Στη μέγγενη του Μνημονίου η Κύπρος

Η ζωή των Κυπρίων αλλάζει ριζικά. Το χρηματοπιστωτικό μοντέλο αποτελεί παρελθόν, καθώς η μία από τις δύο μεγαλύτερες τράπεζες του νησιού, η Λαϊκή, κλείνει και μεγάλος αριθμός τραπεζικών υπαλλήλων θα μείνει στους δρόμους.

Την ίδια τύχη φαίνεται να έχουν και άλλοι Κύπριοι, επειδή πολλές εταιρείες απειλούνται με κλείσιμο, ενώ με νομοθεσία της ίδιας της Κυπριακής Βουλής παραχωρήθηκαν ειδικές εξουσίες στον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, ο οποίος όμως αυτές τις μέρες ήταν σε μετωπική σύγκρουση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος ψάχνει φόρμουλα για να τον αναγκάσει σε παραίτηση. Οι τράπεζες της Κύπρου έμειναν περίπου για 15 μέρες κλειστές, άνοιξαν την περασμένη Πέμπτη και τέθηκαν περιοριστικά μέτρα για την αποφυγή εκροής κεφαλαίων, κατόπιν συνεννόησης μεταξύ της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Η απόφαση

Πάντως, την περασμένη Κυριακή 24 του μήνα, χαράματα της 25ης Μαρτίου στη 1:30 το πρωί είχε λεχθεί ανεπισήμως ότι ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν Βαν Ρομπάι και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο κατέληξαν σε καταρχήν συμφωνία για τη διάσωση της κυπριακής οικονομίας. Η καταρχήν συμφωνία παρουσιάστηκε στο Eurogroup, όπου και εγκρίθηκε. Η συμφωνία προνοεί τα εξής:

1. Τη διάσπαση της Λαϊκής Τράπεζας σε καλή και κακή.

2. Η Τράπεζα Κύπρου θα απορροφήσει την καλή Λαϊκή, δηλαδή τις καταθέσεις κάτω των 100 χιλιάδων ευρώ. Οι καταθέσεις πάνω από 100 χιλιάδες ευρώ ελέχθη ότι θα υποστούν ένα υψηλό κούρεμα, θα μπει εκκαθαριστής και σταδιακά η Λαϊκή θα κλείσει.

3. Η Τράπεζα Κύπρου θα αναλάβει το ποσόν των 9 δισ. ευρώ που όφειλε η Λαϊκή στον ELA, ενώ το «κούρεμα» των καταθέσεων άνω των 100 χιλιάδων ευρώ, που θα γίνει επί τη βάσει λογιστικών πράξεων, υπολογίζεται να φτάσει το 40%. Οι καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ στην Τράπεζα Κύπρου θα παραμείνουν «παγωμένες» έως ότου ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση.

4. Η Ευρωζώνη και το ΔΝΤ θα χορηγήσουν δάνειο στήριξης ύψους 10 δισ. ευρώ. Η ακριβής συνεισφορά του ΔΝΤ θα καθοριστεί από το διοικητικό του συμβούλιο και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις θα είναι κοντά στο 1 δισ. ευρώ.

5. Απαλλάσσονται όλες οι άλλες κυπριακές τράπεζες από οποιοδήποτε «κούρεμα», ανεξάρτητα από το ποσόν της κατάθεσης.

6. Τα 10 δισ. ευρώ δεν θα χρησιμοποιηθούν για την ανακεφαλαιοποίηση των δύο τραπεζών. Η εκταμίευση της πρώτης δόσης θα γίνει στις αρχές Μαΐου, αφού προηγουμένως στα μέσα Απριλίου προηγηθεί η υπογραφή του Μνημονίου από την «τρόικα» και την κυπριακή κυβέρνηση.

Επαφές επί επαφών

Για χάρη της ιστορίας, τα γεγονότα εξελίχθηκαν ως εξής: Πριν από τα μεσάνυχτα, ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ συναντήθηκε με τους δεκαέξι υπουργούς Οικονομικών, πλην του κύπριου Μιχάλη Σαρρή. Στόχος ήταν να ενημερωθούν οι υπουργοί Οικονομικών για τις εξελίξεις στην Κύπρο το προηγούμενο βράδυ και για τις προτάσεις και τα προβλήματα που προέκυψαν στις επαφές του κύπριου Προέδρου και της αντιπροσωπείας του με τη διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ και τον επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι, καθώς και με τον πρόεδρο του Συμβουλίου Χέρμαν Βαν Ρομπάι και τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο.

Στις 00:30 ώρα Ελλάδας οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης και οι κ. Ρομπάι και Μπαρόζο παρακάθησαν σε δείπνο. Είθισται σε αυτά τα δείπνα να συζητούνται τα πάντα και να εξευρίσκονται ακόμη και λύσεις. Πάντως, παρά τα προβλήματα που υπήρχαν, ήταν κοινή πεποίθηση ότι κανείς δεν φεύγει χωρίς απόφαση. Συνεπώς, ήθελαν όλοι η σύγκληση του Eurogroup απλώς να επικυρώσει τα συμφωνηθέντα στο παρασκήνιο. Μια αποτυχία της σύσκεψης αφενός θα οδηγούσε την Κύπρο σε άτακτη χρεοκοπία και αφετέρου η Ευρωζώνη στο σύνολό της θα κατέγραφε μια αποτυχία με δυσμενείς συνέπειες, όπως τονιζόταν, που θα είχαν αντίκτυπο και στο ευρώ και στις αγορές, καθότι δεν θα κατάφερνε να διασώσει κράτος-μέλος της.

Αρχική φόρμουλα

Η θέση των Γερμανών, που έλεγχαν το παιχνίδι, ήταν από την προηγούμενη μέρα η ίδια, όπως πάντα: Δηλαδή 40% συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα της Κύπρου, εξυγίανση και βιώσιμη λύση. Αυτό το εξηγούσαν ως εξής: Η εξυγίανση αφορούσε τη Λαϊκή Τράπεζα και την Τράπεζα Κύπρου. Για να γλιτώσει η Τράπεζα Κύπρου, υποβλήθηκε η ακόλουθη φόρμουλα, την οποία είχε διαβιβάσει το ΔΝΤ από την προηγούμενη νύχτα στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας:

1. Εξυγίανση της Λαϊκής Τράπεζας, που σημαίνει διαχωρισμός της καλής και της κακής τράπεζας.

2. Η καλή Λαϊκή Τράπεζα θα απορροφηθεί από την Τράπεζα Κύπρου, της οποίας οι καταθέσεις θα κουρευτούν κατά 40%, ενώ «κούρεμα» θα υποστούν και τα λοιπά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που βρίσκονται στην Κύπρο σε ποσοστό της τάξης του 4%. Το κούρεμα αφορά καταθέσεις κάτω των 100 χιλιάδων ευρώ.

3. Η Τράπεζα Κύπρου θα αναλάμβανε το ποσόν που είχε εισπράξει από τον θεσμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, με την ονομασία Energy Liquidity Assistance (ELA) για να κρατηθεί στη ζωή. Το ποσό αυτό φτάνει τα 9 δισ. Το ELA θα μπορούσε να δώσει στην Κύπρο συνολικό ποσό 14 δισ. ευρώ. Εάν από αυτά αφαιρεθούν τα 9 δισ. ευρώ που είχε ήδη εισπράξει η Λαϊκή και άλλα 2 δισ. που είχε εισπράξει η Τράπεζα Κύπρου, τότε μένουν 3 δισ. ευρώ για τη λειτουργία της Τράπεζας Κύπρου στο επόμενο διάστημα. Συνεπώς, η θέση της Τράπεζας Κύπρου -την οποία μετέφερε ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης προς τη διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ και στον επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι- ήταν η εξής: Με αυτήν τη φόρμουλα δεν θα μπορούσε να ήταν βιώσιμη η Τράπεζα Κύπρου. Και ως εκ τούτου, δεν ήταν βιώσιμη η φόρμουλα.

Ζήτημα αξιοπιστίας

Το ΝΔΤ ισχυριζόταν ότι τα 9 δισ. ευρώ τα είχε δώσει ο ELA στη Λαϊκή κατόπιν αναφορών της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, στις οποίες υποστηριζόταν ότι η Λαϊκή ήταν βιώσιμη. Ο ισχυρισμός αυτός ήγειρε στην ουσία ζήτημα αξιοπιστίας από τη μια και από την άλλη οδηγούσε στο σκεπτικό ότι θα έπρεπε να αναλάβει η Τράπεζα Κύπρου το βάρος των 9 δισ., διότι η ΕΚΤ δεν θα μπορούσε να πάρει ποτέ τα χρήματά της από τη Λαϊκή.

Συνεπώς, ο μόνος τρόπος ήταν η Τράπεζα Κύπρου να επωμιστεί το ποσόν. Τα ζητήματα αυτά εγείρονταν μεν από το ΔΝΤ, όμως αφορούσαν στην ουσία την ΕΚΤ, πίσω από την οποία βρίσκονται τα γερμανικά συμφέροντα, που θέλουν εξυγίανση. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι επιλογές για τον Πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη ήταν οι εξής δύο: Ή να πει όχι και να πτωχεύσει η Κύπρος ή να δεχθεί την πρόταση των «τροϊκανών» και να κερδίσει χρόνο, μέχρι να οδηγηθεί και η Τράπεζα Κύπρου στην κατάσταση της Λαϊκής και η κυπριακή οικονομία, με σαφή τον κίνδυνο ακόμη και αυτής της κατάρρευσης. Έτσι, λοιπόν, το επίκεντρο των διαπραγματεύσεων ήταν να πείσουν οι μεν τους δε με ποια φόρμουλα και επί τη βάσει ποιου ποσοστού «κουρέματος» επί της Τράπεζας Κύπρου θα ήταν δυνατόν να αφαιρεθούν από τους ώμους της Τράπεζας Κύπρου τα 9 δισ. της Λαϊκής. Μάλιστα, η κ. Λακγάρντ είχε εισηγηθεί, όπως διέρρευσε, ποσοστό «κουρέματος» της τάξης του 60%, που παρέπεμπε σε φόρμουλα την οποία η κυπριακή πλευρά θεωρούσε μη βιώσιμη.

Σενάριο χωρίς το ΔΝΤ

Υπήρχε βεβαίως και η αντίληψη ότι εφόσον το πρόβλημα ήταν το ΔΝΤ, θα μπορούσε να συμμετάσχει μόνο η Ευρωζώνη, αφού το ΔΝΤ πρόσφερε μόνο το 1 δισ. ευρώ από τα 10 δισ. ευρώ που πρόκειται να εισπράξει σταδιακά η κυπριακή οικονομία με την υπογραφή του Μνημονίου και της δανειακής σύμβασης.

Όμως, οι Ολλανδοί και οι Φινλανδοί, που μαζί με τους Γερμανούς αποτελούν τον σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης, δεν αποδέχονται Μνημόνιο χωρίς το ΔΝΤ, με τον ισχυρισμό ότι αυτή είναι η πρακτική που ακολουθείται διότι το ΔΝΤ έχει την εμπειρία και την τεχνογνωσία τέτοιων περιπτώσεων, στοιχεία απαραίτητα για τη σταδιακή έξοδο από την κρίση.