στο εξής… ένα επιχείρημα: Ότι, αν ματαιωθεί η συγχώνευση, θα κλονισθεί η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα, με απρόβλεπτες συνέπειες, ιδιαίτερα στο πεδίο των καταθέσεων. Τα υπόλοιπα επιχειρήματα, για τις αυξημένες συνέργειες που θα μπορούσαν να υπάρξουν από τη συγχώνευση των τραπεζών, οι οποίες θα μείωναν τις ανάγκες τους για νέα κεφάλαια, αποτελούν για την «τρόικα» θεωρητικές ασκήσεις, που κινδυνεύουν να διαψευσθούν από την πραγματικότητα, όπως και τα προηγούμενα business plan ελληνικών τραπεζών. Ακόμη και αν τελικά οι πιέσεις της ελληνικής πλευράς κάμψουν τις αντιρρήσεις των τροϊκανών και «ανάψει πράσινο» για τη συγχώνευση Εθνικής-Eurobank, το θέμα των τραπεζών θα παραμείνει εκκρεμές και θα «δηλητηριάσει» τόσο τη διαπραγμάτευση του Ιουνίου, όπου η κυβέρνηση επιδιώκει να αλλάξει συνολικά το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, όσο και τις επόμενες διαπραγματεύσεις σε υψηλότερο πολιτικό επίπεδο για τα χρηματοδοτικά κενά της Ελλάδας και το πιθανό νέο «κούρεμα»/αναδιάρθρωση του χρέους.

Ουσιαστικά έχει καταστεί σαφές ότι τα 50 δισ. ευρώ δεν επαρκούν για τις ελληνικές τράπεζες και από αυτό το σημείο και μετά η συζήτηση θα εισέλθει σε… επικίνδυνα μονοπάτια: ή θα συναινέσουν οι Γερμανοί σε μια παροχή πρόσθετων χρηματοδοτήσεων για τις ελληνικές τράπεζες ή θα επιμείνουν στη σκληρή γραμμή που χάραξαν με το κυπριακό «πακέτο διάσωσης», ανοίγοντας για πρώτη φορά συζήτηση για «κούρεμα» των καταθέσεων, ώστε να καλυφθούν τα κεφαλαιακά κενά των τραπεζών…